صاحب‌خبر - به گزارش خبرگزاري آريا، سيد آرش حسيني ميلاني صبح امروز در هفتاد و ششمين نشست علني شوراي شهر تهران در نطق پيش از دستور، به بحران کم‌آبي شهر کيپ تاون آفريقاي جنوبي اشاره کرد و گفت: حدود سه ماه پيش، براي اولين بار براي شهري بين‌المللي و با جمعيت چهار ميليون نفر «روز صفر» در حال رخ دادن بود. روز صفر روزي است که همه براي زندگي، آب بسيار کمي (معادل 25 ليتر در روز) خواهند داشت. خوشبختانه با بارش‌هايي معجزه‌آسا شهر از «روز صفر» رهايي يافت اما تجربه کيپ تاون زنگ خطر اثرات تغيير اقليم بر منابع آبي شهرهاي بزرگ را به صدا درآورد. وي با بيان اينکه سال‌ها است که شهر تهران با معضلات و بحران‌هاي نام آشنايي روبه‌روست، اظهار داشت: همه شهروندان تهراني با بحران آلودگي هوا، تخريب باغات، ترافيک سنگين و... آشنا هستند، در همه اين بحران‌ها هر چند در مقاطعي «گام‌هايي براي کاهش آن آلام» بر تن رنجور شهر تهران برداشته شده، اما به دليل مقطعي بودن اقدامات، بکارگيري روش‌هاي ناکارآمد و ديرهنگام بودن روش‌هاي پيشگيري، نتيجه اقدامات چندان چشمگير نبوده است. اين عضو شوراي شهر تهران ادامه داد: اکنون ما با مسئله ديگري روبه‌رو هستيم که اگر براي مديريت آن چاره‌انديشي نکنيم  احتمال وضعيت بحراني براي سال‌هاي آينده، دور از انتظار نيست و آن مسئله، معضل کم‌آبي است. حسيني ميلاني با اشاره به وضعيت معضل کم‌‌آبي در تهران تصريح کرد: مسئله آب در تهران به گونه‌اي است که ما براي تأمين منابع آب شرب شهروندان، حفظ ميراث طبيعي شهر تهران و صيانت و ماندگاري از فضاهاي سبز شهري چاره‌اي جز جراحي‌هاي بزرگ نداريم تا بتوانيم ضمن کنترل وضعيت به تثبيت حداقل‌هاي موجود بپردازيم. وي با تشريح وضعيت کنوني آب در تهران خاطرنشان کرد: 87 سال پيش پايتخت شهري بود با 300 هزار نفر جمعيت که 48 رشته قنات آب آن را به ميزان 31.5 ميليون متر مکعب تامين مي‌کرد. اما در سال گذشته مصرف آب شرب شهر 8.5 ميليون نفري تهران از يک ميليارد متر مکعب فراتر رفته است. در سال‌هاي نرمال 70 درصد اين حجم از پنج سد واقع در شعاع 150 کيلومتري تامين مي‌شود. وسعت حوضه آبخيز اين سدها مجموعا بالغ بر 4847 کيلومتر مربع يا بيش از شش برابر وسعت شهر تهران است. سخنگوي کميسيون سلامت، محيط زيست و خدمات شهري افزود: اگر به ظرفيت قنات‌هاي قديمي تهران، ظرفيت مجاز برداشت از آب‌هاي زيرزميني به ميزان250 ميليون مترمکعب را بيفزاييم شهر تهران بر اساس پتانسيل طبيعي خويش مي‌توانست حداکثر پذيراي سه ميليون نفر باشد. به عبارت ديگر، در شرايط فعلي، شهر تهران به اتکا انتقال آب از حوضه‌هاي برفگير کوهستاني بيش از چهار برابر توان طبيعي خود آب را براي شهروندانش تامين مي‌کند. اما در آينده با آهنگ فعلي رشد جمعيت، چه ظرفيت‌هاي سازه‌اي براي تامين آب شهر تهران باقي مانده است؟ حسيني ميلاني با تاکيد بر اينکه ميانگين مصرف آب شرب هر تهراني 91 متر مکعب در سال يا معادل 250 ليتر در روز است که تقريبا دو برابر نرم جهاني است، ابراز داشت: حدود 10 درصد شهروندان تهراني از آب شرب تصفيه شده براي پر کردن استخرهاي خود استفاده مي‌کنند. همچنين همپاي توسعه پايتخت، رشد سالانه تقاضاي آب شرب خانگي در دو دهه گذشته به طور ميانگين سه درصد در سال بوده و در حال حاضر شتاب اين رشد به شهرهاي مجاور تهران نيز تسري پبدا کرده است. وي با بيان اينکه ميزان هدررفت آب شرب از شبکه شهري کمتر از 30 درصد و چند برابر ميانگين جهاني است، عنوان کرد: تصور کنيد که تنها 10 درصد حجم اين آب به حساب نيامده معادل حجم يک سد يکصد ميليون مترمکعبي مانند سد لتيان است. اين در حالي است که سالانه فقط حدود 300 کيلومتر از شبکه توزيع آب 9000 کيلومتري اين شهر اصلاح مي‌شود و اين به معناي تداوم روند هدررفت آب تصفيه‌شده و گرانبها است. رئيس کميته محيط زيست با بيان اينکه قيمت تمام شده آب شرب در شهر تهران بدون احتساب هزينه‌هاي سرمايه‌گذاري معادل 1000 تومان براي هر متر مکعب است که 50 درصد آن از مردم اخذ مي‌شود (به ازاي هر ليتر 5 ريال)، يادآور شد: اين آب بها نه تنها پاسخگوي هزينه‌هاي بهره‌برداري و نگهداري از تاسيسات گسترده آبرساني شهر نيست بلکه حتي انگيزه اقتصادي لازم براي جايگزيني وسايل کاهنده مصرف را نيز براي مصرف‌کنندگان ايجاد نمي‌کند. به کارگيري اين وسايل تا 20 درصد مي‌تواند در کاهش مصرف آب موثر باشد. حسيني ميلاني با تاکيد بر اينکه بر اساس برآوردهاي مقدماتي از مجموع 147 ميليون متر مکعب نياز آبي فضاي سبز تهران حدود 33 درصد معادل 49 ميليون متر مکعب به چمن اختصاص دارد، بيان کرد: وسعت چمن‌کاري در تهران 17 درصد وسعت فضاي سبز درون شهري است و هنوز برنامه هدفمند و سنجش‌پذيري براي کاهش سطح چمن‌کاري و جايگزيني گياهان بومي و مقاوم به کم‌آبي به شوراي شهر ارايه نشده است. براساس تجارب جهاني نياز آبي گونه‌هاي بومي 30 تا 80 درصد کمتر از چمن‌کاري است. وي اضافه کرد: کوهستان‌ هاي مشرف به شهر تهران روان‌آبي به ميزان 123 ميليون مترمکعب به صورت فصلي و نابهنگام توليد مي‌کنند که عملا به دليل ورود فاضلاب و ساير آلودگي‌ها کيفيت پاييني داشته و مانع جدي در زمينه احيا طبيعي رود-دره‌هاي تهران محسوب مي‌شوند که در اين رابطه، حرکت جدي از سوي دستگاه‌هاي ذيربط براي رفع اين آلودگي‌ها مشاهده نمي‌شود. اين عضو شوراي شهر تهران با انتقاد از عملکرد صداوسيما در قبال موضوع آب گفت: در بهترين فرصت‌هاي پخش برنامه‌هاي پربيننده مانند جام جهاني فوتبال، جاي خالي کليپ‌هاي آموزشي صرفه‌جويي در مصرف آب به شدت احساس مي‌شود و در کلانشهر تهران  مشخص نيست که برنامه ترويجي در حوزه مديريت مصرف آب چه تعداد مخاطب را هدف قرار داده است؟ حسيني ميلاني با بيان اينکه بايد بپذيريم که شهر تهران به شدت متکي به ذخاير برفي در ارتفاعات دوردست و آسيب‌پذير در برابر تغيير اقليم، شهروندان و سازمانهاي ما پيرو الگوي بد مصرفي و اقتصاد آب شهري ناکارآمد در تامين هزينه‌هاي نگهداري خويش است، اظهار داشت: در پاسخ به معضلات فوق‌الذکر به طور معمول بسته‌اي از سياست‌ها و راهکارهاي فني ارايه مي‌شود اما الزامات اجتماعي پذيرش و تحقق آن کمتر مورد توجه قرار مي‌گيرد. وي با تاکيد بر اينکه تصور حل بحران آب بدون در نظر گرفتن الزامات اجتماعي و گفت‌وگو در اين باره امکان‌پذير نيست، تصريح کرد: بحران آب در جامعه‌اي که قادر به گفت‌وگو نيست و با تهديدهايي چون افول سرمايه‌هاي اجتماعي، رشد فردگرايي و زوال همبستگي و انسجام روبه‌رو است، صرفاً به اتکاي راهکارهاي فني و مهندسي برطرف نمي‌شود بلکه انجام اين مهم در گرو درگير شدن جامعه با اين موضوع و تبديل شدن آن به يک دغدغه مشترک و جلب مشارکت اجتماعي شهروندان و ساير گروه‌هاي ذينفع است. اين عضو کميسيون سلامت، محيط زيست و خدمات شهري با بيان اينکه بکارگيري روش‌هاي بهينه‌سازي مصرف آب جز با مشارکت و آموزش گسترده مردم فراهم نمي‌شود، تصريح کرد: اکنون که با محدوديت‌هاي مالي و زيست محيطي شديد بر سر راه انتقال آب از اطراف تهران، چاره اي جز حرکت به سمت بهينه‌سازي مصرف آب در شهر نداريم. تجربه کشورهاي ديگر چشم‌انداز اطمينان‌بخشي از اين راهکارها را عرضه مي‌کند. به طور مثال، در مکزيکوسيتي 18 ميليون نفري، دولت ابتدا استانداردهاي بهره‌وري شديدي براي لوله‌کشي وسايل خانگي وضع کرد و سپس در مدت دو سال بيش از 350 هزار سرويس بهدشتي تعويض شدند که در اثر آن سالانه حدود 28 ميليون متر مکعب صرفه‌جويي و امکان تامين آب شرب جديد براي 250 هزار نفر فراهم شد. حسيني ميلاني ادامه داد: تجربه ديگر، در شهر اصفهان است که با همکاري شرکت آب و فاضلاب اين استان و بنا به درخواست شهروندان با هزينه‌اي معادل 60 هزار تومان وسايل کاهنده مصرف به صورت رايگان در منازل نصب و به اقساط 12 ماهه بر روي قبوض آب باز پرداخت مي‌شود. استقبال شهروندان اصفهاني از طرح مذکور با شدت گرفتن معضل آب رو به افزايش است و در اين مسير، صداوسيما و آموزش و پرورش اصفهان نيز همراهي خوبي داشته‌اند. وي با تاکيد بر اينکه زنگ‌هاي هشدار درخصوص معضل آب از مدت‌ها قبل به صدا در آمده است، خاطرنشان کرد: متأسفانه اين زنگ‌ها يا شنيده نشده يا آنکه با دولتي فرض کردن و پرداخت‌هاي صرفاً فني به موضوع، حل بحران کم‌آبي به چارچوب‌هاي فکري محدودي منحصر شده است. اين عضو شوراي شهر تهران با بيان اينکه متأسفانه در چارچوب مديريت کم‌آبي شاهديم «همراهي و هم‌افزايي‌ها» ميان ارگان‌ها مطلوب و کافي نيست و کمابيش هر سازمان به مثابه جزيره‌اي جدا افتاده عمل مي‌کند، ابراز داشت: در مورد شهر تهران ضروري است که ارگان‌هاي مختلف اعم از سازمان آب منطقه‌اي، سازمان محيط زيست، شرکت آب و فاضلاب، شهرداري و صداوسيما و... از يک سو و نخبگان، کارشناسان و فعالان اين عرصه از سوي ديگر به گفت‌وگو با يکديگر نشسته و با رسيدن به طرح‌هاي مشترک راه را براي رسيدن به هم‌افزايي و مؤثرتر کردن اقدامات هموار کنند. حسيني ميلاني افزود: از جمله ضروري‌ترين اين محورها مي‌توان به تعيين تکليف پروژه‌هاي تصفيه فاضلاب چهارگانه، ساماندهي قنوات تهران، کاهش عاجل سطوح چمن‌کاري به ميزان هدفگذاري شده توسط دولت، رفع و کنترل آلودگي‌هاي بستر و حاشيه رود-دره‌ها، هم‌انديشي درباره توان پرداخت تعرفه‌هاي آب و فاضلاب و ايجاد سازوکار تعامل بين ذينفعان حوضه‌هاي تامين‌کننده آب و جامعه مصرف‌کننده تهران اشاره کرد. وي اضافه کرد: تا زماني که جامعه از مسائل و وضعيت کلان آب به ويژه «تبعات تغيير اقليم» و «عمق بحران اقتصاد آب» آگاه نباشد و شرايط در وضعيت مبهمي قرار داشته باشد، امکان اخذ نظر و درگير ساختن گروه‌هاي مختلف اجتماعي در جهت کنترل بحران و افزايش مشارکت اجتماعي مهيا نيست. رئيس کميته ميحط زيست با بيان اينکه در نبود يک سازوکار فراگير، پتانسيل رجوع به روش‌هاي مناقشه‌برانگيز و خشونت‌آميز افزايش پيدا مي‌کند، يادآور شد: بايد از تمامي ظرفيت‌هاي موجود در جهت زمينه‌سازي براي گفت‌وگوي ملي و مشارکت اجتماعي در اين باره استفاده کرد. در اين بستر، صداوسيما، مطبوعات و رسانه‌هاي اجتماعي ايفاگر نقش مهمي هستند و مي‌توانند کمک‌هاي برجسته‌اي در بسط آگاهي داشته باشند. حسيني ميلاني با تاکيد بر اينکه شوراي شهر مي‌تواند با برگزاري کارگاه‌ها و نشست‌هاي مشترک با مسئولان، شوراياري‌ها، سمن‌ها و جلب نظرات آنها ميدان گفت‌وگو و تعامل را براي سياستگذاري شهري مهيا سازد، بيان کرد: خوشبختانه با تشکيل کارگروه ملي سازگاري با کم‌آبي و تقويت شوراهاي استاني حفاظت از منابع آب زيرزميني گام مهمي در ايجاد ظرفيت‌هاي هماهنگي از سوي دولت برداشته شده و انتظار مي‌رود هر چه سريعتر در ارتباط با کلانشهر تهران نيز اين سازماندهي مصداق اجرايي يابد. وي ادامه داد: پيشنهاد مي‌شود به منظور آگاهي بخشي گسترده‌تر، دو شاخص «مصرف روزانه آب شرب شهر تهران» و «تغييرات هفتگي مخازن سدهاي تهران» همچون شاخص کيفيت هوا به صورت برخط و مستمر توسط شرکت آب و فاضلاب استان تهران اطلاع‌رساني شود.∎​