گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، شهین مردانی: در حالی که سال‌هاست باور اکثر جوامع بر این است که کارمندان رأس ساعت 8 صبح در اداره‌ها حضور داشته باشند و کار خود را آغاز کنند، تحقیقات جدید این روال را نقض می‌کند و تأکید می‌کند، آغاز فعالیت در 8 صبح  بدترین ضربه‌ای است که می‌توان به یک کارمند و توانایی‌های وی زد. 

بر همین اساس، روال 8 صبح نه تنها برای کارمندان بلکه برای دانش‌آموزان و دانشجویان نیز مردود است و می‌تواند توانایی آنها در یادگیری را کاهش دهد. 

محققان دانشگاه‌های برتر جهان می‌گویند: «برنامه زندگی افراد باید براساس ساعت زیستی بدن تنظیم باشد و هر فعالیتی خارج از این چرخه 24 ساعته می‌تواند تبعات منفی بسیاری به بار آورد». 

کم خوابی و خواب‌آلودگی کارمندان و حتی دانشجویان و دانش‌آموزان، دانشمندان را وادار کرده است تا تحقیقاتی در مورد هماهنگی و یا عدم هماهنگی ساعت طبیعی بدن و ساعات شروع فعالیت افراد انجام دهند.

در این گزارش به ساعت زیستی و بهترین زمان برای شروع فعالیت‌ها می‌پردازیم: 

* ساعت زیستی چیست؟

به گفته دانشمندان سراسر جهان، ساعت زیستی یا ساعت زیست‌شناختی یا ساعت بدن یا ساعت بیولوژیکی یک چرخه تقریباً ۲۴ ساعته در فرایندهای زیست‌شیمیایی، فیزیولوژیکی، یا رفتاری موجودات زنده، شامل گیاهان، جانوران، قارچ‌ها و سیانوباکتری‌ها است. 

*  چرخه 24 ساعته مهم‌ترین ریتم درونی افراد

محققان دانشگاه میشیگان می‌گویند: «مهم‌ترین ریتم درونی ما همان چرخه ۲۴ ساعته‌ای است که بسیاری از فرایندهای مهم و از جمله درجه حرارت بدن، تولید هورمون و سایر مواد زیست شیمیایی و عملکرد نظام عصبی مانند گرسنگی، خوابیدن، بیدار شدن و دفع کردن را مشخص می‌سازد».

* زمان در حکم همه چیز

کارشناسان بهداشتی باور دارند، به لحاظ زیست شناختی، زمان در حکم همه چیز است؛ فعالیتی که در زمان مشخصی انجام می‌گیرد، می‌تواند تعادل و انرژی را افزایش دهد و در عین حال اگر همین فعالیت در ساعت دیگری انجام شود موجب بی تعادلی و خستگی می‌شود.

به عنوان مثال بهترین ساعت جذب مواد غذایی در بدن ساعت 8 شب تا 4 صبح و بهترین ساعت دفع از ساعت 4 صبح تا 12 ظهر است.

 بر همین اساس، بهترین زمان صرف شام ساعت 6 بعد ازظهر یا ساعت7 است تا برنامه گوارش نهایتاً تا ساعت 10 شب به اتمام برسد.

محققان می‌گویند: از آنجایی که هضم غذا مستلزم افزایش سوخت و ساز بدن می‌شود، خواب را مختل می‌کند.

ضمن اینکه ساعت خواب در شب بستگی به فعالیت‌های روزانه دارد؛ حدود ساعت 10 شب بهترین زمان برای خواب است.

محققان تأکید می‌کنند، اگر افراد خوابیدن را در این زمان به تعویق بی‌اندازند، در واقع خود را از یک استراحت خوب که موجب ترشح هورمون‌ها و جذب مواد مغذی خوب می‌شود، محروم کرده‌اند.

* چرخه خواب تضمین سلامتی 

تحقیقات بسیاری در دانشگاه‌های متعدد ثابت کرده است، خواب می‌تواند منبع مهم انرژی و تعادل وزن باشد؛ نکته مهم دیگری که به همین اندازه اهمیت دارد، زمان بیدار شدن در طلوع خورشید حدود ساعت 6 صبح است.

اگر افراد در این زمان بیدار شوند، ذهن و جسم‌شان تحت تأثیر احساساتی از قبیل سبکی، چالاکی، گوش به زنگی، شور و اشتیاق، شادابی و نشاط قرار می‌گیرد؛ این زمان بهترین زمان رفتن به استقبال روز است.

* ریتم‌های شبانه‌روزی مستلزم توجه 

 گزارش‌های تازه نشان داده که بیدار ماندن بعد از فرارسیدن زمان خواب باعث چاقی می‌گردد. در موش‌هایی که جگری پر چربی، به‌همراه درجه بالایی از کلسترول داشتند، دیده شده که ساعت زیستی‌شان از هم گسیخته بوده‌است.

در تحقیقات دانشگاه شمال شرق و مؤسسه پزشکی هاوارد هیوز (Howard Hughes medical institute)، محدوده گسترده تغییر مولکولی و رفتاری در موش‌هایی که دوره روزانه کاذب دارند دیده شده‌ است.

* ممنوعیت خوردن غذا خارج از ساعت فیزیولوژیک بدن 

طبق مطالعات محققان دانشگاه ملی مکزیک، غذا خوردن خارج از ساعت معمولی که بدن به آن عادت کرده است می‌تواند عواقب منفی زیادی در پی داشته باشد و منجر به بروز حمله قلبی و دیابت شود.

* توقف رشد با غذا خوردن خارج از ساعت فیزیولوژیک بدن 

پژوهشگران دانشگاه ملی مکزیک می‌گویند: «خوردن مواد غذایی با شاخص گلیسمیک بالا مثل (پاستا، سیب زمینی، برنج، شکر و…) قبل از خواب، باعث افزایش یکباره ترشح انسولین شده و در نتیجه تولید و تأثیر مهم و مفید هورمون رشد (HGH) را بی‌رنگ می‌سازد».

* فعالیت قبل 10 صبح برابر با شکنجه

 محقق دانشگاه آکسفورد،  «Paul Kelley»می‌گوید: مجبور کردن کارمندان و دانش آموزان به کار و در کلاس نشستن قبل ساعت ده صبح معادل شکنجه است.

* ساعت فعالیت صبحگاهی و آسیب روانی به میانسالی جوانان

«Paul Kelley» محقق دانشگاه آکسفورد باور دارد، قبل از سن 55 سالگی ریتم شبانه روزی بدن بزرگسالان با کار کردن ۵ الی ۹ ساعته هماهنگ نیست و همین مسأله یک تهدید جدی برای سلامت روانی این افراد در دوره میانسالی به شمار می‌رود.

* محرومیت از خواب و ابتلا به بیماری‌های متعدد

کم‌خوابی باعث خستگی، استرس، ناامیدی، عصبانیت، رفتار پرخاشگریانه، کاهش وزن، افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا، ضعف سیستم ایمنی، اضطراب و نابسامانی سلامت ذهنی می‌شود.

* فعالیت ژن‌های افسردگی با کم‌خوابی

نویسنده و محقق ارشد دانشگاه پنسیلوانیا آمریکا می‌گوید:‌ «پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که میزان نامناسب خواب، می‌تواند سبب فعال شدن ژن‌های مربوط به افسردگی شود؛ بنابراین هم خواب کم و هم خواب زیاد، می‌تواند ژن‌های مربوط به  افسردگی را فعال کند».

* بی‌خوابی مغز را می‌خورد

براساس گزارش «ساینس آلرت»، محققان دریافتند که اگر به اندازه کافی نخوابید مغز با پاکسازی نورون‌ها و اتصالات سیناپسی شروع به خوردن خود می‌کند.

* بی‌خوابی گریبان گیر یک چهارم مردم آمریکا

بنابر آمارهای وزارت بهداشت آمریکا، سالانه 64 میلیون نفر از آمریکایی‌ها از کم‌خوابی رنج می‌برند؛ سخنگوی این وزارتخانه می‌گوید: استفاده از داروهای ضدافسردگی و قرص‌های خواب‌آور درمان موقت این بیماری است، لذا مصرف آنها توصیه نمی‌شود.

انتهای پیام/