به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از تهران نیوز ،پس از تصویب قانون آسا توسط دولت امریکا و تعلل و اهمال در اجرای وظایف خود در برجام ، حسن روحانی در تاریخ ۲۳ آذرماه ۱۳۹۵ در نامه‌ای به رئیس سازمان انرژی اتمی دستوری برای ساخت موتورهای پیشران هسته‌ای در حوزه حمل و نقل دریایی را صادر کرد.

وی در این نامه مرقوم داشت:” نظر به این‌که دولت آمریکا نسبت به اجرای تعهدات خود در برجام تاکنون تعلّل و اهمال نموده و با توجه به ‏تمدید اخیر قانون تحریم‌های ایران (آیسا) ‌که جمهوری اسلامی ایران از پیش چنین اقدامی را بعنوان نقض ‏برجام اعلام کرده بود، در اجرای مصوبات شورایعالی امنیت ملی و هیأت نظارت بر اجرای برجام، به سازمان ‏انرژی اتمی ایران دستور داده می‌شود در توسعه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشور در چارچوب تعهدات ‏بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، مأموریت‌های زیر را اجرا ‌نماید:‏”

‏۱. برنامه‌ریزی برای طراحی و ساخت پیشران هسته‌ای جهت بهره‌گیری در حوزه حمل‌ونقل دریایی، با ‏همکاری مراکز علمی و تحقیقاتی.‏

‏۲. مطالعه و طراحی «تولید سوخت» مصرفی پیشران هسته‌ای، با همکاری مراکز علمی و تحقیقاتی.‏

مقتضی است طرح و برنامه‌ زمان‌بندی شده جهت تحقق بندهای فوق را حداکثر ظرف سه ماه به اینجانب ارائه ‏نمائید.‏”

پس از این امر ، خبر خاصی در حوزه پیشران‌های هسته‌ای منتشر نشد تا اینکه در ۱۴ خرداد ماه سال ۹۷ ، رهبر معظم انقلاب در سخنانی فرمودند:” سازمان انرژی هسته‌ای موظّف است سریعاً مقدّمات و آمادگی‌های لازم را برای رسیدن به ۱۹۰ هزار سو -فعلاً در چهارچوب برجام- فراهم بکند و برخی مقدّمات دیگر را که رئیس‌جمهور محترم دستور آن را دادند، از همین فردا آغاز کند. ”

بعد از این دستور ، سازمان انرژی اتمی بلافاصله برخی اقدامات محول را انجام می‌دهد تا اینکه عصر دیروز دکتر صالحی در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم از پیشران‌های هسته‌ای سخن گفته و بیان داشت:” این پروژه،‌ پروژه بزرگی است که مدتی طول می‌کشد تا بخواهد محقق شود، ما مقدمات این پروژه را شروع کرده‌ایم و با جدیت به‌دنبال به سرانجام رساندن آن هستیم.”وی ادامه داد:” مقدمات کار به‌شدت شروع شده و الآن تعداد زیادی از مهندسان و کارشناسان سازمان انرژی اتمی مشغول این کار هستند و همین‌طور شرکتی اختصاصاً در این خصوص کار می‌کند که بیش از ۱۵۰ مهندس متخصص مشغول پروژه مذکور هستند.”

البته ساخت پیشران‌های هسته‌ای نقض برجام محسوب نمی‌شود و حتی وزارت خارجه امریکا نیز در سال ۹۵ و بعد از دستور رئیس جمهور ایران نسبت آن موضع گرفت .

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا تأکید کرده است که طراحی و ساخت پیشران هسته‌ای به منظور حمل و نقل دریایی، نقض برجام نیست.

جان کری که در نشست خبری این وزارتخانه بیان داشت: «این اعلامیه به خودی خود نقض برجام نیست و موارد زیادی وجود دارد که ما از آن‌ها بی‌اطلاع هستیم و نمی‌دانیم معنای آن‌ها چیست. به همین دلیل فعلا از قضاوت خودداری می‌کنیم.»

وی ادامه داد: «به اختیارات و توان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بازرسی و ارزیابی پایبندی ایران به توافق هسته‌‌ای اعتماد داریم و این آژانس توانسته تاکنون این کار را انجام دهد و تطابق ایران را تائید کرده است.»

کری همچنین گفت: قضاوت در مورد این اعلامیه دشوار است و تنها می‌توان گفت: تولید پیشران هسته ‌ای اقدام عظیمی برای هر کشوری است.

 

اما پیشران هسته ای چیست و چرا بایستی به فناوری آن دست یابیم؟

پیشران‌های هسته‌ای همان طور که از نامشان پیداست از سوخت‌های هسته‌ای غنی شده استفاده می‌کنند که امروزه در میان شناور‌های سطحی و زیر سطحی نظامی و غیرنظامی دیده می‌شود. سوخت‌های شیمیایی سنگین هستند و فضای زیادی را در کشتی‌ها و زیردریایی‌ها اشغال می‌کنند. از سوی دیگر، عمل سوختگیری باید با فواصل زمانی کم انجام شود و کشتی یا زیردریایی نمی‌تواند مسافت زیادی از محل سوختگیری فاصله بگیرد. مدت زمان زیر آب ماندن زیردریایی و سرعت آن هم با سوخت‌های فسیلی بسیار محدود می‌شود.

در دنیا رآکتورهایی با عنوان رآکتورهای کوچک مدولار   که با نام SMR  (Small Modular Reactor) کاربردهای بسیار زیادی دارد. جمهوری اسلامی ایران نیز بر اساس توافق هسته ای برای گام برداشتن جهت ساخت و راه اندازی  نیروگاه های هسته ای با استفاده از SMR را در دستور کار خود قرار داده است.

این راکتور های کوچک ، بر اساس تعریف  آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) راکتورهایی هستند که کمتر از ۳۰۰ مگاوات برق تولیدی داشته باشد .

به طور کلی، راکتورهای کوچک مدرن و راکتورهای SMR از نظر طراحی ساده‌تر نیازمند به زمان کمتر برای ساخت و هزینه‌های کمتری برای تعیین مکان هستند. این نوع از راکتورها از نظر ایمنی نیز دارای برخی جوانب ایمنی بالاتر در شرایط بروز نقص فنی هستند. همچنین بسیاری از این راکتورها طراحی شده‌اند تا در زیر سطح زمین هستند که از این طریق شانس تهدیدات گروه‌های تروریستی کاهش می‌یابد.

یکی دیگر از منافع راکتورهای کوچک آن است که تجهیزات برخی کشورها برای استفاده از (SMR) مناسب‌تر است. شبکه‌های برق برخی کشورها قادر به تحمل میزان زیاد برق تولید شده توسط راکتورهای عظیم نیستند و این موضوع باعث خاموشی خودکار راکتورها می‌شود.

طراحی راکتورهای مدولار کوچک همچنین شرایطی را فراهم می‌کند تا در یک کارخانه مرکزی تولید شوند و پس از مونتاژ به مکان دیگری منتقل شده و به سادگی نصب شوند. این امتیازی برای مکان‌های دورافتاده است که امکانات و بستر مناسب برای تولید فراهم نیست. این راکتورها همچنین دارای ویژگی‌های ایمنی مناسب هستند که وجود سیستم خنک کننده طبیعی که از طریق یک مکانیسم خنک شونده زیرزمینی عمل می‌کند یکی از این ویژگی‌ها است.

این مکانیسم می‌تواند بدون استفاده از برق اضافی به عملکرد خود ادامه دهد چرا که این سیستم خنک کننده ابتدایی از طریق نیروی چرخش طبیعی عمل می‌کند که همین موضوع باعث ایجاد ایمنی مناسبی در برابر گدازش هسته‌ راکتور همانند آنچه در نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما ژاپن در مارس ۲۰۱۱ شده می‌شود. همچنین طراحی این راکتور امکان نصب آنها در زیر سطح زمین را فراهم می‌کند که این امر موجب افزایش امنیت راکتور در برابر بلایای طبیعی و خطر حملات تروریستی می‌شود.

پیشرانش هسته ای و اقتصاد دریایی

حدود ۹۰ درصد تجارت کشورمان از طریق دریا انجام می‌گیرد و تقریبا همه نفت ایران با کشتی‌های نفتکش منتقل می‌شود. کشتی‌های باری و نفتکش ایرانی هر سال مسافت‌های زیادی می‌پیمایند.مسافت بندرعباس، مهم‌ترین بندر تجاری ایران تا بندر شانگهای در چین، ۱۱ هزار کیلومتر است. بنابراین، اگر سوخت هسته‌ای جایگزین سوخت فسیلی شود، می‌توان بازدهی سفرهای تجاری را به حداکثر رساند.

کشتی یا زیردریایی اتمی یک نیروگاه هسته‌ای کوچک دارد که به دو قسمت مجزا تقسیم می‌شود. این کار، یک شبکه امن ایجاد می‌کند تا اگر یک قسمت نیروگاه از کار افتاد، قسمت دیگر بتواند کشتی را پیش ببرد. از آب برای انتقال گرمای ایجاد شده توسط نیروگاه به ژنراتورهای بخار استفاده می‌شود. آب در فشار معمولی در ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد به نقطه جوش می‌رسد ولی آب نیروگاه تحت فشار قرار می‌گیرد تا نقطه جوش آن بالاتر برود و انرژی بیشتری در خود ذخیره کند. برای انتقال آب داغ، دو سری پمپ در هر طرف نیروگاه قرار دارد.

بخار آب از آب دریای نمک‌زدایی شده تامین می‌شود. بخار از چندین دستگاه خشک‌کننده عبور می‌کند و سرانجام بخار خشک فوق داغ به دریچه اصلی می‌رسد.

کشتی‌های روسی، آمریکایی و انگلیسی از توربین‌های بخار برای تامین نیروی مورد نیاز موتور پیشران استفاده می‌کنند؛ در حالی که کشتی‌های فرانسوی و چینی از توربین بخار برای تولید برق استفاده می‌کنند و در مرحله بعد، برق تولیدی برای تامین نیروی پیشران مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بیشتر زیردریایی‌ها فقط یک رآکتور دارند، ولی زیردریایی‌های روسی از دو رآکتور بهره می‌برند. ناوهای هواپیمابر آمریکایی معمولا دو رآکتور دارند در حالی که ناو آمریکایی یو ـ اس ـ اس انترپرایز از هشت رآکتور استفاده می‌کرد. اکثر رآکتورهای دریایی از نوع رآکتور آب فشرده هستند، ولی آمریکا و روسیه ناوهای جنگی با رآکتور سریع خنک‌شونده فلز مایع هم تولید کرده‌اند.

یکی از چالش‌های مهم بر سر راه تولید پیشران‌های هسته‌ای در دریا طراحی میله‌های سوخت با مقاومت بسیار بالا در برابر آسیب‌های ناشی از تشعشعات هسته‌ای است. این میله‌ها ممکن است در طول زمان ترک بردارند و حباب‌های گاز درون آنها تشکیل شود. سوخت به کار رفته در رآکتورهای دریایی آلیاژ فلزی زیرکونیوم است، ولی در رآکتورهای زمینی معمولا از اکسید اورانیوم استفاده می‌شود.

اولین زیردریایی اتمی، یواس‌اس ناتیلوس ساخت آمریکا بود که در ۱۳۳۴/ ۱۹۵۵ به آب انداخته شد. شوروی هم سال ۱۳۳۷/ ۱۹۵۸ اولین زیردریایی اتمی خود را به دریا انداخت. نیروی اتمی، انقلابی در صنعت زیردریایی ایجاد کرد، چرا که تا قبل از آن زیردریایی‌ها می‌توانستند برای مدت محدود و با سرعت محدود زیر سطح آب حرکت کنند، ولی استفاده از انرژی اتمی، مدت زیر آب ماندن آنها را به طور نامحدود افزایش داد و سرعت زیردریایی ها را با سرعت کشتی‌ها برابر کرد.

این زیردریایی در سال ۱۹۵۴ در آمریکا ساخته شد و در تاریخ ۳ مارس ۱۹۸۰ میلادی، رسماً بازنشسته شد.

 

 

ساخت زیر دریایی اتمی آنقدر شگفت انگیز و مهم بود که در سال ۱۳۴۱/ ۱۹۶۲ نیروی دریایی ایالات متحده ۲۶ زیردریایی اتمی فعال و ۳۰ زیردریایی اتمی در دست ساخت داشت. ایالات متحده فناوری زیردریایی اتمی را در اختیار انگلستان قرار داد، درحالی‌که فرانسه، شوروی، هند و چین به طور مستقل در حال پیشبرد برنامه‌های زیردریایی اتمی خود بودند.

بزرگ‌ترین زیردریایی‌های اتمی که تا امروز ساخته شده، زیردریایی‌های کلاس تایفون روسیه است که ۲۶هزار و ۵۰۰ تن وزن دارند. کوچک‌ترین ناوهای جنگی اتمی هم با وزن ۲۷۰۰ تن در اختیار فرانسه است.

زیردریایی‌های کلاس تایفون نیروی دریایی روسیه

 

بعد از این آلمان ها برای آنکه از دنیای فناوری عقب نمانند و خودش نشان دهند یک کشتی باری با سوخت هسته ایی را ساختند. نام این کشتی اوتوهان‌ نام داشت اوتوهان، یک کشتی باری ـ تحقیقاتی بود که یک میلیون و ۲۰۰هزار کیلومتر را در ۱۰ سال و در ۱۲۶ سفر دریایی بدون هیچ‌گونه مشکل فنی طی کرد ولی استفاده از آن از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نبود و پیشران آن از اتمی به دیزلی تغییر یافت.

شاید برایتان جالب باشد و بدانید که نیروی دریایی ایالات متحده بزرگترین ناوگان زیردریایی‌های هسته‌ای را دارا است.فقط نیروی دریایی ایالات متحده، نیروی دریایی سلطنتی انگلستان و نیزوی دریایی فرانسه دارای ناوگان زیردزیایی کاملاً اتمی هستند.تا سال ۱۹۸۹، بیش از ۴۰۰ زیردریای هسته‌ای فعال یادر دست ساخت بود. حدود ۲۵۰ نفر از این زیردریایی‌ها اکنون به دلیل برنامه‌های کاهش سلاح، از بین رفته‌اند و سفارش برخی از آنها نیز به این ترتیب لغو شده‌اند.

روسیه و ایالات متحده هرکدام دارای بیش از یکصد زیردریایی  هسته‌ای بودند. انگلیس و فرانسه هرکدام کمتر از بیست عدد و چین دارای ۶ عدد زیردریایی هسته‌ای است.

ابن در حالی است که کشوری مانند هند در عرصه پیشران های هسته ای در حال شرشد است و نیروی دریایی هند اولین زیردریایی هسته‌ای بومی خود را بای کلاس Arihant در تاریخ ۲۶ ژوئیه ۲۰۰۹ به خدمت گرفت.

حال جمهوری اسلامی تلاش خود بر روی این فناوری بسیار پیچیده گذاشته است که بتواند به جمع کشورهای دارای پیشران هسته ایی تبدیل شود.اقدامی که به گفته دکتر صالحی ۱۵ سال طول خواهد کشید .هر میتوان گفت که اگر مسئولین دولتی از سال های گذشته به فرامین رهبری گوش کرده بودند شاید امروز نیز ما دارای این فناوری مهم در دنیا بودیم.

انتهای پیام/*