«دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا ساعات پایانی جمعه شب (۲۲ دی ماه) با انتشار بیانیه ای پایبندی به برجام را تایید کرد. اما تمدید مجدد این تصمیم را به برآورده شدن شروطی منوط کرد. 

ترامپ که در دوره رقابت های انتخاباتی و به دنبال آن، از زمان راهیابی به کاخ سفید همواره از سرسخت ترین مخالفان برجام بوده، با این اقدام خود عملا برای سومین بار در مقابل حامیان توافق هسته ای ایران و ۱+۵ عقب نشست. کشورهای اروپایی که از زمان روی کار آمدن ترامپ بار‌‌‌‌ها نسبت به پیامدهای خروج واشنگتن از برجام هشدار داده‌اند، یک روز پیش از تصمیم نهایی ترامپ برای خروج یا ماندن در برجام بار دیگر حمایت خود را از توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ اعلام کردند. رسانه های عربی اخبار و تحلیل هایی را در این ارتباط منتشر ساختند که این گزارش به آن ها می پردازد.

** پرهیز ترامپ از ریسک درباره سرنوشت برجام 

روزنامه های «الحیات» چاپ لندن، «الاهرام» مصر و شبکه خبری «الجزیره» قطر و تارنمای «الخلیج 365» عربستان با اشاره به تعلیق دوباره تحریم های هسته ای ایران، ترس ترامپ از نادیده گرفتن توافق هسته ای و پیامدهای آن را بررسی کردند.

به نوشته روزنامه الحیات، ترامپ بار دیگر رفع تحریم های هسته ای ایران را تایید کرد. او از ریسک فروپاشی توافق هسته ای ایران با کشورهای گروه 1+5 دوری کرد. تهران هم پیش از اعلام تصمیم ترامپ تهدید کرد در صورتی که آمریکا از توافق هسته ای عقب نشینی کند عکس العمل آن سخت خواهد بود. 

«محمد باقر نوبخت» سخنگوی دولت گفت شورای عالی امنیت ملی ایران و دیگر نهادها خود را برای احتمال خروج آمریکا از این توافق آماده کرده اند و در صورتی که آمریکا این توافق را نادیده بگیرد، پاسخ ایران محکم و قاطعانه خواهد بود.

به نوشته روزنامه الاهرام، ترامپ هنگامی که تعلیق تحریم های اقتصادی ایران درباره توافق هسته ای را تمدید کرد در برخورد با ایران از سیاست «چماق و هویج» به کار برد. زیرا او در شرایطی این تصمیم در گرفت که وزارت خزانه داری آمریکا 14 نفر و نهاد ایرانی را در فهرست تحریم ها قرار داد. 

به گزارش خبرگزاری الجزیره، «محمد جواد ظریف» در توئیتی در پاسخ به هشدارهای ترامپ نوشت: سیاست ترامپ و بیانیه وی تلاش‌های مذبوحانه ای برای خدشه دار کردن یک توافق محکم چندجانبه است. وزیر امور خارجه ایران تاکید کرد برجام قابل مذاکره مجدد نیست. به جای تکرار لفاظی‌های کهنه آمریکا باید مانند ایران به تعهداتش در برجام عمل کند. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی آمریکا را متهم به نادیده گرفتن مغرضانه بندهای 26، 28 و 29 آن توافق را هسته ای کرد.

در این زمینه «علاء الدین بروجردی» رئیس کمیسیون امنیت ملی گفت ایران یک سر سوزن هم از فعالیت های دفاعی و برنامه موشکی خود چشم پوشی نخواهد کرد.

به نوشته تارنمای الخلیج 365، به دنبال عقب نشینی ترامپ از مهمترین معاهده ها و توافق های بین المللی به بهانه اینکه با منافع آمریکا همسو نیست این کشور در حال منزوی شده است. این موضوع با آغاز رویکرد «نخست آمریکا» در دوره ترامپ سبب شده است که آمریکا به شدت منزوی شود. 

در توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5 آمریکا ضربه سختی خورد و هنگامی که انگلیس، فرانسه، آلمان، چین و روسیه درکنار هم ایستادند و با تهدیدهای ترامپ برای عقب نشینی از توافق هسته ای مخالفت کردند این کشور آرامش خود را از دست داده است. به طوری که «فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بارها به طور آشکار اعلام کرده توافق هسته ای توافقی چند جانبه و بین المللی است و شورای امنیت سازمان ملل هم آن را تایید کرده است و این توافقی دوجانبه نیست که آمریکا بتواند از آن عقب نشینی کند. برلین، پاریس، لندن، پکن و مسکو هم چنین موضعی را در پیش گرفته اند. 

ترامپ بارها با رهبران کشورهای گروه 1+5 برای خرسند کردن و همسو کردن آنان با خود در این زمینه دیدار کرده است، اما تلاش های او با شکست روبرو شده است. «تیلرسون» وزیر امور خارجه آمریکا هم بارها به اروپا، روسیه و چین سفر کرده است تا مواضع این کشورها را تغییر دهد. اما او هم در این زمینه موفقیتی به دست نیاورد. این شکست ها تاثیر ناگواری در روابط کاخ سفید و کنگره به دنبال داشته است و هر یک تلاش می کنند درباره چگونگی برخورد با توافق هسته ای توپ را به زمین دیگر بینندازند.

آمریکا به دلیل خیره سری ترامپ در تصمیم گیری ها روز به روز منزوی تر می شود. او نه تنها درباره مساله فلسطین و توافق هسته ای خیره سری می کند، بلکه تصمیم و موضع گیری های غیرمسوولانه او درباره کره شمالی، جنگ یمن، جنگ سوریه، جنگ علیه تروریسم هم در این زمینه تاثیر گذار است و او هر روز کشورش را بیشتر به سوی انزوا پیش می برد. این در شرایطی است که همه جهان شگفت زده شده است و تنها رژیم اسرائیل او را مورد تمجید قرار می دهد.

** حمایت اروپا از برجام 

روزنامه «المدن» لبنان و تارنمای «البدیل» مصر هم با پوشش اخبار نشست مشترک پنج شنبه ظریف وزیر امور خارجه ایران با فدریکا موگرینی و وزیران امور خارجه آلمان، انگلیس، فرانسه در مقر اتحادیه اروپا در بروکسل، پایبندی کشورهای اروپایی به برجام و همراه نشدن این کشورها با آمریکا را مورد توجه قرار دادند. 

به نوشته روزنامه المدن، اتحادیه اروپا به توافق هسته ای پوشش حمایتی داد. فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از توافق هسته ای دفاع کرد. او گفت وحدت عنصر مهمی برای حفظ توافق هسته ای است و جهان با ادامه این توافق امن تر می شود و از رقابت تسلیحاتی در منطقه جلوگیری می شود.

او گفت برنامه جامع مشترک درباره برنامه هسته ای ایران برای تحقق اهداف اصلی کافی است و اتحادیه اروپا برای اجرایی شدن آن از سوی همه اعضا عمل می کند. تا کنون 9 گزارش آژانس بین المللی نشان می دهد ایران به توافق هسته ای پایبند است. او گفت رفع تحریم ها از ایران آثار مثبتی برای تجارت جهانی و روابط اقتصادی میان ایران و اتحادیه اروپا به دنبال داشته است و توافق هسته ای ایران برای امنیت منطقه و اروپا دارای اهمیت راهبردی است. 

«زیگمار گابریل» وزیر امور خارجه آلمان هم گفت موضع ما یکپارچه است و می خواهیم از برنامه جامع مشترک در برابر هر تصمیمی که آن را نادیده می گیرد، دفاع کنیم. او گفت هیچ سندی که نشان دهد ایران توافق را اجرا نمی کند، وجود ندارد. بنابراین تا زمانی که تهران به توافق هسته ای پایبند باشد هیچ دلیلی برای تردید در مساله رفع تحریم ها وجود ندارد. 

«جان ایولودریان» وزیر امور خارجه فرانسه هم بر اهمیت توافق هسته ای تاکید کرد و گفت: فرانسه به اجرای این توافق پایبند است و جایگزینی برای این توافق وجود ندارد. او گفت همه طرف ها باید به این توافق پایبند باشند و تاکنون هیچ عاملی برای تردید وارد کردن در اینکه ایران به طور موفق این توافق را اجرا می کند، وجود ندارد. 

«بوریس جانسون» وزیر امور خارجه انگلیس هم گفت: تاکنون هیچ کس جایگزینی بهتر از برنامه جامع مشترک ارائه نکرده است. او خواستار حمایت بین المللی فراگیر از توافق هسته ای شد و گفت مهم است که برای حمایت از این توافق همکاری کنیم تا اینکه ایران نشان دهد همسایه خوبی در منطقه است و بر روی همکاری برای حل بحران یمن و تحقق صلح در سوریه و دیگر مسائل منطقه تمرکز کند.

به نوشته تارنمای البدیل، شاخص های کنونی نشان می دهد طرح های رژیم صهیونیستی و آمریکا برای خرسند سازی و همراه کردن کشورهای اروپایی برای رویایی با توافق هسته ای با شکست روبرو شده است. 

بسیاری از کشورهای اروپایی ذهنیت و رفتاری متفاوت با آمریکا در این باره دارند و این موضوع سبب شده است آمریکا نتواند آنها را درباره موضوع هسته ای ایران با خود همراه کند. به ویژه این در شرایطی است که آژانس بین الملل انرژی اتمی بارها پایبندی ایران به توافق هسته ای را مورد تاکید قرار داد. 

همچنین بسیاری از کارشناسان مسائل سیاسی درخواست برخی رهبران قاره اروپا از ظریف برای حضور در این قاره و بررسی موضوع توافق هسته ای را شاخص مهمی به شمار آورده اند که این کشورها از این طریق تلاش های آمریکا برای تحمیل نظر خود بر کشورهای اروپایی را به چالش کشیده اند.