دکتر محمد جعفری، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) در گفتگو با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان ضمن تبیین فلسفه عید فطر و زکات فطریه گفت: بررسی فلسه عید فطر از دو جهت قابل گفتگو و بحث است یکی جنبه «نفس عید» و «عید فطر» و دیگری «فطریه و افطار کردن» این که همه مسلمانان باید در یک روز خاص افطار کرده و فطریه پرداخت کنند.

وی افزود: کسانی که یک ماه بندگی خدا را بجا آورده و در مقابل حضرت حق اطاعت مطلق داشته اند بخصوص در ماه رمضان امسال که با گرمای طاقت فرسای تابستان همراه بود که به تعبیر حضرت رسول (ص) روزه داری در این شرایط جهاد است، پایان رمضان را به این عنوان عید می گیرند که اکنون پاک شده و از این آزمون بزرگ الهی سربلند بیرون آمده اند، در واقع این یک جشن عبودیت است.

قائم مقام گروه کلام و فلسفه دین این مؤسسه با اشاره به روایتی از امام معصوم تصریح کرد: بر اساس مضمون این روایت، فرد روزه دار در هنگام افطار دو شادی دارد، یکی شادی از اینکه روز را با عبادت خدا به پایان رسانده و شادی دیگر حضور در کنار خانواده و افطار کردن با آنها، این شادی هر روزه ماست. پایان رمضان نیز که این عبودیت به اوج می رسد، عید پاکی مؤمنان است و بر اساس برخی روایات پایان ماه مبارک برای مومنان مانند تولدی دوباره است یعنی گویا تازه از مادر متولد شده اند.

جعفری دلیل این شادی در پایان ماه مبارک رمضان را چنین تبیین کرد که در پایان ماه مبارک رمضان خداوند مهر قبولی بر طاعات انسان ها می زند بخصوص این موضوع که خود خدا چنین معامله ای را با انسان انجام می دهد، باعث شادی مضاعف است. همچنان که فرمود « الصوم لی و ان اجزی بها»، روزه برای من است و جزای آن نیز من هستم.
این عبارت بیانگر جایگاه رفیع و عظیم روزه و روزه دار است. فرد روزه داری که به چنین جایگاهی رسیده حال در پایان رمضان جشن «برای خدا بودن» و «عاشق خدا شدن» را برپا می کند.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی امام خمینی(ره) در رابطه با فلسفه فطریه و پرداخت زکات فطره با اشاره به آیه 103 سوره توبه خاطرنشان کرد: خداوند در این آیه خطاب به پیامبر(ص) می فرماید: «خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ» ای پیامبر از اموال مسلمین بخشی را به عنوان صدقه برای فقرا و مساکین بگیر و اثر این صدقه آن است که آنها را پاک و منزه می کند.

جعفری یادآور شد: بر اساس نص صریح قرآن صدقه باعث پاکی و طهارت انسان می شود. ما در رمضان با روزه زکات جسم خود را پرداخت می کنیم چنانکه در روایات تصریح شده است که هر چیزی زکاتی دارد و زکات بدن روزه است البته این غیر از سایر ابعاد و آثار فراوانی است که در روزه مترتب می شود اما با پایان ماه رمضان که زکات جسم با روزه پرداخت می شود باید زکات مال نیز پرداخت شود.
امام صادق (ع) در این رابطه فرمود : اگر کسی بخواهد روزه اش تکمیل و تمام شود باید فطریه بدهد، به عبارت دیگر فطریه مکمل و متمم روزه است، جالب است که حضرت در این روایت اشاره می کنند که همانگونه که نماز بدون سلام و درود بر پیامبر(ص) تمام نیست کسی هم که فطریه را پرداخت نکند روزه اش تمام نیست.

وی افزود: فلسفه پرداخت زکات فطره نیز تزکیه مال است، همان طور که روزه عامل تزکیه جسم فرد روزه دار است زکات فطره نیز مال و زندگی روزه دار را تزکیه می کند تا وی هم از نظر جسمی و هم از نظر مالی پاک شده و به اوج بندگی و عبودیت برسد.