شناسهٔ خبر: 26310493 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: روزنامه جام‌جم | لینک خبر

مهارت‌های زندگی را خانوادگی تمرین کنیم

والـدین خویشتندار کـودکان صبور

خویشتنداری و صبوری یکی از مهم‌ترین مهارت‌های آموزشی است که با فراگیری آن کودک یاد می‌گیرد چگونه صبور باشد و آستانه صبر و تحملش را بالا ببرد.

صاحب‌خبر -

صبر و خویشتنداری از اوایل دوران کودکی از طریق تقلید رفتار، کلام و منش والدین شروع به شکلگیری میکند و در اواسط دوران کودکی بخوبی بارور و پخته میشود، به همین دلیل والدین میتوانند از حدود یک سالگی خویشتنداری را با به تاخیر انداختن پاسخ به خواستهها و نیازهای کودک پرورش و با ارائه لذت و پاداشهایی، این مهارت را در او تقویت کنند. با فراگیری و تقویت این مهارت، رفتارهای کودک بیشتر تحت اختیار عقل و منطق خواهد بود.

به تعویق انداختن خواستهها

برای تقویت خویشتنداری و صبوری باید برآورده کردن خواسته کودک را چند ثانیه و بتدریج چند دقیقه به تاخیر بیندازید، مثلا وقتی کودک تان از شما میخواهد وسیلهای را برای او خریداری کنید، به او بگویید: «امروز نمیتوانید اما در آیندهای نزدیک (با مقرر کردن آن روز) و پس از جمع کردن مقداری پول، آن را خریداری خواهید کرد.»

در این راستا استفاده از تکنیک پرت کردن حواس نیز مفید است. با استفاده از این تکنیک نهتنها میتوانید توجه کودک را از روی موضوع وسوسهبرانگیز به هدف دیگری متمرکز کنید، بلکه میتوانید توانایی کودک را برای کنترل بهتر تکانهها و هوا و هوس نیز تقویت نمایید. اجرای این تکنیک باید توسط هر دو والد و برای ماهها و سالها اجرا و تمرین شود تا به یک عادت تبدیل شود. بهطور مثال میتوانید برای خرید اسباببازی مورد علاقه کودک، قلکی به او دهید و روی آن به تعداد روزها دایره یا مثلث بکشید و هر روز بخشی از پول خرید آن اسباب بازی را به کودک دهید و از او بخواهید هر بار با گرفتن پول و انداختن آن در قلک، یکی از شکلها را رنگ کند، به او یادآور شوید زمان خرید اسباب بازی وقتی است که پول به مقدار کافی جمع شده باشد.

گذر زمان با آموزش تصور زمان

در حدود 9 سالگی تفکر انتزاعی در کودکان شروع به رشد میکند، قبل از این زمان، ذهن کودکان بهصورت عینی و ملموس عمل میکند، این عملکرد ذهن به این معناست که برای آنان بسیار سخت است که بتوانند تفاوت بین 20 دقیقه و 55 دقیقه را بیان کنند، اما با آموزش تصور زمان میتوان این مساله را تا حدودی مرتفع ساخت.

به این منظور به جای بیان جملات و عبارات اشتباهی چون «تا یک ساعت دیگر پدرت میآید»؛ یا «دهدقیقه وقت داری اسباببازیهایت را جمع کنی» باید از جملاتی چون تا «خورشید بره پشت اون دیوار، پدرت میآید»، «یا» تا برنامه کودک شروع بشه، وسایلت را جمع کن» استفاده کنید، چه بسا در این صورت منتظر ماندن برای کودک نهتنها کاری مشقتبار نخواهد بود بلکه همراه با لذت نیز خواهد بود.

آموزش رعایت نوبت

چه بخواهیم چه نخواهیم زندگی روزمره هر یک از ما مملو از شرایطی است که به صبر کردن و رعایت نوبت وادارمان میکند و کودکان نیز از این قاعده مستثنا نیستند، معمولا آنان از 36 ماهگی قادر به درک این موضوع هستند، گاهی اوقات بخصوص مواقعی که مخل بازی یا برنامه هایشان باشد، آن را رعایت نمیکنند. توانایی در صبر کردن و کنترل خویشتن لازمه رعایت نوبت است به همین دلیل والدین باید مفهوم نوبت را به صورت کلامی و عینی به کودک توضیح و نشان دهند؛ بهتر است موارد عینی نوبت و رعایت حق و حقوق دیگران را به کودک متذکر شوید، صبرکردن در ایستگاه اتوبوس یا هنگام بازی و خرید از جمله مهمترین آنهاست، مثلا با اجرای بازیهای نوبتی مثل پرت یا شوت کردن نوبتی توپ که از تکنیک شیر یا خط، سنگ ـ کاغذ ـ قیچی یا زنگ ساعت برای تعیین و تعویض نوبتها استفاده میکنید، میتوان رعایت نوبت را به کودک آموزش داد. در اینگونه بازیها فواصل تعویض نوبتها را باید از زمانهای کوتاه چند ثانیهای بتدریج به زمانهای طولانی تر چند دقیقهای افزایش داد، با افزایش تعداد افراد شرکتکننده در بازی براحتی میتوان به این هدف رسید.

انجام بازیهای هدفمند

بازیهای برنامهدار و هدفمندی چون بازی آشپزی، ساختن چیزی یا بازیهایی که نیازمند کنترل و خودداری هستند مثلا مقاومت در برابر خندیدن و بیحرکت ماندن در پرورش این مهارت نقش بسزایی دارند. هر روز یا یک روز درمیان و هربار حداقل نیم ساعت به انجام این بازیها بپردازید البته یادتان باشد قواعد حاکم بر این نوع بازیها باید محدود و برحسب توانایی و درک کودک، اهمیت موضوع و شرایط مناسب و با همفکری او تعیین شوند. از سوی دیگر بازیهای نمایشی و نقش ایفا کردن نیز یکی از بهترین روشهای آموزش خویشتنداری است، کودک با مشاهده، الگوپذیری و تقلید صبوری را فرا گرفته و تمرین میکند.

انتظار برای مناسبتها

انتظار کشیدن برای مناسبتهای مهمی چون سال نو، تولد، عروسی، مسافرت و... برای کودک بسیار سخت است، معمولا آنها از مدتها قبل برای فرارسیدن چنین روزی لحظه شماری میکنند و حتی ممکن است دائما از والدینشان بپرسند آن روز موعود کی فرا خواهد رسید. استفاده از یک تقویم کودکانه میتواند مدتزمان انتظار را برای آنها کوتاه و دوست داشتنی کند. بهتر است تمام روزهای قبل از آن روز خاص را با آرزوها، استیکرها، جملهها و عبارتهای خلاقانه یا بستههای کادو و آبنبات مزین کنید، انجام چنین کارهایی باعث شعف و هیجان بسیار کودک میشود و سختی صبوری را برای آنها معنادار و خوشایند میکند.

نسرین صفری - روانشناس بالینی

نظر شما