به گزارش خبرنگار مهر، نویسنده در بخشی از مقدمه این اثر آورده است: تلاش ما در این کتاب ارائه فلسفه اسلامی در قالب آموزه ها و تاریخ آن به عنوان فلسفه ای است که در جهانی تحت نفوذ وحی فعالیت می کند، یعنی جهان اسلام با یک کتاب مقدس ما در اینجا به ویژه بر روی دوران متأخر فلسفه اسلامی، علی‌الخصوص در ایران متمرکز شده ایم که پس از حمله مغول به مهمترین عرصه برای ادامه حیات فلسفه اسلامی تبدیل شد؛ در آنجا بود که فلسفه هر چه بیشتر به حقایق باطنی آشکار شده از طریق وحی نزدیک شد... این تأکید بر فلسفه اسلامی متأخر از منظر مطالعات تطبیقی نیز جالب توجه است، زیرا نشان می دهد که چگونه دو سنت فلسفی ـ یکی اسلامی و دیگری مسیحی ـ راه خود را از هم جدا کردند و چنان سرنوشتهای متفاوتی را دنبال کردند.

فهرست تفصیلی کتاب عبارت است از:

یادداشت مترجم

پیشگفتار

مقدمه

[بخش اول]

فلسفه اسلامی و مطالعه آن

[۱] مطالعه فلسفه اسلامی در غرب در دوران اخیر؛ یک طرح کلی

[۲] معنا و نقش فلسفه در اسلام

[۳] حکمت الهی و کلام

[بخش دوم]

مسائل فلسفی

[۴] مسئله وجود و ماهیت و وجودشناسی در فلسفه اسلامی

اهمیت موضوع

پیمایشی تاریخی درباره مطالعه وجود و ماهیت در اندیشه اسلامی

معنای وجود و ماهیت در اندیشه اسلامی

معنای وجود و ماهیت

تمایز میان وجود و ماهیت

مسئله عرضیت وجود

ضرورت، امکان، امتناع

مفهوم حقیقت وجود

وحدت، تشکیک و اصالت وجود

وحدت وجود

تشکیک

اصالت وجود

تجربه وجود

[۵] فلسفه اسلامی پساسینوی و مطالعه وجود

[۶] پرسش‌های معرفت شناسی: روابط میان عقل، استدلال و شهود در درون چشم اندازهای فکری اسلامی گوناگون

[بخش سوم]

فلسفه اسلامی در تاریخ

[۷] چهارچوبی برای مطالعه تاریخ فلسفه اسلامی

خاستگاه فلسفه اسلامی

مشائیان اولیه

فلسفه اسماعیلی

فیلسوفان مستقل طی قرون اولیه

متکلمان بر علیه فیلسوفان

فلسفه اسلامی در اسپانیا

سهروردی و مکتب اشراق

تلفیق میان مکاتب فکری مختلف

مکتب اصفهان و فلسفه در هند و ترکیه عهد عثمانی

فلسفه اسلامی در جهان اسلام معاصر

فلسفه فنون مختلف

[۸] ابعاد سنت فکری اسلامی: کلام، فلسفه و معنویت

کلام متقدم

معتزله

ابوالحسن اشعری و مذهب اشعری متقدم

ماتریدیه و طحاویه

مذهب اشعری متأخر

کلام در جهان جدید

پیام مذهب اشعری

کلام شیعی

فلسفه اسلامی

فلسفه مشائی متقدم

وجودشناسی و جهان شناسی سینوی

برخی فیلسوفان مستقل

فلسفه هرمسی ـ فیثاغوری و اسماعیلی

فلسفه اسلامی در سرزمینهای غربی اسلام

سهروردی و مکتب اشراق

فلسفه اشراقی چیست؟

از سهروردی تا مکتب اصفهان

فلسفه اسلامی و سهروردی

[۹] عمر خیام شاعر ـ دانشمند در مقام فیلسوف

[۱۰] فلسفه در آذربایجان و مکتب شیراز

مراکز فعالیت فلسفی در جهان اسلام

مکتب آذربایجان

مکتب شیراز

فیلسوفان بزرگ مکتب شیراز

میرصدرالدین دشتکی مشهور به سید سند

جلال الدین دوانی

غیاث الدین منصور دشتکی

شمس الدین خفری

مکتب شیراز و فلسفه اسلامی در هند

[۱۱] بازبینی مکتب اصفهان

درآمد

میرداماد: بنیان گذار مکتب اصفهان

میرفندرسکی

شاگردان نسل اول

ملاحظات پایانی

[۱۲] ملاصدرا و شکوفایی کامل فلسفه نبوی

ملاصدرا

شکوفایی کامل فلسفه نبوی در آموزه های ملاصدرا

فلسفه وجود

کتاب مقدس

نبوت و اشراق

فرشته شناسی

معادشناسی وعلم النفس قدسی

عالم خیال

حرکت جوهری

[۱۳] از مکتب اصفهان تا مکتب تهران

مکتب اصفهان در واپسین دوره فعالیتش

سرآغاز مکتب تهران

حکمای اربعه و تأسیس کامل مکتب تهران

آقاعلی حکیم مدرس

آقامحمدرضا قمشه ای

میرزا ابوالحسن جلوه

میرزاحسن سبزواری

پس از حکمای اربعه مؤسس

اهمیت مکتب تهران

[بخش چهارم]

وضعیت کنونی

[۱۴] تأملاتی درباره اسلام و تفکر مدرن

[۱۵] فلسفه در سرزمین نبوت، دیروز و امروز

پی نوشتها

واژه نامه

نمایه

در بخشی از یادداشت مترجم این اثر آمده است: کتاب حاضر به قلم یکی از برجسته ترین اسلام‌پژوهان دانشگاهی جهان به رشته تحریر درآمده است. استاد سید حسین نصر، عمری را صرف رصد گوشه گوشه جغرافیای پر رمز و راز تفکر اسلامی و فرهنگ و تمدن شیعی کرده است. خود مؤلف هم در ابتدای کتاب، اثر حاضر را حاصل عمر خود خوانده و آن‌را با گزارشی جامع از تمام یافته های علمی و الهامی‌اش درباره تاریخ تفکر فلسفی در جهان اسلام و وحی محمدی بر شمرده است. از این منظر، مطالعه اثر حاضر برای هر کس که اهل تحقیق و تفحص علمی است مغتنم است.

سید حسین نصر به همراه هانری کربن از جمله محققانی هستند که در تلاش بوده اند تا مونولوگ شرق شناسان غربی اندیش درباره تاریخ تفکر اسلامی را بشکنند. این اساتید بارع در پی آن بودند که پرده از گوهرهایی بردارند که در زیر گرد و غبار غفلت و تعصب از دیده ها پنهان مانده اند. تفکر در معنای عمیق آن همیشه با تذکر همراه است و تأمل در سرآغازهای فکری یک تمدن طلیعه این تذکر است. پس تاریخ یک نحوه تفکر صرف داستان پردازی درباره یک سرگذشت متصلب نیست، بلکه تلاش برای تجربه تفکر به همراه شهسواران اندیشه است.

یکی از جالب ترین نکات درباره کتاب حاضر گفتمان سازی درباره برخی از جریانهای فکری است که به آنها آن طور که باید و شاید پرداخته نشده است. از جمله این جریانها مکاتب فلسفی آذربایجان و شیراز است. این دو مکتب فلسفی دو حلقه مهم در تاریخ تفکر در جهان اسلام محسوب می شوند که متفکران آنها در زمینه را برای ظهور مکاتب فلسفی اصفهان و تهران فراهم ساخته اند.

استاد نصر، با استفاده از منابع موجود، تصویری بسیار جذاب از جریانات فکری جاری در این مکاتب ارائه می دهد و ما را دعوت به تأمل بیشتر در این خصوص می کند. تلاش استاد بر آن است تا پویایی و سرزندگی تفکر فلسفی در هیچ کجای جهان اسلام به اندازه ایران جاری و ساری نیست، البته این بدان معنا نیست که فیلسوفان در عسرت نیستند. باری، عسرت سرنوشت روزگار ماست و دنیای تکنیک زده عرصه را بر تفکر تنگ‌تر کرده است.

در بخشی از پیشگفتار به قلم نویسنده آمده است: این کتاب حاصل حدودا پنجاه سال مطالعه و تأمل درباره فلسفه و مسائل فلسفی در پرتو حقایق آشکار شده از طریق وحی، هم به صورت عینی و هم به صورت اشراق درونی، است. در جهانی که فلسفه به کلی از حقایق وحیانی روی برگردانده و اندیشه سکولار تمام نیروی خود را به کار گرفته است تا معرفت ملهم از امر قدسی را به حاشیه براند و حتی ریشه کن کند، ضروری است تا هرگاه فرصتی دست داد به موضوع نسبت میان فلسفه و وحی از منظرها و نقطه نظرهای مختلف بازگردیم. سال‌ها پیش در معرفت و امر قدسی به پرسش محوری مربوط به نسبت میان معرفت و حقیقت امر قدسی پرداختیم و در آثار اخیرتر همچون نیاز به علم مقدس این موضوع را از زوایای دیگری مورد کندوکاو قرار داده ایم.

در اثر حاضر توجهمان را به فلسفه و خصوصا فلسفه اسلامی معطوف می کنیم. در اینجا بیش از هزار سال فلسفه اسلامی، آموزه ها، تاریخ و رویکردهای آن را از منظر نسبت موجود میان این سنت فلسفی دیرین و حقایق نبوی که همیشه بر افق جهان اسلام و محیط و فضای فکری مسلمانان غلبه داشته، مورد بحث و بررسی قرار می دهیم. برخی از فصل‌های این کاب طی سالیان مختلف به عنوان جستارهایی مستقل نگارش یافته اند. همه آنها کاملا بازبینی شده و در چهارچوب کلی این کتاب قرار داده شده اند. بسیاری دیگر از فصل‌ها جدیدند و تصویری را تکمیل می کنند که کتاب حاضر در صدد ترسیم آن است.