اخترشناسان برای نخستین بار تشکیل میدان مغناطیسی حاصل از بقایای یک ابرنواختر را شناسایی کردند. بقایای یک ابرنواختر که ۱۶۸هزار سال نوری از زمین فاصله دارد، یک میدان مغناطیسی شبیه یک چرخ‌ دنده ایجاد کرده است. این نخستین میدان مغناطیسی ایجاد شده توسط یک ستاره انفجاری است که در تاریخ بشر ثبت می ‌شود و بدین ‌ترتیب ستاره ‌شناسان برای نخستین بار در تاریخ موفق به شناسایی یک میدان مغناطیسی ایجاد شده توسط بقایای یک ابرنواختر شده ‌اند. این مشاهده با استفاده از مجموعه تلسکوپ CSIROدر رصدخانه «نربری» در «نیو ساوت ولز» استرالیا انجام گرفت. محققان در حالی این میدان مغناطیسی را شناسایی کردند که بعد از انفجار یک ستاره در حال مرگ، حول بقایای یک ابرنواختر شکل گرفت. این میدان مغناطیسی در اطراف بقایای ابرنواختر «اس‌ان ۱۹۸۷ای» (SN 1987A) شناسایی شد. ابرنواختر اس‌ان ۱۹۸۷ای آخرین ابرنواختری است که توسط چشم غیر مسلح دیده شد. «یوهانس کپلر» که از او به عنوان پدر علم ستاره‌ شناسی جدید یاد می ‌کنند فردی است که نخستین انفجار ستاره را بدون تلسکوپ در سال ۱۶۰۴دیده است. با این وجود«یان شلتون»، اخترشناسی که در رصدخانه «لاس کامپاناس» کار می ‌کرد، این ابرنواختر را در سال ۱۹۸۷در ابر ماژلانی بزرگ کشف کرد.
محققان مرکز بین ‌المللی تحقیقات نجوم رادیویی در دانشگاه غرب استرالیا برای مشاهده میدان مغناطیسی اطراف اس‌ان ۱۹۸۷ای با متخصصان مؤسسه نجوم و اخترفیزیک دانلپ تورنتو همکاری کردند. با تجزیه و تحلیل خواص امواج رادیویی منتشر شده از بقایای ابرنواختر، یک میدان مغناطیسی شناسایی شد که ۵۰هزار بار ضعیف ‌تر از یک آهن ربای یخچال بود. آن ها همچنین دریافتند که خطوط میدان مغناطیسی در یک الگوی منظم مرتب شده ‌اند. در زمین، خطوط میدان مغناطیسی سیاره از شمال به جنوب جریان دارند. در اطراف بقایای اس‌ان ۱۹۸۷ای، میدان مغناطیسی مانند یک چرخ‌ دنده یا لاستیک یک دوچرخه شکل گرفته است. هر خط از مرکز چرخ به بیرون گسترش می ‌یابد.اس‌ان ۱۹۸۷ای برای نخستین بار در سال ۱۹۸۷دیده شد. این بدان معنی است که مدت زیادی طول نمی ‌کشد تا بقایای یک ابرنواختر به میدان مغناطیسی خود، نظم دهد.
«جیووانا زاناردو»، نویسنده اصلی این تحقیق می ‌گوید: “در این سن جوانی، همه چیز در بقایای ستارگان با سرعت بسیار زیاد در حال حرکت هستند و به سرعت هم تغییر می‌ کنند. اما انگار میدان مغناطیسی به راحتی تا لبه پوسته آمده است.”
همان طور که اشاره شد ابرنواختر اس‌ان ۱۹۸۷ای برای نخستین بار در ماه فوریه سال ۱۹۸۷در آسمان نیم ‌کره جنوبی دیده شد. تیمی از اخترشناسان در رصدخانه «لاس کامپاناس» در شیلی نخستین ستاره در حال فروپاشی را در آخرین لحظات مرگش دیدند. مدت کوتاهی پس از آن، ستاره‌ شناس آماتوری به نام «آلبرت جونز» در نیوزیلند نیز گزارش داد که همان رویداد را مشاهده می‌ کند. این ابرنواختر ۱۶۸هزار سال نوری با ما فاصله دارد که با توجه به استانداردهای نجومی بسیار نزدیک است. این ابرنواختر در ابر ماژلانی بزرگ، در کهکشان ستارگان کوتوله‌ ای که در به دور کهکشان راه شیری می ‌چرخد، کشف شد.بعد از این که تلسکوپ هابل در سال ۱۹۹۴تعمیر شد دوباره این ابرنواختر مشاهده شد و این بار در اطراف آن سه حلقه نورانی دیده شد.این حلقه‌ ها اثری از هیدروژن غنی شده اتمسفر بیرونی هستند که حدود ۲۰هزارسال قبل توسط بادهای ستاره ‌ای از ستاره اجدادی؛ وقتی که یک ابرغول قرمز بوده، خارج شده است.
از آن جا که انفجار این ابرنواختر بیش از ۳۰سال پیش رخ داده است، مواد ستاره ‌ای که از انفجار به جا مانده، موجب تشکیل امواجی شده ‌اند که حامل گرد و غبار و گاز اطراف ستاره در حال مرگ هستند. این‌ ها یک حلقه فوق ‌العاده روشن از اشعه ایکس ایجاد می‌ کنند که گاز متراکم را مانند یک رشته کیهانی از مروارید روشن می ‌کند.هنوز چیزهای زیادی در مورد اس‌ان ۱۹۸۷ای باید مورد بررسی قرار بگیرد.
«برایان گائنزلار»، همکار و مدیر مؤسسه نجوم و اخترفیزیک دانلپ می ‌گوید: “تیم همچنان به مطالعه میدان مغناطیسی ادامه می‌ دهد و رصد می‌ کند که چگونه با بقایای ابرنواختر تکامل پیدا می ‌کند.”
پرجرم ‌ترین ستاره‌ های عالم، زندگی خود را با انفجاری عظیم به نام ابرنواختر به پایان می ‌برند. یک ابرنواختر زمانی رخ می ‌دهد که یک ستاره در حال مرگ شروع به خاموش شدن می ‌کند. آن گاه به‌ طور ناگهانی منفجر شده و مقدار بسیار زیادی نور تولید می ‌کند و در پس خود یک هسته کوچک نوترونی به جای می ‌گذارد.
این مطالعه در ژورنال تخصصی Astrophysicalمنتشر شده است.

code