به گزارش ایرنا، امروز 27 خرداد از سوی مجامع بین المللی در سال 1994 به روز جهانی مبارزه با پدیده بیابان زایی نامگذاری شده است، عوامل مختلفی چون بهره‌برداری بی رویه از منابع آبی و خاکی توسط کشاورزی و صنعت گران، چرای بیش از حد دام، قطع درختان و جنگل‌زدایی، تغییرات اقلیمی، بروز سیلاب‌های شدید و شسته شدن خاک حاصلخیز، خشکسالی در ایجاد بیابان دخیل است.
هرچند بیابان های طبیعی در طول تاریخ کره زمین به عنوان بخشی مهم از اکوسیستم طبیعت زیستگاه بسیاری از جانوران و گیاهان هستند و در چرخه‌ محیط زیست نقشی مهم و ارزشمند و حیات بخش ایفا می کنند اما آنچه که امروزه به عنوان یک تهدید مهم حیات کره زمین و اکوسیستم طیبعی را به مخاطره انداخته گسترش بیابان‌ها و پیدایش بیابان های جدیدی است که پیش از این جنگل، تالاب، روان آب، مرتع و ... بوده‌اند.
بسیاری از بیابان ها به علت فعالیت های اشتباه انسان و تجاوز به حریم طبیعت ایجاد شده و عملکرد غلط بشر موجب شده که اراضی طبیعی دچار تحول منفی شده ودست خوش تغییر و از حالت طبیعی و اصلی خود خارج شود و جنگل و سرسبزی جای خود را بیابان دهد.
از جمله مداخله های غیر منطقی انسان در طبیعت و بهره برداری غیر اصولی از منابع طبیعی را می توان به شخم زدن اراضی کشاورزی در جهت شیب، بهره برداری های نادرست از اراضی کشاورزی، استفاده زیاد از کود و سموم شیمیایی، بهره‌ برداری های بی رویه از سفره های آب زیر زمینی، احداث و ساخت وساز سد در مسیر روان آب ها بدون رعایت حق آب اراضی پایین دست، .قطع درختان و خشک کردن بستر روان آبها به منظور ساخت و ساز ساختمان یا فعالیت های زیرساختی عمرانی اشاره کرد.
نکته مهم اینکه باید با رعایت و حفظ اکوسیستم طبیعی و با توجه به حق حیات زیستمندانی که زیستگاه اصلی آنها اراضی بیابانی طبیعی است، از افزایش و گسترش بیابان ها با اهمال کاری و سهل انگاری خود جلوگیری کنیم و با قطع درختان، نابودی جنگل ها و مراتع، خشک کردن بستر روان آب ها، فعالیت های اشتباه کشاورزی و صنعتی و عمرانی، زمین خواری نابودی فضاهای سبز و افزایش بیابان ها را رقم نزنیم.
بر اساس مطالعات انجام گرفته در کشور ایران به علت مداخله های عامل انسانی در طبیعت در 30 سال گذشته تاکنون گستره جنگل های کشور از 18 میلیون هکتار به نصف کاهش یافته که این مساله حیات همه جانداران را به خطر انداخته است و در این میان انسان ها نقشی مستقیم و اصلی در افزایش سطح اراضی بیابانی دارند.
باید با اقدامات موثر ضمن حفظ بیابان های طبیعی به عنوان زیستگاه ها و جزئی از اکوسیستم طبیعت و بخشی از پیکره جهان هستی باید از افزایش میزان بیابان های جدید خودداری کنیم و نیز می توان با انجام فعالیت ها و برنامه هایی با حفظ حریم اراضی بیابانی طیبعی از آنها اشتغال زایی و بهره برداری سودآور منطقی داشت.
می توان بادهای همیشه وزان و گرمای سوزان خورشید در اراضی بیابانی را به خدمت گرفت و با ایجاد نیروگاه های بادی و حتی خورشیدی از این نیروهای عظیم طبیعی و رایگان برق و انرژی پاک و نو تولید کرد .
وجود ذخایر و منابع مختلف در بیابان از جمله نفت، گاز، طلا، استخراج انواع کانی ها، فلزات و سنگ های معدنی با حفظ رعایت اصول زیست محیطی می تواند باعث رونق اقتصادی، اشتغال آفرینی و سودآوری در کشور باشد.
یکی دیگر از راه های بهره برداری مفید از اراضی بیابانی ایجاد تورهای گردشگری بیابان گردی است که با ایجاد این تورهای زیست بوم گردی گردشگران با پهنه خشک و خشن اما زیبا و چشم نواز و نیز وحوش ساکن در این مناطق آشنا می شوند.

** تلاش اداره کل منابع طبیعی استان ایلام جلوگیری از پدیده بیابان زایی است
رئیس اداره بیابان زدایی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام با بیان اینکه بیابان زایی یک پدیده جهانی است، گفت: برای جلوگیری از گسترش پدیده بیابان زایی در استان اقدام های موثری صورت گرفته که نهال کاری یک هزار و 500 هکتار و مالچ پاشی 370 هکتار از اراضی بیابانی استان ایلام از آن جمله است.
مهرداد کهزادیان افزود: یک هزار و 800 هکتار مراقبت و نگهداری از نهال های کاشته شده گذشته، ایجاد 100 کیلومتر بادشکن در مناطق روستایی حاشیه بیابان ها و نهال کاری ترویجی و مشارکتی در سه روستا با همکاری ساکنان ان روستا ها از دیگر اقدام های انجام گرفته برای کنترل پدیده بیابان زایی در استان ایلام است.
وی اظهار کرد: در منطقه مورموری آبدانان نیز در قالب طرح بین المللی ترسیب کربن 215 هکتار نهال کاری و 140 هکتار نگهداری از نهال های کاشته شده صورت گرفته و نیز توانمند سازی جوامع محلی با تشکیل تعاونی ها و صندوق های خرد مشارکتی که وابستگی انها به طبیعت را کاهش دهد از دیگر برنامه های انجام گرفته در راستای صیانت از عرصه های طبیعی بوده است.
کهزادیان یادآور شد: مهمترین بحث در حفظ طبیعت و جلوگیری از بیابان زایی ترویج فرهنگ حفاظت از طبیعت و انفال، تبیین اهمیت سلامت منابع طبیعی و حفظ آن برای اقشار مختلف مردم به ویژه دانش اموزان وجوانان و به کارگیری انها در طرح های صیانت از طبیعت نیز از راهکارهای موثر در حفظ بقای عرصه های ملی است.
وی گفت: در قالب طرح هادی روستا مقرر شده که بنیاد مسکن با همکاری دهیاری و شوراهای اسلامی روستا در حاشیه روستا ها فضاهای سبزی را تعبیه کنند که در این برنامه تامین نهال و نظارت بر کاشت و آموزش نگهداری اصولی آن به جوامع محلی را اداره کل منابع طبیعی استان ایلام تقبل کرده که هنوز این برنامه زیست محیطی اجرایی نشده است.
به گفته وی مالچ پاشی، نهال کاری، ایجاد باشکن، مراقبت و نگهداری از نهال های کاشته شده، قُرق مناطقی که کاشت نهال به تازگی در آنها صورت گرفته از دیگر برنامه های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری در مورد جلوگیری از پدیده بیابان زایی دراستان است.
کهزادیان تاکید کرد: حفظ اراضی جنگلی و آبی نیازمند مشارکت همه مردم و انجمن های مردم نهاد است و این اداره کل با توجه به وسعت آنها و نیز موقعیت جغرافیایی استان ایلام به تنهایی قادر به حراست از عرصه های طبیعی نیست.
وی به موضوع گردشگری بیایان نیز اشاره کرد و گفت: زیست بوم گردی در حوزه وظایف اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام نیست اما اگر شرکت های خصوصی گردشگری مورد تایید اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و نیز سازمان ایران گردی و جهان گردی خواهان ایجاد تورهای گردشگری زیست بوم بیایان باشند این اداره کل همکاری لازم با انها را انجام خواهد داد.
وی بابیان اینکه در استان ایلام اقدامات پیشگیریانه مناسبی در زمینه جلوگیری از پدیده بیابان زایی صورت گرفته، تاکید کرد: منشا اصلی گرد و غبار موجود در استان ایلام از کشورهای عربی است که باید در ان کشورها نیز اقدام های مناسب برای مهارمعضل بیابان زایی صورت بگیرد.

** وجود بیش از 424 هزار هکتار بیابان در استان ایلام
فرسایش خاک ناشی از باد و یا آب، از بین رفتن پوشش گیاهی گونه‌های بومی، شسته شدن خاک حاصلخیز توسط باران های سیلابی و حمل خاک مرغوب به زمین های پایین دست، سبز نشدن بذرها در چندین مرحله بذرپاشی به علت فرسایش خاک، طوفان‌ گرد و خاک و افزایش ریزگردها، افت غنای حیات وحش بومی در مناطق،هجوم ماسه‌های روان و خسارات ناشی از آن، بیکاری، گرسنگی و گسترش فقر و مهاجرت جوامع انسانی محلی به شهرها از عواقب گسترش بیابان‌ها است.
استان ایلام در مجموع دارای 424 هزار و 518 هکتار بیابان است که از این مقدار 259 هزار هکتار آن در شهرستان دهلران و مابقی اراضی بیابانی در مهران، آبدانان و ایلام قرار دارد و 84 هزار هکتار از اراضی بیابانی دهلران کانون بحرانی و مستعد ایجاد گرد و غبار است.
ابوغویر، حسن قندی و بخش های از عین خوش مهمترین اراضی بیابانی استان ایلام و شهرستان دهلران است که این مناطق ماوای خزندگان و وحوشی چون افعی شاخدار، سوسمار خاردار بین النهرین، آهو، جوندگان، روباه معمولی، شغال، پرنده هوبره، ... است و این نشان از غنای بالای محیط زیست در این بیابان ها دارد.
حفاظت از انواع پوشش گیاهی مناطق و کاشت درختان و گیاهان مقاوم و متناسب با مناطق خشک همچون بنه، کنار، کهور، رمیلک، اقاقیا و حفاظت خردمندانه از حوزه های آبخیز و انجام فعالیت های اقتصادی سازگار با توان طبیعی با پیوست های زیست محیطی، ایجاد تعادل در بین چرای دام و توان مراتع از جمله راهکارهای مقابله با بیابان زایی است.
(سرزمین ارزشمند است برای حفظ و احیای آن سرمایه گذاری کنیم) شعار امسال روزجهانی مبارزه با بیابان زایی است.
7172/6119