گروه بین‌الملل: مناقشه بر سر میزان بودجه نظامی اعضای ناتو بر نشست رهبران این ائتلاف که از دیروز در بروکسل آغاز می‌شود، سایه انداخته و انتظار می‌رود دونالد ترامپ بار دیگر صراحتا از هم‌پیمانانش در این بلوک بخواهد تا بودجه نظامی خود را تقویت کنند. بنا به نظر کارشناسان،بسیاری از سیاستمداران و کارشناسان آن را «دشوارترین» اجلاس این سال‌ها توصیف کرده‌اند. روز سه‌شنبه، در آستانه آغاز این اجلاس، دونالد ترامپ در یک پیام توئیتری بار دیگر بر موضوعی پای فشرد که در دو سال گذشته بارها تکرار کرده است: «هزینه دفاعی ناتو برای آمریکا.»
انتقاد شدید او از اتحادیه اروپا، بزرگ‌ترین متحد راهبردی ایالات متحده، و یادآوری اجلاس «تلخ» گروه هفت که ماه گذشته میلادی در کانادا برگزار شد نشان می‌دهد که اجلاس روز چهارشنبه ناتو بدون تنش و جدل پایان نخواهد یافت. یک نشانه این تنش و جدایی پاسخی است که رئیس شورای اروپا روز سه‌شنبه به توئیت سرزنش‌آمیز ترامپ پاسخ داد؛ دونالد توسک در پیامی تند گفت: «آمریکای عزیز، قدر متحدانت را بدان، مخصوصاً این که متحدان زیادی هم نداری.»
طبق اساس‌نامه این سازمان، هر عضو موظف است دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به بودجه ناتو اختصاص دهد، امری که تنها پنج عضو از ۲۹ عضو آن را برآورده کرده‌اند.نکته حائز اهمیت این است که رئیس جمهوری آمریکا بعد از نشست ناتو با «ولادیمیر پوتین» همتای روسی خود در هلسینکی، پایتخت فنلاند ملاقات خواهد کرد.
چانه زنی سخت
دیروز(چهارشنبه) رئیس جمهوری آمریکا برای شرکت در نشست سران و رهبران کشورهای عضو ناتو وارد بروکسل، پایتخت بلژیک و مقر سازمان اتلانتیک شمالی (ناتو) شد و با ینس استولتنبرگ، دبیرکل این سازمان ملاقات کرد. پس از این دیدار، آقای ترامپ در نشست خبری مشترک با دبیرکل ناتو دولت آلمان را به خاطر کوتاهی در افزایش بودجه دفاعی آن کشور و همزمان، حمایت مالی از طرح احداث خط لوله انتقال گاز روسیه از طریق کشورهای حوزه بالتیک و کوتاهی مورد انتقاد قرار داد و گفت که کاملا نامناسب است که آلمان به عنوان عضو ناتو به تعهد مالی در قبال این سازمان عمل نکند و به جای آن، از روسیه حمایت مالی به عمل آورد. صدراعظم آلمان نیز روز گذشته (چهارشنبه) در واکنش به اظهارات ترامپ که مدعی شد برلین کاملا در کنترل روسیه قرار دارد، خاطراتش جوانی‌اش در آلمان شرقی تحت سلطه شوروی را یادآوری کرد و گفت: من شخصا تجربه کرده‌ام که چطور یک بخش از آلمان در کنترل اتحاد جماهیر شوروی بود.
مرکل تاکید کرده است که ما سیاست‌های مستقلی داریم و تصمیمات مستقلی اتخاذ می‌کنیم. این بسیار خوب است خصوصا برای مردم شرق آلمان. صدراعظم آلمان همچنین از میزان مشارکت کشورش در ائتلاف نظامی ناتو دفاع کرد؛ ائتلافی که ترامپ می‌گوید بار سنگینی را روی شانه مالیات دهندگان آمریکایی گذاشته است. مرکل گفت: آلمان کار زیادی برای ناتو می‌کند.
آنگلا مرکل همچنین تاکید کرد: آلمان دومین تامین کننده بزرگ نیرو است و بزرگترین بخش از قابلیت ارتش ما در اختیار ناتو قرار دارد و تا به امروز ما مشارکت گسترده‌ای در رابطه با افغانستان داشتیم. در این راستا ما همچنین از منافع ایالات متحده دفاع کردیم. رئیس جمهوری آمریکا پیش از ترک واشنگتن به مقصد بروکسل نیز در گفتگو با خبرنگاران ناکافی بودن بودجه نظامی اعضای سازمان پیمان اتلانتیک شمالی - ناتو - را مورد انتقاد شدید قرار داد وگفت که «ناتو با ما خوب رفتار نکرده، ما بیش از اندازه پول می‌دهیم و سایرین کمتر از میزان لازم.» وی گفت که ایالات متحده بیش از ۷۵ درصد از منابع مورد نیاز برای پوشش دفاعی ناتو را تامین می‌کند در حالیکه اکثر اعضای دیگر به تعهد خود برای اختصاص دست کم ۲ درصد تولید ناخالص ملی به بودجه دفاعی خود عمل نکرده‌اند. انتظار می‌رود او در نشست رهبران ناتو بر افزایش بودجه دفاعی کشورهای عضو ناتو پافشاری ورزد. دونالد ترامپ همچنین از عدم توازن تجاری بین ایالات متحده و کشورهای اتحادیه اروپا انتقاد کرد و گفت که در سال گذشته، آمریکا در تجارت با اروپا «۱۵۰ میلیارد دلار زیان کرد.» او افزود که «علاوه بر آن، ما ۷۵ درصد خرج ناتو را هم می‌دهیم و صراحتا بگویم، به آنها نفع بیشتری می‌رسد تا به ما.» رئیس جمهوری آمریکا در عین حال نسبت به رفع اختلاف نظر با ناتو و اتحادیه اروپا ابراز اطمینان کرد و گفت: «ما این مساله را حل می‌کنیم و همه راضی خواهیم بود.»
مسئله بودجه ناتو
ترامپ دوشنبه مدعی شد آمریکا 90 درصد بودجه ناتو را پرداخت می‌کند اما مشخص نکرده که چطور به این رقم رسیده است. بر طبق آمارها آمریکا با 686 میلیارد دلار بودجه نظامی، حدود 72 درصد کل بودجه اعضای ناتو در سال 2017 را به خود اختصاص داده بود. مجموع بودجه نظامی 29 عضو ناتو 957 میلیارد دلار در این سال بوده است. بعد از آمریکا، بریتانیا دومین بودجه بالای نظامی ناتو را با اختصاص 55 میلیارد دلار در سال 2017 داشت و بعد از آن فرانسه با 46 میلیارد و آلمان با 45 میلیارد در رده‌های بعدی قرار داشتند. آمارهای مربوط به هزینه‌ها اندازه اقتصاد هر یک از این کشورها را در نظر نمی‌گیرد و کشورهای عضو ناتو تعهداتشان در زمینه بودجه دفاعی را براساس تولید ناخالص داخلی خود عملی می‌کنند. در سال 2006 وزرای دفاع ناتو بر سر این خط مشی توافق کردند که دست‌کم دو درصد تولید ناخالص داخلی خود را برای بودجه دفاعی صرف کنند اما با شدت گرفتن بحران مالی بسیاری از این کشورها مجبور شدند بودجه‌های نظامی خود را کاهش دهند. اعضای ناتو در جریان اجلاس سال 2014 خود در ولز در حالی که نگران افول بودجه‌های نظامی در این ائتلاف با بالا گرفتن بحران در اوکراین بودند بار دیگر متعهد شدند که به سمت عملی کردن خط مشی دو درصدی در عرض یک دهه حرکت کنند. ترامپ بارها به بهانه این وعده گفته آن دسته از کشورهای ناتو که هنوز وعده اختصاص دو درصد برای بودجه دفاعی را عملی نکرده‌اند زیر قولشان زده‌اند اما دیپلمات‌ها می‌گویند در این توافق به شکلی سفت و سخت گفته نشده که چه اقداماتی مورد توافق است و تقریبا همه توافق کردند که نیاز است برای این منظور بودجه بیشتری صرف کنند.
ریز آمار حامیان مالی ناتو
آمریکا با اختلاف خیلی زیادی بزرگترین بودجه نظامی در میان کشورهای عضو ناتو در مقایسه با تولید ناخالص داخلی خود را دارد و در سال 2017 طبق آمار ناتو 3.57 درصد تولید ناخالص داخلی خود را صرف بودجه دفاعی کرده است. در مقام مقایسه یونان در جایگاه دوم با اختصاص 2.36 درصد تولید ناخالص داخلی است هرچند که اقتصادش از آمریکا خیلی کوچکتر است.بعد از یونان، بریتانیا با 2.12 درصد و استونی با 2.08 درصد قرار دارند.
این در حالی است که آلمان با وجود آنکه بزرگترین اقتصاد اروپا است تنها 1.24 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را برای بودجه نظامی اختصاص داده و مورد انتقادهای شدید ترامپ قرار داشته است. ماه گذشته میلادی با این حال جیمز ماتیس،‌ وزیر دفاع آمریکا تلاش‌های برلین برای تقویت بودجه نظامی خود را تحسین کرد.
این در حالی است که حجم اقتصاد آلمان در سال 2017، چهار تریلیون دلار بوده در حالی که در مقام مقایسه حجم اقتصاد یونان تنها 250 میلیارد دلار بوده و این کار را برای آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان برای آنکه سریعا دو درصد تولید ناخالص داخلی را با بودجه دفاعی تطبیق دهد، دشوار می‌کند. مشارکت‌های مستقیم در ناتو برای پرداخت به اصطلاح بودجه غیرنظامی این سازمان استفاده می‌شود. بودجه‌ای که در سال 2018، 248 میلیون یورو بوده و تنها هزینه‌های اداره مقر بروکسل را پوشش می‌دهد و بودجه نظامی این نهاد درسال 2018،یک میلیارد و 325 میلیون یورو بوده که ساختار فرماندهی نظامی ناتو را تامین می‌کند. تمامی 29 عضو ناتو طبق یک فرمول شراکتی مورد توافق اقدام به این مشارکت در تامین بودجه ناتو می‌کنند. فرمولی که براساس اندازه اقتصادهایشان است. آمریکا به عنوان بزرگترین اقتصاد ناتو 22 درصد از کل آن را پرداخت می‌کند و پس از آمریکا، آلمان با 14 درصد و فرانسه و بریتانیا با 10.5 درصد قرار دارند.
برنامه سفر ترامپ
قرار است دونالد ترامپ پس از شرکت در نشست رهبران کشورهای عضو ناتو و مذاکره با مقامات اتحادیه اروپا در بروکسل، به بریتانیا سفر کند. از زمان پایان جنگ دوم، تقریبا همه رئیسان جمهوری آمریکا پس از آغاز دوره خدمت خود در اولین فرصت به بریتانیا سفر کرده و در اکثر موارد، این سفر رسمی با تشریفات کامل، شامل شرکت در ضیافت ملکه همراه بوده است.
کوتاه مدتی پس از آغاز به کار آقای ترامپ، نخست وزیر بریتانیا در سفر به آمریکا از او برای سفر به کشورش دعوت کرد. برخی اظهارات آقای ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی و پس از آن با انتقاداتی از سوی بعضی رسانه‌ها و فعالان سیاسی و اجتماعی و حتی برخی سیاستمداران بریتانیایی مواجه بوده و مخالفان سفر او به بریتانیا تظاهراتی علیه این سفر تدارک دیده‌اند. در این سفر مذاکراتی بین رئیس جمهوری آمریکا و نخست وزیر و سایر مقامات بریتانیایی صورت خواهد گرفت که محور اصلی آن را روابط تازه تجاری دو طرف پس از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا تشکیل خواهد داد. طبق برنامه اعلام شده دفتر رئیس جمهوری آمریکا، او بخش بزرگی از سفر خود را در اسکاتلند استراحت خواهد کرد. رئیس جمهوری آمریکا هفته آینده در هلسینکی، پایتخت فنلاند، با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه ملاقات و گفتگو خواهد کرد. او در آستانه سفر به اروپا گفت: «من ناتو را در پیش دارم، بریتانیا را در پیش دارم که دستخوش آشوب است و من ملاقات با [ولادیمیر] پوتین را در پیش دارم» و افزود: «فکر می‌کنم پوتین از همه راحت‌تر است؛ 
چه کسی فکرش را می‌کرد؟»