به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز کرمانشاه.
اواسط فروردین ماه است باران به قدری شدید می‌بارد که جرات پیاده شدن از ماشین را ندارم ماشین دیگری که زودترازما رسیده درگوشه‌ای پارک کرده سرنشینان آن کاملا خیس شده اند آن‌ها در باران وسایلشان را چک می‌کنند.
آن طرف پهنه‌ی آبی است که مرغابی‌های وحشی درآن مست، آبتنی میکنند. لاک پشتی بزرگ هم کنار آنهاست ومدام درآب بالا و پایین می‌رود.
زیر باران دونفرمدام درحال رفت وآمدند آن‌ها را می‌شناسم آقای نیازی وآقای شفقت ازنگهبانان سراب نیلوفرند به یاد می‌آورم سال ۹۲ هنگامی که آب سراب خشک شد آن دو به قول خودشان انگارعزیزی را از دست دادند آن سال با خشک شدن سراب نیلوفر فاجعه‌ای زیست محیطی به وقوع پیوست، بیشترآبزیان وگونه‌های گیاهی ازبین رفتند هنگامی که روی سطح خشک سراب قدم بر می‌داشتی شکاف‌هایی بزرگ می‌دیدی که چند متر عمق داشت واگرپایت می‌لغزید درآن شکاف‌ها اسیر می‌شدی.

میان علف‌های خشکیده پر بود ازلاشه‌ی مارماهی‌ها، مار‌های آبی، لاک پشت‌ها و ماهی‌هایی که کارشناسان محیط زیست برخی از آن‌ها را منحصر به فرد می‌دانستند، آن سال آقای نیازی به همراه دوستش آقای شفقت تعدادی از این گونه‌های نادر را نجات داده بودند، با خود میگویم این دونگهبان به معنای واقعی کلمه شریک غم و شادی سراب نیلوفرند و گویی قسمتی از وجودشان دراین سراب خلاصه می‌شود.
با وجود بارش شدید برای صحبت با ان‌ها از ماشین پیاده می‌شوم آن‌ها دو نفر دیگر که زیر بارانند را معرفی می‌کنند دکتر کهریزی و آن یکی را هم که می‌شناسم غواص بهمن پرورش که تا کنون ده‌ها نفرازغرق شدگان را زنده ازآب نجات داده وجسد بسیاری از کسانی که درعمق دریاها، سراب‌ها و رودخانه‌های کشورغرق می‌شوند را با عملیات پیچیده‌ی غواصی پیدا میکند ومعمولا درمواردی که سختی کاروجود دارد و دیگران قادر به انجام آن نیستند ازسراسر کشور به او مراجعه می‌شود.

آقای پرورش امروزهم همراه ما مسئول انجام یک عملیات است، اما بااین بارش شدید واین قایق‌های قدیمی و خراب شرایط برای کار مهیا نیست چرا که سطح آب به شکل غیر منتظره‌ای بالا امده و مواج است سرانجام به این نتیجه می‌رسیم که عملیات به یک روزدیگرموکول شود به ناچا برمی گردیم.
چند روز بعد هوا افتابی می‌شود و همه چیز مساعد انجام عملیات همه جلیقه‌ی نجات پوشیده اند من که قصد سوار شدن به قایق را ندارم دقیقه اخرجلیقه نجات پوشیدم و همراه گروه می‌روم آقای نیازی و اقای شفقت و دکتر کهریزی درقایق همراه من هستند وغواص بهمن پرورش به همراه چند نفردرقایق دیگر، قدری از ساحل دور می‌شویم و غواص شیرجه به درون آب می‌پرد چند دقیقه بعد بالا می‌آید ومی گوید با اینکه هواسرد است ودمای زیرین سردتراما امروز ان شاالله کاررا به سرانجام می‌رسانیم. اوامروز می‌خواهد گل نیلوفر بکارد آن هم درعمق‌های هفت، پنج و سه متری تا امکان رشد آن‌ها بیشترباشد.

آقای نیازی می‌گوید در گذشته، ازوسط دریاچه تا نزدیک ساحل مملو از گل‌های نیلوفرزرد بود. اطراف این سراب تأسیسات رفاهی گردشگری احداث شده‌است به یاد می‌آورم آن سال‌ها تعداد زیادی مسافر و توریست برای دیدن نیلوفر‌ها می‌آمدند و حسابی بازارمحلی‌ها گرم بود صدای شاتردوربین عکاس‌ها در محوطه می‌پیچید که مدام قاب‌های زیبا می‌بستند. بساط فروش غذا‌های محلی و نواخته شدن ساز و دهل هم میهمانان را به وجد می‌آورد خانواده‌ها تا پاسی از شب را اینجا می‌گذراندند، گل‌های نیلوفرمیان نورچرغ‌ها چشم نوازی می‌کرد، ولی حالا خبری از آن همه شوروحال نیست.
اقای فلاحتی رئیس محیط زیست شهرستان کرمانشاه می‌گوید: ازاواسط دهه هشتاد به علت خشکسالی‌های مداوم وطولانی مدت و نیز برداشت بی رویه آب‌های زیرزمینی روند خشک شدن سراب ادامه داشت و نیلوفر‌ها هم هرروز کمتر از دیروز می‌شدند تا اینکه در سال ۹۲ که سراب به طور کامل خشک شد نه تنها آبزیان و گونه‌های مختلف جانوری از بین رفت بلکه تعداد اندکی از گونه‌ی زرد نیلوفرمنحصر به فرد سراب که باقی مانده بودهم برای همیشه نابود شد.
آقای شفقت می‌گوید: روزی میان خار و خاشاک سراب خشک قدم برمی داشتم که ناگهان دیدم یک نیلوفرهنوز باقی مانده است خیلی خوشحال شدم طوری که هرروزبه کمک آقای نیازی با سطل از خانه آب می‌آوردیم و پای آن نیلوفرمی ریختیم سرانجام موضوع را به دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی اطلاع دادیم چند روز بعد دکترکهریزی به همراه چند نفردیگرآمدند وآن تنها نیلوفرسراب را با خود بردند. ادامه‌ی ماجرا را دکتر کهریزی بازگو می‌کند: ۵ سال برای احیای نیلوفر‌ها تلاش وبه شش کشور اروپایی سفر کردم تا از کارشناسان چند دانشگاه معتبر در مورد احیای نیلوفر‌ها کمک بگیرم. اومی گوید: بعد از تحقیقات کامل در آزمایشگاه با روش‌های مختلف ازآن یک نیلوفر، کشت ریشه، کشت ساقه و کشت هیپروپوتیو را آغاز کردیم واندامه‌ای به نام کالوس تولید کردیم که همان سلول‌های بنیادی گیاه است.

این عضوهیات علمی دانشگاه رازی کرمانشاه می‌افزاید: تمام موادی که گیاه نیاز دارد را ما دریک بستر مخصوص مهیا و در شرایط استریل قرار دادیم مدتی بعد گیاهچه‌ها رشد کردند و سرانجام دراستخر‌های مخصوص قراردادیم وحالا مهیای کاشته شدنند. ما همچنان روی قایقیم بهمن پرورش نیلوفر‌ها را یکی یکی به عمق آب می‌برد و یک پایه چوب قبل ازکاشت به آن‌ها می‌بندد. علت را می‌پرسم می‌گوید: با این کار چوب‌ها تکیه گاهی می‌شود برای رشد نیلوفرها.
کشت درعمق سه تا هفت متری آب کار دشوار وزمانبری است ما روی قایق عملیات را ازطریق یک دوربین گوپرو دنبال می‌کنیم گاهی ماهی‌ها و مار‌های آبی تا نزدیک پای غواص می‌آیند، گاه نیلوفر‌ها ازچوب جدا می‌شوند، گاه عمق آب نامناسب است علاوه بر این دمای سرد آب هم کاررا دشوارترکرده، دکترکهریزکه به دقت به آب خیره شده باقی مانده نیلوفر‌ها را محکم دردست دارد و مدام نحوه‌ی کاشت ان‌ها را به غواص یادآوری می‌کند.
این کارشناس توضیح می‌دهد: زمانی که نیلوفر‌ها خشک شد من با اساتید چند کشور مشورت کردم که آیا گونه‌ی نیلوفر زرد در کشورشان وجود دارد تا بتوانم با نمونه برداری از آن‌ها نیلوفر‌ها را احیا کنم که همه آن‌ها او را به سراب نیلوفر کرمانشاه ارجاع دادند و این همان موضوعی است که نیلوفر‌های سراب را منحصر به فرد کرده حالا بعد از ۵ ساعت حدود ۲۰ نیلوفرآبی کاشته شده، دکتر کهریزی که امیدوار به رشد دوباره آنهاست می‌گوید: این نیلوفر‌ها قادرند تا عمق هفت و هشت متری زمین سراب هم ریشه بدوانند.
حالا اواخر خرداد ماه است و من به نیلوفر‌ها می‌اندیشم. آیا حاصل تلاش‌های ۵ ساله به ثمر نشسته؟ یا بازگشت دوباره ان‌ها خیالی بیش نیست؟

تصمیم می‌گیرم افراد گروه را جمع کنم تا از حال و روزنیلوفر‌ها با خبرشوم سرانجام روز مقرر فرا می‌رسد و بهمن پرورش بار دیگر به عمق آب می‌رود و بعد از چند دقیقه خوشحال باز می‌گردد ومی گوید: در زیر آب نیلوفر‌ها حدود یک متررشد کرده اند. لبخند رضایت بر صورت اعضای گروه نقش می‌بندد، آقای شفقت و آقای نیازی هم این موفقیت را با خوشحالی به هم تبریک می‌گویند یکباره چشم هایم را می‌بندم و بازگشت دوباره‌ی نیلوفر‌ها دراین پهنه‌ی زیبای آبی رامجسم می‌کنم. همان نیلوفر‌هایی که من و خیلی‌های دیگر با آن‌ها خاطره‌ها داریم.

هنگام بازگشت به ساحل دختری جوان که به نرده‌های کنار سراب تکیه زده است می‌گوید من ازتهران به این منطقه سفر کرده ام اودرحالی که به آب خیره شده است ازمن می‌پرسد راستی اگراسم این مکان سراب نیلوفراست پس نیلوفرهایش کجاست؟ به او می‌گویم این سوال خیلی‌های دیگرهم هست، ولی آن‌ها به زودی باز خواهند گشت ...
*گزارشگر: پروین شهسواری