پسر بالای تخت پدر مضطرب و پریشان نشان می دهد. نمی داند چطور خبر بیماری سرطان را به پدر بگوید، او نمی داند آیا این بیماری درمان دارد یا نه، هزینه های درمان چقدر است، شیوه های درمان کدامند. بهترین شیوه درمان چیست، به کجا باید مراجعه و مشاوره بگیرد.

به گزارش پول نیوز، بیمار دیگر روی تخت بیمارستان افتاده، رمقی ندارد. نزدیکانش دور تختش را گرفته اند با یکی از آنها صحبت می کنیم، می گوید  یکبار عمل جراحی کرده تا به حال 5 مرحله شیمی درمانی داشته و بسیار ضعیف شده است. دکترها گفته اند این درمان ها فقط مدتی مرگش را به تاخیر می اندازد و درمان قطعی که سرطانش را ریشه کن کند نداریم.

سرطان چیست

سرطان نوعی بیماری است که در آن سلولها توانایی تقسیم و رشد عادی خود را از دست می دهند و این موضوع منجر به تسخیر، تخریب و فاسد شدن بافتهای سالم می شود. از اجتماع این سلولهای سرطانی و تخریب سلولهای بافتهای سالم توده ای به نام تومور ایجاد میشود. سرطان پس از بیماریهای قلبی عروقی مهمترین عامل مرگ و میر در جهان است. سرطان در کشورهای صنعتی، دومین و در کشورهای کمتر توسعه یافته و در ایران سومین علت مرگ و میر محسوب می شود. 

آمارها درباره شایعه سونامی سرطان در ایران چه می گویند

از موسسات بین المللی معتبر آمار و نامی از ایران در مورد سرطان وجود ندارد. تا سال ۲۰۱۳ میلادی هیچ یک از گزارش های ثبت سرطان در ایران از نظر کیفیت مورد تایید این موسسات قرار نگرفته بود. اما در سال 2015 گزارش «ثبت سرطان جمعیتی استان گلستان» که پیشنیاز مطالعه بزرگ کوهورت گلستان بود؛ به عنوان اولین گزارش رسمی و معتبر از وضعیت سرطان ایران وارد مرجع جهانی انستیتوی سنجش و ارزشیابی سلامت (Institute of Health Metrics and Evaluation) وابسته به دانشگاه واشنگتن شد و نتایج آن در مجله JAMA Oncology ماه دسامبر 2017 منتشر شده است.

این گزارش که به عنوان بزرگترن مطالعه کوهورت خارمیانه در انستیتوی ذکر شده می باشد؛ با همراهی 8 پژوهشگر دانشگاهی کشور و به سرپرستی دکتر ملک زاده، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران اجرا شده است.

طبق گزارش دیده بان علم ایران در دی ماه 95 درباره میزان بروز سرطان در ایران بر اساس نتایج این مطالعه ، نرخ بروز سرطانها در ایران طی سال ۱۹۹۰، ۵۲۵ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر و در سال ۲۰۱۵ نیز، ۸۰۵ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر می باشد.

با این حال این گزارش تنها مربوط به یک استان است که وضعیت کل کشور را در زمینه سرطان نشان نمی داد.

در همین رابطه به گفتگو با دکتر ملک زاده معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت نشستیم که در ادامه می خوانید:

دکتر ملک زاده معاون تحقیقات وزارت بهداشت و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: این آمارها صحیح نیست. متاسفانه بعضی خبرها و آمارها به اشتباه منتشر می شوند. طبق آمار سال 94 یا همان 2015 در هر 100 هزار نفر، 154 نفر بیمار سرطانی داشته ایم. متوسط سرطان دنیا در هر 100 هزار نفر، 182 نفر می باشد که ایران از متوسط دنیا کمتر است. در اروپا و آمریکا نیز آمار سرطان سالانه به ازاء هر 100 هزار نفر 270 تا 300 نفر می باشد در چین و ژاپن هم از 200 نفر به بالا می باشند. پایه نظام ثبت سرطان ایران همان ثبت سرطان کوهورت گلستان بود. در 3سال گذشته تلاش کردیم این نظام ثبت را با همکاری 30 دانشگاه پزشکی در 30 استان کشور فعال کنیم و توانستیم سرشماری دقیق از تمام سرطان هایی که برای 98 درصد جمعیت ایران رخ داده را ثبت کنیم و از مهر93 الی مهر 94 از لحاظ بروز جدید سرطان مورد بررسی قرار دادیم که به ازای هر 100 هزار ایرانی 154 بیمار سرطانی داشتیم.به این ترتیب توانستیم آمار جامع سرطان سال 94 ایران را هم به صورت ملی و هم به صورت بین المللی به سازمان بهداشت جهانی گزارش کنیم که در سال 97 در سازمان بهداشت جهانی ثبت شد. از سال 94 به بعد نیز هر سال این آمارها انجام و به صورت متناوب گزارش می شود.

در 25 سال گذشته با یک تیم 50 نفره از محققین ایرانی و با همکاری سرطان شناسان بزرگ دنیا از جمله آژانس بین المللی تحقیقات سرطان وابسته به سازمان بهداشت جهانی، موسسه علمی تحقیقاتی سرطان آمریکا، دانشگاه کمبریج انگلستان، موسسات سرطان شناسی آلمان و ایتالیا تحقیقات مشترکی را به صورت یک کار تیمی انجام می دهیم. کار تازه ایی که برای اولین بار در ایران انجام شده نظام ثبت بیماران سرطانی یا کنسر رجیستری است که می تواند در برنامه ریزی های سرطان کشور بسیار موثر باشد.

وی درباره برنامه های وزارت بهداشت برای پیشگیری و غربالگری سرطان که در تجربیات جهانی تا 50درصد در مهار سرطان موفق بوده است و از طرفی نیز به کاهش هزینه های درمان بین مردم و دولت کمک می کند؛ گفت: در 4 سال گذشته یک کمیته مبارزه با سرطان به ریاست وزیر بهداشت که بنده نیز نایب رییس آن هستم با مشارکت 30 نفر از برجسته ترین محققان و متخصصان سرطان کشور تشکیل شد. این کمیته یک برنامه جامع برای پیشگیری، تشخیص زودرس و درمان سرطان تدارک دیده است. در این برنامه اولین تصمیم ایجاد نظام ثبت سرطان مبتنی بر کل جمعیت ایران بود که پیش نیاز همه برنامه ها است را تشکیل دادیم. دومین تصمیم، برنامه پیشگیری سرطان است که با آگاهی دادن به مردم در برنامه های تلویزیونی و از جمله مدارس راجع به سبک درست زندگی را شروع کردیم. لازم به ذکر است یکی از علل مهم سرطان دخانیات است. 30 درصد سرطان ها به مصرف دخانیات از جمله سیگار، قلیان و تریاک مربوط است و 30درصد دیگر ناشی از پرخوری و چاقی است. متاسفانه 70 درصد مردم ایران چاق هستند و بیش ازنیازشان موادغذایی مصرف می کنند.

مورد دیگر تماس های شغلی است که برای آن نیز برنامه های حفاظتی کارگران در مقابل تهدیدات موارد سرطان زا در شغل های پرخطر را با وزارت کار تدارک دیده ایم. همچنین درباره اصلاح سبک زندگی طرح های متعددی با وزارت ورزش ،کشاورزری و صنعت و معدن داشته ایم. مصرف نمک عامل دیگر سرطان نیز در کشور ما 2.5 برابر بیشتر از نیاز می باشد که ابتدا از نانوایی ها شروع کرده ایم. این موضوعات مسائل پچیده ایی هستند که تنها به وزارت بهداشت مربوط نمی شود. باید وزارت خانه های دیگر و صنایع غذایی کشور نیز همکاری کنند. عامل دیگر عفونت هایی مانند هپاتیت B می باشد. از سال 1372 همه نوزادانی که در ایران به دنیا آمدند را بر علیه آن واکسینه کردیم. علت دیگر هپاتیت C است. کسانی که دچار این بیماری هستند را مخصوصا در زندان ها و مراکز ترک اعتیاد به تازگی شروع به درمان آنها کردیم. این مسائل به همکاری مردم و بخش های دیگر نیز نیاز دارد.

استاد دانشگاه تهران درباره درمان های موثر با داروهای هدفمند مانند مونوکلونال آنتی بادی و ایمونوتراپی که در کشور های پیشرفته بکار گرفته می شوند افزود: در ایران بیش از یک هزار متخصص سرطان از جراح ،رادیو تراپیست و انکولوژیست در بخش دولتی و خصوصی داریم که می توانم بگویم هیچ بیمار سرطانی نیاز ندارد که به خارج از کشور برود. در حال حاضر نیز بیش از 95 درصد داروهای موثر درمان سرطان که در دنیا وجود دارند ومورد تایید هستند در کشور تولید می شود.

ملک زاده درباره اینکه هموطنان ما با هزینه های گزافی برای تشخیص دقیق سرطان با پت اسکن و نیز درمان با دستگاه رادیوتراپی رباتیک سایبرنایف به کشورهایی مانند ترکیه، مالزی، آلمان و آمریکا می روند؛ توضیح داد: بعضی تکنولوژی ها مانند پت اسکن گزارشات غلط زیادی می دهند که باعث اشتباهات پزشکی و هزینه بر می شوند. در بکارگیری تکنولوژی روز دنیا نیز نباید عجله کنیم بلکه باید ببینیم چقدر فایده دارد و در مقابل چه مسائل و مشکلاتی دارد. چند سال منتظر باشیم تا نتایج استفاده از آنها تایید شوند؛ بعد استفاده کنیم. در روش های غربالگری نیز باید خیلی دقیق باشیم. باید به تجربه دنیا نگاه کنیم ببینیم چه چیزی بهترین است واز تکنولوژی روز دنیا به نحواحسن استفاده کنیم. وزارت بهداشت هم یک بودجه مشخصی دارد. باید این بودجه صرف روش های بهتری مانند واکسن، پیشگیری و درمان های موثر بشود.

ایشان در پاسخ به این سوال که در بعضی کشورها مانند آمریکا در هر ایالت یک مرکز جامع سرطان وجود دارد ولی در ایران تنها مرکز جامع سرطان که از سال ها پیش شروع شده ولی تا به حال به سرانجام نرسیده پاسخ داد: در ایران هم اکنون بیش از ۱۰۰ مرکز درمانی سرطان (شیمی درمانی و اشعه درمانی) فعال بوده و برای آینده برنامه های مهمی برای ایجاد و سطح بندی مراکز سرطان به قرار زیر در حال انجام است:

بر اساس سطح بندی انجام شده در ایران مراکز سرطان به سه تیپ مراکز «تشخیص زودهنگام سرطان (تیپ یک)»، مراکز «درمان سرطان (تیپ دو)» و مراکز «جامع تشخیص و درمان سرطان(تیپ سه)» تقسیم بندی شدند که هر تیپ وظایف مختص به خود را دارد.بر اساس سطح بندی صورت گرفته 137 مرکز تیپ یک در 119 شهر کشور، 74 مرکز تیپ دو در 62 شهر کشور و 15 مرکز تیپ سه در 13 شهر کشور مکان یابی شده اند.

ساخت این مراکز از طریق اعتبارات دولتی و از سال 1394 شروع شده است و تا کنون برای تیپ یک پیشرفت فیزیکی 81 درصدی داشته ایم. از 74 مرکز تیپ دو نیز 37 مرکز در حال حاضر موجود است و 37 مرکز جدید باید ساخته شود.

ملک زاده درباره وضعیت تحقیق در کشور بیان داشت: 30 مرکز تحقیق سرطان در ایران داریم. بیش از350 محقق درباره تشخیص، علل و درمان سرطان تحقیق می کنند. سرمایه گذاری خوبی هم در 5 سال گذشته در این مراکز داشته ایم. در این باره از همه کشورهای خاورمیانه فعال تر هستیم. با این تحقیقات بعضی علل سرطان رابرای اولین بار در ایران کشف کردیم. عواملی مانند مصرف نوشیدنی و چای داغ که مهمترین عامل سرطان مری می باشد را به عنوان سند جهانی منتشر کرده ایم. سند جهانی مهم دیگری که آماده انتشار است عامل تریاک و مواد مخدر است که شانس سرطان مری را 2.5 برابر ، معده 2 برابر و لوزالمعده را 2 برابر و ریه را 2.5 برابر افزایش می دهد.

معاون تحقیقات وزارت بهداشت همچنین درباره هزینه های بالا و مشکلات اخیر مردم درباره 2 برابر شدن قیمت داروهای سرطانی گفت: وزارت بهداشت در چند سال گذشته برنامه ایی به اجرا گذاشته که تمامی بیماران می توانند به بیمارستان های دولتی مراجعه و با مبلغ کمی تا 7 درصد فرانشیز داروهای سرطانی را دریافت کنند. داروهای سرطانی فوق العاده گران هستند. وزارت بهداشت این مسوولیت را قبول کرده ولی سازمان های بیمه گر باید هزینه داروها را پرداخت کنند که نتوانسته اند آنرا به موقع پرداخت کنند. این مشکل تنها در ایران نیست حتی در آمریکا و انگلستان نیز محدودیت های زیادی برای این داروها قائل شده اند. متاسفانه بعضی داروهای سرطانی در لیست بیمه قرار ندارند و فوق العاده گران هستند. باید سازمان های بیمه گر قوی داشته باشیم. دولت هم در تعهدات بیمه ها بیشتر کمک کند و پوشش بیشتری به این داروها بدهد تا این مشکلات به حداقل برسند.

گفتگو با پروفسور متخصص ایرانی تازه بازگشته از امریکا

پروفسور ناصر پارسا که بعداز بازنشستگی در آمریکا 4 سال است به وطن بازگشته عضو هیات مدیره انجمن سرطان ایران و عضو انجمن سرطان اروپا و آمریکا درباره خبرهای داغی که این روزها درباره سونامی سرطان در ایران شایع شده، بیان کرد: طبق آماری که وزارت بهداشت در سال های اخیر ارایه کرده میزان رشد سرطان در ایران صعودی بوده است که این موضوع نه تنها در ایران بلکه در بیشتر کشورها بخصوص کشورهای صنعتی وجود دارد.

وی که بیش از 30 سال درباره تغییرات ژنتیکی منجر به سرطان در آمریکا تحقیق کرده است. درباره شیوه های درمان سرطان در کشورهای پیشرفته و مقایسه آنها با ایران توضیح داد: در تمام دنیا 3 شیوه سنتی درمان سرطان مانند جراحی، شیمی درمان و رادیوتراپی یا همان پرتو درمانی رایج هستند ولی با پیشرفت هایی که در 10 سال اخیر صورت گرفته در کنار این درمان ها، شیوه های جدیدی مانند درمان های هدفمند که فقط سلول های سرطانی را نابود می کند و به دیگر سلول های بدن آسیبی نمی زند در کشورهای پیشرفته به کار گرفته اند. دیگر اینکه از داروهای موثری مانند مونو کلونال آنتی بادی و یا سلول های بنیادی استفاده می کنند. در کشوری مانند امریکا تا 70 درصد سرطان ها با شیوه های جدید درمان می شوند. در کشورما هم شیوه های جدید وارد شده اند ولی دلیل موفقیت کشورهای پیشرفته دو چیز است یکی تشخیص زودهنگام با تست های سرطان که از عموم مردم بالای 50 سال می گیرند و دوم دسترسی آسان آنها به داروهای جدید موثر مانند مونو کلونال آنتی بادی و دستگاه های پیشرفته رادیو تراپی مانند گامانایف، سایبرنایف و دستگاه های تشخیص سریع و دقیق سرطان مانند پت اسکن است. ولی آنچه مهم است وجود تحقیقات مستمر درباره سرطان در کشورهای پیشرفته است. هزینه های تحقیقاتی آنها نیز با کشور ما قابل مقایسه نیست.

پارسا همچنین نقش کلیدی و موثر تغذیه مناسب و توجه به روحیه و روان بیماران را عامل مهمی در بهبود بیماران سرطانی برشمرد و اضافه کرد: در کشورهای پیشرفته، هر بیمار توسط تیمی 7 نفره از پزشکان شامل پزشک جراح، پاتولوژیست، رادیوتراپیست، قلب، غدد، مشاور تغذیه و روانپزشک تا آخر درمان در کنار بیمار هستند. . به همین دلیل درمان ها در آنجا تا 70 درصد موفقیت آمیز است. متاسفانه در ایران این شیوه های استاندارد رعایت نمی شود.

پروفسور همچنین با موسسه های خیریه سرطان مهرانه زنجان، امام حسین ساوه و مهیار نیز به طور رایگان همکاری می کند. بروجرد مرکز درمان سرطان ندارد. او حدود 3 سال پیش یک موسسه خیریه سرطان در زادگاهش بروجرد با همراهی خیرین بنیاد نهاده است. در این مرکز خیریه 1000 نفر بیمار سرطانی کم بضاعت اغلب روستایی در حال درمان هستند. حتی خانواده های بیماران کم بضاعت را نیز تحت پوشش کمک های مادی و عاطفی قرار داده است.

او می گوید: با شیوه هایی که در بالا توضیح دادم توانسته ایم 700 نفر از این بیماران را درمان کنیم. لازم به ذکر است 74 موسسه خیریه سرطان در ایران وجود دارد که کمک زیادی به سیستم درمانی کشور و همچنین مردم می کنند.

این محقق که هم اکنون نیز با یک تیم تحقیقاتی در بیمارستان امام خمینی تهران درباره سرطان و مقایسه آن با دیگر کشورهای دنیا در حال تحقیق است در ادامه افزود: شرکت های بزرگ داروسازی امریکا در حال حاضر بیش از 8 1 نوع داروی مونوکلونال آنتی بادی تولید کرده اند که نسبت به داروهای قبلی عوارض جانبی کمتر و تاثیرگذاری بیشتری دارند که در کنگره بین المللی سرطان سنگاپور گزارش آن ارایه شد. در حال حاضر در کشورهای پیشرفته 50 درصد سرطان ها درمان می شوند که با روند تحقیقات امید دارند تا 10 سال آینده 80 درصد بیماران را درمان کنند.

پارسا ادامه داد: دلیل مشکل بودن درمان سرطان، پیچیدگی ژن های سلولی است. 270 نوع سرطان و بافت سرطانی بنا بر نوع پاتولوژی طبقه بندی شده اند. خوشبختانه در 40 سال گذشته زحمات محققان دنیا باعث شده در حدود 50 درصد بیماری سرطان مهار و برای بقیه از 1 تا 10 سال زمان برای درمان های متفاوت و پیشرفته بگیریم. با ادامه روند تحقیق در دنیا امید است تا یک دهه دیگر به درمان های هدفمند با عوارض کمتر و موثرتری در درمان سرطان برسیم.

پروفسور پارسا در پایان گفت: یک بیمار که در ایران بر اساس آزمایش پاتولوژی برای اولین بار از پزشک اش می شنود سرطان دارد؛ تصور می کند به خط پایان و مرگ رسیده است. زیرا آگاهی درباره آن ندارد، نمی داند کجا باید برود و درباره بیماری اش از چه متخصصانی مشورت بگیرد تا بهترین شیوه درمان را انتخاب کند. بیمار باید بداند با روش های جدید، سرطان پایان خط زندگی نیست. سرطان یک بیماری است که علاوه بر درد، هزینه هم دارد. اجازه ندهیم که هیچ خانواده ایی در مبارزه با این بیماری به ورشکستگی روحی، جسمانی و اقتصادی برسد.