نمایی کوتاه از شکل‌گیری دانشگاه تهران شمال

دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در تاریخ دهم آبان‌ماه سال 1365، با پذیرش 30 دانشجو و تعداد محدودی پرسنل اداری مجوز تاسیس خود را از سازمان مرکزی اخذ و شروع به ‌کار کرد. تنگناها و مشکلات ابتدایی واحد، کمبود فضای آموزشی مناسب، امکانات اداری، تجهیزات آزمایشگاهی، خدمات کامپیوتری و همچنین کمبود نیروی انسانی متخصص بود. با این اوصاف واحد با بهره‌مندی از خدمات اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌های تهران، تربیت معلم و شهید بهشتی، کلاس‌های درس را در فضاهای آموزشی دبیرستان‌های شمال شهر تهران، در نوبت‌های بعد‌از‌ظهر از‌جمله دبیرستان شهید رجائی در خیابان پاسداران و مدرسه منتظری در خیابان موسیوند دایر و به این ترتیب اولین شاکله‌های علمی و آموزشی خود را پایه‌ریزی کرد.

تاسیس رشته‌های کاربردی و تحصیلات تکمیلی به‌طور عمده از ابتدا مد نظر مسئولان وقت قرار داشت و لذا در سال‌های اولیه تاسیس واحد، ابتدا در برخی از رشته‌های علوم انسانی، علوم پایه و علوم تغذیه در مقاطع کاردانی و کارشناسی در واحد تهران شمال، دانشجو جذب شد و در سال‌های آتی با استفاده از منابع شهریه و اخذ وام‌های بانکی، با در‌ اختیار گرفتن نخستین ساختمان خود (دانشکده سابق علوم و فنون دریایی)، واقع در میدان دربند، فعالیت‌های اداری واحد را در این ساختمان متمرکز کرد.

با درایت و هدایت مسئولان و مدیران واحد از یک‌سو و تلاش کارکنان خدوم از سویی دیگر، به مرور افزایش تعداد دانشجویان و علاقه‌مندان به تحصیل در دانشگاه آزاد اسلامی موجب شد تا توانمندی واحد برای خرید فضاهای آموزشی و کاهش میزان فضاهای استیجاری در دستور کار مسئولان قرار گیرد؛ به‌نحوی که در اوایل دهه 70 شمسی ساختمان واقع در خیابان محمودیه، خریداری و علاوه‌بر استقرار دفتر رئیس واحد در آن، بخشی از فضای ساختمان نیز برای آزمایشگاه‌های گروه شیمی و علوم زیستی مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

با وجود این در سال 74 تعداد دانشکده‌های این مرکز علمی و آموزشی به 6 دانشکده رسید. شکل‌گیری این دانشکده‌ها مسئولان وقت را راضی نکرده است، چراکه فقط دانشکده الهیات تنها دانشکده مصوب از طرف سازمان مرکزی بود. همچنین در ماه‌های پایانی سال 76‌، دانشکده مدیریت و علوم اجتماعی نیز به جمع تعداد دانشکده‌های واحد تهران شمال اضافه شد و غیر از سه دانشکده فنی و مهندسی، علوم و فنون دریایی و زبان‌های خارجی، بقیه دانشکده‌های واحد، مجوز‌های لازم را کسب و با تصویب نهایی از سوی سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی، برگ دیگری در ارائه خدمات علمی و پژوهشی این مجموعه علمی و آموزشی ورق خورد. توسعه چشمگیر فعالیت‌های علمی، پژوهشی و آموزشی واحد در اواخر دهه 70 این امکان را فراهم کرد تا گروه شیمی (دانشکده شیمی) نیز موفق به کسب مجوز رسمی از سازمان مرکزی شود و به این ترتیب واحد تهران شمال در آستانه سال 80 با هشت دانشکده مصوب، فعالیت‌های دانشگاهی خود را برای اعتلای بیشتر ادامه داد.

واحد تهران شمال به روایت اعداد

توضیحات تکمیلی بزرگ‌ترین آزمایشگاه ملی

فاز نخست آزمایشگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال که اکنون به عنوان آزمایشگاه ملی مشهور شده است، در سال 95 با حضور مرحوم هاشمی‌رفسنجانی افتتاح شد و به بهره‌برداری رسید و هم‌اکنون در حال خدمات‌دهی به دانشجویان است.

این آزمایشگاه که یکی از تخصصی‌ترین آزمایشگاه‌ها به‌شمار می‌رود، نه‌تنها در اختیار دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی بلکه به ارائه خدمات به تمامی دانشگاه‌ها اعم از دولتی، غیرانتفاعی و پیام نور در سطح کشور پرداخته است.

از ظرفیت‌های این مجموعه بزرگ آزمایشگاهی دارا بودن هفت بلوک با بیش از ۲۴هزار مترمربع فضای فیزیکی و ۱۴۱ واحد آزمایشگاهی در گروه‌های فیزیک، شیمی، علوم زیستی، علوم مهندسی، علوم و فنون دریایی، ۲۵ آزمایشگاه تحقیقاتی، پنج آزمایشگاه مرجع و بیش از هزار و ۵۰۰ مترمربع سکوبندی آزمایشگاهی است.

این آزمایشگاه بیش از 160 باب کلاس و اتاق ویژه اعضای هیات‌علمی، دانشجویان دکترا، مدیران گروه‌ها، چهار سالن دفاعیه، کتابخانه، دو سالن مطالعه، اتاق‌های ویژه لابراتوار، مجلات و فروش کتاب و سالن ثبت‌نام و نمازخانه دارد.

نمایی از وضعیت فعلی دانشگاه تهران شمال

در حال حاضر نیز دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال با 10 دانشکده شامل شیمی، الهیات و معارف اسلامی، علوم و فنون دریایی، زبان‌های خارجی، فنی و مهندسی، مدیریت و علوم اجتماعی، علوم انسانی، علوم زیستی، علوم پایه، برق و انفورماتیک به ارائه خدمات علمی و آموزشی به دانشجویان و داوطلبان می‌پردازد. واحد تهران شمال دانشگاه آزاد اسلامی تاکنون بالغ بر 101 هزار دانش‌آموخته داشته است و در حال حاضر نیز بیش از 34 هزار نفر دانشجوی در حال تحصیل دارد. اعضای هیات علمی این واحد آموزشی بالغ بر 529 عضو به‌صورت تمام‌وقت، نیمه‌وقت و مأمور از سایر واحد‌های دانشگاهی است. از ظرفیت‌های علمی این موسسه آموزشی دارا بودن 332 رشته و گرایش تحصیلی است.

حضور استادان برجسته در هیات‌علمی

قلب تپنده هر دانشگاه را می‌توان اعضای هیات علمی آن دانشگاه دانست چراکه این استادان هستند که با پرورش علمی دانشجویان، حیات و زندگی را به جامعه دانشگاهی و در نتیجه آبادانی و سربلندی کشور فراهم می‌کنند. دانشگاه آزاد اسلامی تهران شمال نیز از این نعمت بی‌بهره نیست و تاکنون چندین چهره برتر دانشگاهی را برای تربیت این دانشجویان به‌کار گرفته است. دکتر احمد مجد، استاد محسن ‌پورکرمانی، استاد اصغر دادبه، دکتر فهیمه ملک‌زاده، دکتر میراسماعیل معصومی، دکتر بهرام پروین گنابادی، دکتر حسین یونسی و دکتر بابک رضایی از استادان پیشکسوت دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال به‌شمار می‌روند.

ظرفیت‌ها و دستا‌ورد‌های دانشگاه

از قابلیت‌ها و زیرساخت‌های این واحد علمی و پژوهشی می‌توان به 71 فضای آزمایشگاهی، سه لابراتوار و 10 مجموعه کتابخانه‌ای اشاره کرد. درخصوص کتابخانه دانشگاهی این موسسه آموزشی نیز می‌توان بیش از 113 هزار جلد کتاب و قریب به 67 هزار عنوان کتاب به‌عنوان یکی از بهترین و بزرگ‌ترین کتابخانه‌های دانشگاه آزاد اسلامی را نام برد. همچنین کتابخانه این دانشگاه در زمینه مجلات علمی و تخصصی و کتب مرجع نیز سرآمد بوده و مجله تخصصی فارسی و لاتین موجود در کتابخانه نزدیک به 3000 عنوان مجله فارسی، 369 عنوان لاتین و عربی، 8110 تعداد کتاب فارسی مرجع، 72014 تعداد کتاب فارسی غیر‌مرجع، 1588 تعداد کتب عربی مرجع، ‌5279 تعداد کتب عربی غیر‌مرجع، 6330 تعداد کتب لاتین مرجع و ‌20132 تعداد کتب لاتین غیر مرجع است.

تعداد سخنرانی‌ها و همایش‌های علمی صورت گرفته در واحد‌های این موسسه دانشگاهی تاکنون 715 مورد بوده است. همچنین درباره مقالات علمی چاپ شده ISI، مجلات علمی و پژوهشی وزارتین و ISC باید گفته شود که این واحد آموزشی دستاورد بسیار بالایی داشته است به‌طوری که تاکنون توانسته است 1174 مقاله را درISI  و 1173 تعداد در مجلات علمی و پژوهشی وزارتین و ISC به چاپ برساند. از موفقیت‌های دیگر این واحد علمی و پژوهشی به پایان رساندن 300 مورد طرح پژوهشی بوده است. همچنین از ظرفیت‌های علمی این دانشگاه نیز می‌توان به تالیف بیش از 55 عنوان کتاب و 14 عنوان مجله و فصلنامه تخصصی که ‌11 عنوان آن با درجه علمی - پژوهشی، یک عنوان با درجه علمی - ترویجی و دو عنوان با درجه علمی - عمومی اشاره کرد. دانشگاه تهران شمال در حال حاضر دارای 31 انجمن علمی دانشجویی و یک مرکز تحقیقاتی (مرکز تحقیقات نمک واحد گرمسار و واحد تهران شمال) است.

از ویژگی‌ها و ظرفیت‌های فنی این دانشگاه که اولویت بسیاری از دانشجویان را برای انتخاب تشکیل می‌دهد، دارا بودن بزرگ‌ترین آزمایشگاه خاورمیانه در 24 هزار متر مربع، با 141 واحد آزمایشگاهی و 1580 متر سکو‌بندی است که فاز نخست آن (آزمایشگاه‌های دانشکده علوم پایه، شیمی و فنی‌و‌مهندسی) به بهره‌برداری رسیده است.

همچنین از ظرفیت‌های فرهنگی و ورزشی این دانشگاه می‌توان به کسب 17 عنوان قهرمانی در مسابقات سراسری کشوری، 17 عنوان قهرمانی مسابقات منطقه‌ای و پنج عنوان قهرمانی آسیایی اشاره کرد.

* نویسنده : محمود اللهیاری روزنامه‌نگار