صاحبخبر - محمدرضا ستاری
با گذشت بیش از سه سال از حمله ائتلاف عربی به یمن که منجر به جان باختن 11 هزار یمنی و تخریب زیرساختهای این کشور فقیر عربی شده و در حالیکه صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل ( یونیسف) هشدار داده است که جان بیش از 300 هزار کودک یمنی در معرض تهدید جدی قرار دارد، ائتلاف عربی مهاجم، عملیات گسترده خود را برای تصرف بندر الحدیده از دست حوثیها آغاز کرد.
این عملیات که به نام «پیروزی نهایی» مشهور شده است به گفته فرماندهان آن، در طول سه سال گذشته بیسابقه بوده و گستردهترین هجوم نظامی علیه حوثیهای یمن است. در همین راستا و در حالی که رسانههای خارجی در حال پوشش وسیع این حمله نظامی هستند، خبرگزاری یورو نیوز به نقل از رویترز مدعی شد که نیروهای رئیس جمهوری مستعفی یمن (منصور هادی) در حال پیشروی به سمت بندر الحدیده و شمار زیادی از حوثیها نیز در حال عقبنشینی به سمت صنعا هستند.
از سه سال پیش تا اکنون این نخستین بار است که نیروهای ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی که حامی رئیسجمهوری در تبعید یمن است تلاش میکنند شهری چون الحدیده را تصرف کنند، بندری کلیدی که حوثیها به شدت از آن دفاع میکنند.
امارات نیز اعلام کرده، این آخرین ساعاتی است که حوثیها میتوانند خروج بی قید و شرط خود از بندر الحدیده را تضمین کنند. انور قرقاش، وزیر مشاور در امور خارجه امارات همچنین گفته، بناست این بندر پس از بازپسگیری به کار خود ادامه بدهد و از جامعه بینالملل خواست به حوثیها فشار بیاورند تا این بندر را بدون مینگذاری تخلیه کنند. نیروهای زمینی امارات از دامنههای جنوب شرقی به سمت این شهر رفتهاند تا حوثیها را در صنعا تحت فشار بگذارند و با محدود کردن دسترسی آنها به پشتیبانی از راه الحدیده آنها را به پای میز مذاکره بکشانند.
در همین رابطه، عربستان مدعی است حوثیها از این بندر برای وارد کردن تسلیحات ایرانی، بهویژه موشک و حمله به تاسیسات سعودی بهره میبرند. از سوی دیگر عبدالمالک الحوثی، رهبر حوثیها هشدار داد که در صورت حمله به الحدیده این گروه نفتکشهای مهاجمان را هدف قرار خواهد داد. این تحولات در حالی صورت میگیرد که سازمان ملل متحد همزمان با آغاز عملیات گسترده علیه حوثیهای یمن خواستار حفظ جان غیرنظامیان شده است، چرا که منطقه الحدیده دارای 600 هزار نفر جمعیت است که ممکن است جان حدود نیمی از افراد در خطر جدی قرار بگیرد.
ابهامات حمله سعودیها به یمن
در فروردین ماه سه سال قبل بود که عربستان سعودی با ادعای مبارزه با تروریسم و در قالب عملیاتی به نام توفان قاطع، طی ائتلافی با کشورهای عربی، حملهای گسترده به یمن را آغاز کرد. این امر در حالی صورت گرفت که در طول این سه سال علاوه بر کشته و زخمی شدن دهها هزار یمنی و تخریب گسترده این کشور، سوالات و ابهامات زیادی در خصوص این حمله وجود دارد. سعودیها آن زمان مدعی بودند که این عملیات دو هفته بیشتر به طول نخواهد انجامید، اما این دو هفته تبدیل به کابوسی برای منطقه خاورمیانه شده که تاکنون ادامه داشته و به قول یکی از مقامات سازمان ملل، روزگار یمن را مشابه روز قیامت ساخته است.
از سوی دیگر ادعای مبارزه با تروریسم و حمله به حوثیها در حالی توسط سعودیها مطرح میشود که این اقلیت قومی- مذهبی 35 درصد جامعه یمن را تشکیل میدهند. 35 درصدی که سالها توسط علی عبدالله صالح دیکتاتور پیشین یمن که سال گذشته توسط همین حوثیها کشته شد سرکوب شدهاند، اکنون پس از انقلاب یمن به دنبال سهیم شدن در روند سیاسی و قدرت در کشورشان هستند. اصولاً سوال اینجاست که چگونه میشود 35 درصد یک جامعه تروریست باشند و نهادهای بینالمللی با چه موازینی و معیاری از آنها در بهترین حالت با نام شورشی یاد میکنند؟
از سوی دیگر حملات انصارالله یمن به عربستان در حالی توسط همین نهادهای بینالملل محکوم میشود که بنا بر ماده 51 منشور ملل متحد، مردمان یک کشور حق دفاع مشروع از خود در برابر تجاوز بیگانه را محفوظ دارند و اگر یکی از معیارهای این ماده شدت حملات متجاوزین باشد، حوثیهای یمن بنا بر هجوم گسترده ائتلاف عربی بر علیهشان از حق دفاع مشروع برخوردار هستند. اما در این میان و در کمال تعجب شاهد هستیم که سازمان ملل متحد در فروردین ماه امسال و در سالگرد آغاز حمله عربستان به یمن، با محکوم کردن حوثیها، حملات موشکی آنها به عربستان را زیر سوال میبرد!
از این گذشته و در حالی که کشورهای غربی مشغول فروش سرسامآور تسلیحات نظامی به ائتلاف عربی هستند، ادعا میشود که ایران سلاح در اختیار انصارالله یمن قرار میدهد و در این راستا نیز جلسههایی در شورای امنیت با نمایش دادن بقایای موشکی برای محکوم کردن ایران تشکیل میدهند.
تلاش برای نجات از تنگنای ژئوپلتیک
در مورد یمن و طرح این ادعا ضروری است که به دو نکته اشاره شود. نخست اینکه بنا بر ساختار قومی و اجتماعی، یمن یکی از متکثرترین ساختارهای اجتماعی در منطقه است و قبایل این کشور خود منبع مهمی برای تامین تسلیحات نظامی برای گروههای فروملی در خاورمیانه هستند. با این حال طی مانورهای گسترده رسانهای ایران را مسئول حمایت تسلیحاتی از انصارالله میشود!
از سوی دیگر یمن به لحاظ ژئوپلیتیک موقعیت جغرافیایی منحصر به فردی دارد که آن را از لحاظ راهبردی پر اهمیت میسازد. با نگاهی به نقشه یمن به آسانی میتوان نسبت آبراه بابالمندب با خلیج فارس، دریای سرخ، اقیانوس هند و شبه جزیره عربستان را درک کرد. دکتر حمید احمدی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران طی مقالهای در مجله سیاست این دانشگاه معتقد است: سعودیها به شدت نسبت به ساختار ژئوپلیتیکی یمن آسیبپذیرند و سالهاست که مایلند از رنج این معمای ژئوپلتیک رها شوند. قدرتیابی شیعیان در سالهای 2013-2015 که در پی به قدرت رسیدن شیعیان عراق و همچنین تحولات سوریه، عراق و لبنان روی داد، موازنه قوای منطقهای را به سود ایران بر هم زد. تمام این عوامل باعث شد تا عربستان برای رهایی از تنگنای ژئوپلیتیک ناشی از کنترل یمن توسط شیعیان و احتمال سرایت آن به مناطق شیعه نشین عربستان و یمن در سال 2015 به این کشور حلمه کند.
حال با ناکام ماندن ائتلاف عربی، ادامه جنگ به جای فرسایش در سطوح یمنی، عربستان و متحدانش را فرسودهتر کرده، خاصه اینکه تمامی اهداف یعنی تصرف بندر الحدیده و متوقف کردن فعالیتها در امتداد ساحل دریای سرخ نقش بر آب شده است. به همین دلیل است که با کلید خوردن مذاکرات اولیه با ایران بر سر یمن، ائتلاف عربی در هجومی گسترده به بندر الحدیده قصد دارد با تصرف این نقطه استراتژیک و حیاتی در آینده تحولات یمن، با دست پر به پای میز مذاکرات احتمالی یا توقف درگیریها بیاید.∎
نظر شما