محبوبه اشرفي پيمان

در ایران حوادث رانندگی پس از آلودگی هوا بیشترین قربانیان را می‌گیرد. فرمانده پلیس راهور ناجا سردار تقی مهری، سال گذشته در همایش یادبود قربانیان حوادث رانندگی، از کشته شدن روزانه ۴۳ نفر در تصادفات جاده ای در ایران خبر داد که این آمار امسال به روزی به 51 مورد رسیده است.
سازمان پزشکی قانونی در 31 ارديبهشت سال جاری آماری از تصادفات و تلفات جاده اي به شرح زیر منتشر کرد که نشان می‌داد در تعطیلات نوروز امسال (۲۵ اسفند۹۶ تا ۱۵ فروردین۹۷)،‌هزار و ۳۴ نفر، یعنی به‌طور متوسط روزانه 51.7 نفر در حوادث رانندگی کشته شدند. شمار قربانیان حوادث رانندگی در نوروز امسال نسبت به متوسط روزانه زمان مشابه سال گذشته ،24.2 افزایش یافته است. در نوروز سال جاری 70.8 درصد کشته‌های حوادث رانندگی مربوط به جاده‌های برون‌شهری (۷۳۲ نفر)،21.2 درصد در راه‌های درون‌شهری (۲۱۹ نفر)، 9.8 درصد در جاده‌های خاکی - روستایی (۸۲ نفر) و یک نفر هم نامعلوم بوده است.
براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، سالیانه بیش از ۲۵ میلیون نفر در تصادفات رانندگی در سراسر جهان جان خود را از دست می‌دهند. تصادفات جاده ای نهمین عامل مرگ و میر در جهان محسوب می‌شود. بیشترین مرگ و میر ناشی از تصادفات در کشورهای کم درآمد صورت می‌گیرد.
با آمار اعلام شده جاده‌های کشور روزانه 51 نفر را به کام مرگ می‌کشد. اما این نوع مرگ و میر ابعاد چندگانه‌ای د ارد. از معاینه فنی نادرست و کیفیت نامناسب خودروی داخلی، تا نبود جاده‌های ایمن و عدم رعایت قوانین و عدم انجام اقدامات بازدارنده مناسب و شاید شهرنشینی و تمرکز سرسام آور ایرانیان به شهرهای بزرگ که هر شرایط و تعطیلی آنها را به جاده کشانده تا اکثریت به سوی شهر و دیار خود بشتابند می‌تواند از جمله عوامل تصادفات رانندگی و تلفات ناشی از آن باشد. گسترش بی رویه شهر و شهرنشینی، زدن به دل جاده را به یکی از ملزومات زندگی ایرانیان تبدیل کرده است. لزومی‌که کمتر در شیوه‌های شهرنشینی معمول در دنیا می‌توان آنرا یافت. برزخ میان سنت و مدرنیته‌ای که هم سعی در تجربه زندگی شهری داشته و هم تاب گسستن از سنت‌ها را ندارد. در این میان اما جاده گویی به این برزخ پایان خواهد داد.
مدتهاست که گفته میشود راهها امن هستند؛ اما روزهاست که می‌بینیم شاخ به شاخ شدن خودروها در جادههای باریک و رفتن به دره و پرتگاه و برخورد با کوه بیشترین علت مرگ و میر است. راههایی که در زمستان جرات می‌خواهد بر روی آن رانندگی کنیم و تابستان با یک سرعت گیر نابه جا به راحتی کشته می‌گیرد.
این عدم رعایت نکات امینی در سطح خرد و کلان دیده می‌شود. در تولید و راهداری تا رانندگی و رعایت نکات ایمنی از سوی رانندگان که خود را سالار جاده‌ها می‌دانند اما توان مدیریت خود در هنگام خستگی و خواب‌آلودگی و رعایت صحیح سرعت و قوانین را ندارند. بنابراین همه چیز دست در دست هم می‌دهد تا سفر بی بازگشت مسافران به مقصد ابدی منتهی شود.
 آمار بسیاری از تصادفات به دلیل خواب آلودگی رانندگان ثبت شده است. رانندگانی که ادعا می‌کنند با چشمانی بسته رانندگی می‌کنند. این رانندگان به قدری اعتماد به نفس بالایی دارند که با خواب آلودگی رانندگی می‌کنند و بیشترین میزان مرگ و میر را از آن خود ثبت می‌کنند و به هشدارهای پلیس مبنی بر اینکه در حین خستگی و خواب آلودگی رانندگی نکنید هم توجه ای ندارند.
 رشد 24 درصدی تلفات جاده‌ای و ارائه این ارقامی‌که به سخن راحت می‌آید؛ دیگر چاره کار نیست و به نظر می‌رسد عادی شده است. پاسخگویی در سطوح مختلف وجود ندارد و انگشت اتهام عموما به سمت راننده خاطی گرفته می‌شود که البته او نیز در این چرخه نقش بسزایی دارد اما دیدن تمام عوامل در کنار یکدیگر و برنامه‌ریزی بلندمدت و صحیح در تسهیل روند کاهش تلفات می‌تواند راهگشا باشد.
رسانه‌ها در کاهش این آسیب یا معضل یا هر اسمی‌که بر روی آن می‌توانیم بگذاریم  نقش موثری دارند. رسانه ملی می‌تواند در راستای فرهنگ سازی رانندگی درست، نقش پررنگی داشته باشد. البته  باید این نکته را هم در نظر داشته باشیم باید زیر ساختهای لازم همچون استاندارد خودروها بیشتر مورد توجه قرار گیرد.