به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، همین چند وقت پیش بود که کاخ چهلستون اردستان معروف به «کوشک سرهنگ آباد» متعلق به دوران ناصرالدین شاه قاجار، واقع در منطقه سفلی زواره دچار آتش سوزی شد و بخشی از سازه چوبی آن از بین رفت؛ حالا اما قرعه به نام «مسجد جامع ساری» افتاده است و گویی پایانی بر سلسه سوختن های بناهای تاریخی وجود ندارد.
مسجد جامع ساری بنایی مربوط مربوط به سده‌های اولیه پس از اسلام، واقع در ساری، محله چناربن، داخل بازار نرگسیه است و در تاریخ 8 اسفند 1377 با شماره ثبت 2272 به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ و از این بنای ارزشمند اما حالا فقط ویرانه ای باقی مانده است.
مسجدی که بسیاری آن را از زیباترین مساجد قدیمی ایران می دانند، روز پنجشنبه 21 تیرماه 1397 در آتش سوخت و بخش عمده ای از آن از بین رفت. می گویند این آتش سوزی بر اثر اتصالات برق رخ داده است. چنین رخدادهایی در سال های گذشته نیز دیده شده است. آتش سوزی در «خانه دریا بیگی» لنگرود و همچنین سوختن «پل سیاه» به عنوان قدیمی ‌ترین پل اهواز در زنجیره این رخدادهای غم انگیز در حوزه میراث فرهنگی قرار می گیرد.

** مسوولان میراث فرهنگی چه می گویند؟
با توجه به فراوانی رویدادهای ناخوشایند در حوزه میراث فرهنگی، سوال اینجاست که چه افراد یا نهادهایی مسوولیت حفاظت از بناهای ارزشمند تاریخی را برعهده دارند و چه زمانی قرار است زنجیره آتش گرفتن آثار تاریخی متوقف شود؟ آیا لازم نیست در این زمینه تدابیری پیشگیرانه‌ و جدی‌ تر از جمله بازنگری در سیستم‌ های ایمنی و امنیتی این بناها در نظر گرفته شود؟
در پاسخ به این سوالات «فریبا کرمانی» معاون دفتر حفظ و احیاء بناها، محوطه ها و بافت های تاریخی سازمان میراث فرهنگی، به پژوهشگر ایرنا می گوید: با توجه به تعدد و فراوانی آثار تاریخی در کشور که به بیش از یک میلیون اثر می رسد، حفاظت و نگهداری از این آثار موضوعی نیست که سازمان میراث فرهنگی بتواند به تنهایی از عهده آن برآید.
به گفته وی، سازمان میراث فرهنگی فقط باید نقش سیاستگذار را داشته باشد و امر حفاظت از بناهای تاریخی توسط مردم و نهادهای بهره بردار انجام گیرد.
با توجه به این سخنان، به نظر می رسد قرار است مشکلات موجود در حوزه حفاظت از بناهای تاریخی همچنان میان متولیان مختلف این حوزه پاسکاری شود و طبق روال چند سال گذشته آثار تاریخی باز هم قربانی دعوای میان سازمان میراث فرهنگی با سایر نهادها مانند شهرداری و شرکت های بهره بردار شوند؛ آنگونه که طی یک سال گذشته شاهد دعوای میان سازمان میراث فرهنگی و شهرداری پیشین بر سر حفاری بحث برانگیز شهرداری زیر چهارراه تاریخی گلوبندک تهران بودیم؛ نزاعی کشدار که ماه ها فعالان حوزه میراث فرهنگی را در خصوص آسیب احتمالی به این چهارراه و بناهای تاریخی قرار گرفته در محدوده آن در نگرانی قرار داد.

** چند نمونه از رخدادهای تلخ یک سال گذشته در حوزه میراث فرهنگی
در کنار رویدادهای تلخ یاد شده، طی یک سال گذشته شاهد رخدادهای دیگری نیز در حوزه میراث فرهنگی بودیم که نشان از کم توجهی متولیان به این حوزه دارد. در سالی که گذشت تخریب خانه های تاریخی کاشان که نمایانگر معماری بی نظیر ایرانی هستند، وضعیت نامناسب نگهداری از غارهای یزد که شماری از آنها از جمله غار «نباتی» به ثبت ملی رسیده اند، مرمت ناشیانه مسجد «عبدالله خان» در بازار بزازان تهران و ویرانی خانه تاریخی «ضیایی» دزفول از بناهای ارزشمند ملی مربوط به اوایل دوره قاجاریه، از دید علاقه مندان حوزه میراث فرهنگی دور نماند و همواره مورد اعتراض آنان قرار گرفت. با این حال اتفاق های ناخوشایند در حوزه میراث فرهنگی همچنان ادامه دارد و حال کار به آتش گرفتن بناهای تاریخی و ویرانی کامل این بناها رسیده است.
بی شک عنصر اصلی در آتش سوزی بناهای تاریخی، بی‌ تدبیری متولیان حوزه میراث فرهنگی است و هرچند عواملی چون حوادث غیرمترقبه و انگیزه های مالکان این بناها در این زمینه دخیل هستند، آنچه بیش از هر چیز باعث می‌شود این عوامل بتوانند به یک آتش سوزی در میراث مردم ایران ختم شوند، بیش از همه سوء مدیریت و رعایت نکردن امور ایمنی و امنیتی کافی درباره بناهای تاریخی است.
آثار و بناهای تاریخی بی شک از جمله ارزشمندترین یادگارهای به جا مانده از تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران زمین هستند و بازدید از این آثار فرصت مناسبی است برای تعمق در آن چه بر این مرز و بوم گذشته و عبرت آموزی جهت ساختن آینده ای روشن تر.
تخریب آثار و بناهای تاریخی که جزو سرمایه های فرهنگی و ملی به شمار می روند و جایگزینی برایشان وجود ندارد، بی شک تلخ ترین اتفاقی است که می تواند در حوزه میراث فرهنگی رخ دهد. از این رو، انتظار آن می رود که متولیان این حوزه همواره در حفظ و احیای این آثار کوشا باشند.
پژوهشم **9282**1552