استان همدان یکی از قطب‌های صنایع دستی ایران است که محصولات آن باوجود این‌که از ارزش مادی و معنوی ویژه‌ای برخوردار است، اما فکر چندانی در زمینه بسته‌بندی آن نمی‌شود و شاید بتوان گفت تنها تعداد انگشت شماری از فعالان این عرصه پا را از عرضه سنتی فراتر گذاشته و رویکردی مدرن را در نحوه ارائه محصولات خود در پیش گرفته‌اند.

به گزارش جام‌جم، از آنجا که این صنایع بیشتر به عنوان هدیه خریداری می‌شوند، پس نیازمند بسته‌بندی‌هایی در خور ارزش هدایا هستند. گذشته از این اگر فعالان این عرصه به فکر بسته‌بندی نباشند، هیچ گاه نمی‌توانند این صنعت را جهانی کنند و به فکر صادرات آن باشند، چراکه یکی از عوامل مهم در امر صادرات و موفقیت در فروش، بسته‌بندی محصولات با کیفیت مناسب است. درحقیقت بسته‌بندی محصول امضای شرکت تولیدکننده یا تامین کننده آن محصول پای آن است. بسته‌بندی می‌تواند در شناخته شدن هر چه بیشتر برند کمک بزرگی کند تا آنجا که مخاطب تنها با دیدن بسته‌بندی تشخیص بدهد شی مورد نظر تولید کدام شرکت و کارخانه است. این موضوع در مورد بسیاری از صنایع غذایی و الکتریکی صادق است.

ویژگی‌های یک بسته‌بندی استاندارد

صنایع دستی منطقه همدان معمولا اشیایی هستند که مواد اولیه آن‌ها به دلیل سختی تهیه، قیمت بالایی دارند. مثلا: گلیم؛ سفالینه‌های دست‌ساز لالجین، پته‌دوزی؛ ظروف میناکاری و … از این رو بسته‌بندی‌هایی که برای آن‌ها طراحی می‌شود باید دارای ویژگی‌هایی متناسب با ارزش آن‌ها باشد.

یک کارشناس حوزه بازاریابی و فروش در این خصوص به جام‌جم می‌گوید: اگر کالایی که ارائه می‌دهیم کالایی اصیل و سنتی یا هنری باشد بسته‌بندی آن نیز باید در همین راستا طراحی شده باشد.

علی رمضانی می‌افزاید: نمی‌توان برای محصولی فرهنگی از بسته‌بندی مشابه بسته‌بندی کالای دیجیتال استفاده نمود. مثلا در این گونه بسته‌بندی‌ها می‌توان از چوب و پارچه ترمه یا دیگر منسوجات سنتی و اصیل استفاده کرد تا عاملی باشد بر زیباتر دیده شدن محصول تا در بیشتر مواقع بتوان کالا را با خود بسته‌بندی‌اش برای زینت بخشیدن به محیط اطراف‌مان استفاده کنیم. وی با اشاره به این‌که می‌توان تنوع را در بسته‌بندی‌ها مورد نظر قرار داد‌ می‌گوید: به عنوان مثال می‌توان از بسته‌بندی‌های ویترینی استفاده کرد و یا بسته‌بندی‌هایی که با پارچه‌های شکیل و اصیل طراحی شده‌اند.

رمضانی عنوان می‌کند:شاخص دیگری که باید به آن توجه شود قابلیت حمل محصول است به طوریکه بسته‌بندی باید کمکی باشد به افزایش این قابلیت و نه پیچیده کردن این موضوع بر این اساس از آنجا که معمولا کالا‌ها در قفسه فروشگاه‌ها استان نگهداری می‌شوند این بسته‌بندی‌ها باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که نگهداری و چیدمان آنها در این قفسه‌ها و یا حتی قفسه‌های کتاب در مکان‌های اداری سهل و ممکن باشد. وی با اشاره به امتیاز ویژه‌ای که استان در میزبانی از رویداد 2018 گرفته است، تاکید کرد: این‌که همدان به واسطه تاریخ خود به جهانیان خود را شناسانده غیر قابل انکار است اما باید دنیا بداند که امروزه یکی از مولفه‌های مهم گردشگری همدان موضوع صنایع دستی است که با جهانی شدن سفال لالجین مهر تایید این ادعا را گرفت.

بی رغبتی گردشگران به خاطر بسته بندی نامناسب

یکی از فعالان حوزه صنایع دستی در شهر لالجین که علاوه بر تولید سفال فروشگاهی مجهز برای فروش محصولات خود را نیز دارد نیز در این ارتباط می گوید: بسته‌بندی، یکی از مشکلات جدی صنایع دستی است که موجب شده گردشگران، رغبت چندانی به خرید صنایع دستی به عنوان هدیه یا سوغات نداشته باشند؛مشکلی که هنوز تدبیری برای آن در نظر گرفته نشده است.

این فعال حوزه صنایع دستی که خواستار حفظ نام خود بود ادامه داد: متاسفانه در بازار هنرهای دستی همدان، با وجود اینکه کالاهای نفیس تولید می شود اما نحوه عرضه این کالاها مناسب نیست. کالاهای دستی به صورت تک جعبه به فروشگاه های عرضه کننده توزیع نمی شود بلکه نحوه توزیع و پخش به صورت عمده است.

وی با بیان اینکه تاکنون موسسه ای به کار تخصصی بسته بندی صنایع دستی نپرداخته گفت: در استان بیشتر شرکت هایی که به کار بسته بندی صنایع دستی می پردازند، کارگاه های کوچکی هستند که طراح ندارند و به همین دلیل تنوع در کار بسته بندی آن ها وجود ندارد. در حالی که برای انتخاب رنگ مناسب برای پارچه های مورد استفاده، طراحی شکل مناسب جعبه که مناسب کالا باشد و همچنین از لحاظ هزینه نقش طراح مهم است اما با وجود اهمیتی که نقش طراح در بسته بندی دارد، در رشته های دانشگاهی مرتبط با صنایع دستی فقط واحدهای جزئی در این باره ارائه می شود و رشته تخصصی برای طراحی و بسته بندی صنایع دستی در دانشگاه ها نیست.

این هنرمند فعال در صنایع دستی با بیان این‌که متاسفانه ما اعتماد به نفس لازم را برای معرفی محصولات در همدان نداریم گفت: آنچه حوزه صنایع‌دستی و به خصوص بسته بندی را در همدان به چالش می‌کشاند نبود تعریفی جدید و جذب بازار هدف مناسب از تولیدات است.

وی افزود: علاقه‌مندی توریست‌های خارجی به بازدید از موزه‌ها و ظروف قدیمی در همدان نشان می‌دهد که صنایع دستی علاقه‌مندان و مخاطبان زیادی را حتی فراتر از مرز ایران دارد که متاسفانه در حال حاضر ما داده‌های مناسبی را برای ارضای این حس علاقه‌مندی بین گردشگران به بازار وارد نمی‌کنیم.

شکوفه رنجبر