گروه سیاسی: اولین نشست کمیسیون برجام بعد از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ایران، در جلسه ای 3ساعته در هتل «کوبورگ» وین با حضور نمایندگان کشورهای امضاکننده این توافق و «یوکیا آمانو»، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌ در وین برگزار شد. عراقچی روز جمعه پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در وین با اشاره به تعهد کشورهای اروپایی به تامین خواسته ایران اظهارکرد که برای حفظ برجام اطمینان بیشتری حاصل شده است.
پس از خروج آمریکا از برجام که به طور یک جانبه و بدون توجه به دیدگاه کشورهای دیگر عضو گروه ۱+۵ و گزارش‌های متعدد آژانس بین المللی انرژی اتمی‌مبنی بر پایبندی ایران به برجام در ۸ می‌انجام شد، سه کشور اروپایی به علاوه چین و روسیه از ایران خواستند تا با این وجود در برجام بماند و از ادامه اجرای این توافق با جدیت حمایت کردند.
ایران نیز اعلام کرد تلاش دارد تا پنجره دیپلماسی برخلاف دیدگاه آمریکا که رویکردی تهاجمی‌مبتنی بر تهدید و تحریم و تغییر رژیم ایران را در پیش گرفته است، بسته نشود. ایران به پنج کشور به ویژه کشورهای اروپایی که از هم پیمانان آمریکا محسوب می‌شوند چند هفته فرصت داد تا درباره امکان ادامه اجرای برجام و چگونگی آن منهای آمریکا مذاکراتی میان ایران و سه کشور اروپایی و نیز ایران و پنج کشور در چارچوب کمیسیون مشترک برجام به انجام برسد.
«محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران هفته گذشته در همین راستا و پیش از مذاکرات ایران و 3 کشور اروپایی که به نظر می‌آید بیشترین تکلیف را برای جبران نبود آمریکا در برجام از نقطه نظر ایران دارند، به دیدار همتایان خود در مسکو و پکن رفت.
رگه‌های اطمینان در کمیسیون برجام
به گزارش ایسنا، هیات مذاکره کننده ایران به سرپرستی «سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان روز پنجشنبه سوم خرداد راهی وین شد و در بدو ورود به طور جداگانه با «هلگا اشمید» معاون رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و معاونان وزیران خارجه چین و آلمان دیدار کرد.
عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه و مذاکره‌کننده ارشد ایران با اشاره به این که کمیسیون مشترک برجام به درخواست ایران برگزار شده، گفته است که: «هدف از تشکیل این جلسه این است که کشورهای دیگر حاضر در برجام چگونه می‌توانند نبود آمریکا را در آن جبران کنند و منتظر هستیم ببینیم اروپایی‌ها می‌توانند به تعهدات خود درباره برجام عمل کنند یا نه.» عراقچی با بیان اینکه قطعا این بررسی‌ها در تصمیم‌گیری نهایی جمهوری اسلامی‌ایران در ارتباط با موضوع برجام موثر خواهد بود، گفت: «ما هنوز به این تصمیم نرسیده‌ایم که در برجام خواهیم ماند یا نه و این امر بستگی به این موضوع دارد که چگونه دیگر اعضای برجام می‌توانند آثار و تبعات خروج یک عضو برجام را جبران کنند، بخصوص کشورهای اروپایی باید به ما بگویند که چگونه در نبود آمریکا و بازگشت تحریم‌های این کشور، می‌توانند منافع ایران را در برجام تضمین کنند.» وی پس از نشست گفت: « فکر می‌کنم که در مجموع جلسه خوبی بود از این جهت که تمامی‌اعضاء باقی مانده در برجام موضع کاملا متحد خودشان را در خصوص ادامه تعهداتشان در برجام اعلام کردند ؛ آنها همچنین از خروج آمریکا ابراز تاسف و اعلام کردند که تامین خواسته‌های ایران در برجام و عادی سازی همکاری‌های اقتصادی با ایران برای بقای برجام یک امر کاملا ضرور است.» وی گفت: «انها بر تعهد خودشان به مذاکرات فشرده با ایران تاکید کردند، و تلاش دارند در زمینه‌های مختلفی از جمله نفتی و بانکی، بحث‌های مربوط به سرمایه گذاری و تجارت، بیمه، مالی و بانکی بتوانند به راهکارهای عملی برای تامین خواسته‌های ایران برسند.»
معاون وزیر خارجه کشورمان اضافه کرد: «نشست روزجمعه ابراز اراده بسیار خوبی بود و موضع کشورهای باقی مانده در برجام کاملا متحد بود و تاکید کردند که خواهان ادامه برجام و تامین نظرات ایران در برجام هستند. طی چند هفته آینده مذاکرات ما در همه سطوح ادامه پیدا خواهد کرد که البته اولویت با سطح کارشناسی است که بتوانیم به یک جمع بندی برسیم و یک تصویر کاملا روشنی پیدا کنیم که ادامه مسیر چگونه خواهد بود.»
گفتنی است که مذاکرات کارشناسی میان هیات‌های ایران و سه کشور اروپایی در ادامه مذاکرات کارشناسی هفته گذشته در بروکسل در طی هفته در جریان بوده است و روزهای پنج شنبه و جمعه نیز دنبال شده است. جلسات کارشناسی در مورد حوزه‌های مختلف تحریم‌ها از جمله انرژی شامل نفت و گاز، بخش صنعت، خودرو، حمل و نقل، مسائل مربوط به هواپیما، مسائل بانکی و بیمه‌ای است.
هم چنین روز جمعه نیز علاوه بر کمیسیون مشترک برجام، دیدارهای دو جانبه دیگر میان هیات ایران و هیات‌های دیگر برگزار شد.
تایید پایبندی ایران
ایرنا به نقل از یک منبع آگاه ایرانی اعلام کرده که دعوت کمیسیون مشترک از یوکیا آمانو برای «حضور نمادین» در جلسه افتتاحیه این نشست «با هدف ارسال این پیام بوده است که آژانس تنها مرجع اظهارنظر در خصوص پایبندی ایران به تعهدات هسته ای وفق برجام بوده است». این جلسه یک روز بعد از آن برگزار می‌شود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌بار دیگر پایبندی ایران به تعهدات خود در توافق هسته‌ای را تایید کرده است. در گزارش جدید آژانس که محتوای آن  روز پنجشنبه ۲۴ مه - سوم خرداد به رسانه‌ها درز کرده آمده ایران به تعهدات خود در برجام متعهد مانده هر چند در زمینه همکاری با «بازرسی‌های سرزده از مراکز مختلف» این کشور می‌تواند «عملکرد بهتری» داشته باشد. این گزارش به طور محرمانه برای تمامی‌کشورهای مذاکره‌کننده ارسال شده اما چند رسانه غربی هم به آن دسترسی یافته‌اند. گزارش جدید آژانس در حالی برای بریتانیا، روسیه، فرانسه، چین، آلمان، ایران و آمریکا ارسال شده که رهبران سه کشور اروپایی (آلمان، بریتانیا و فرانسه) در یک هفته گذشته بارها برای حفظ برجام رایزنی و مذاکره کرده‌اند.
دفاع مشترک روسیه و فرانسه
در تازه‌ترین تلاش از سوی اروپا، وزیرخارجه آلمان روز گذشته در واشنگتن با همتای خود دیدار کرد و در پایان به رغم اظهار امیدواری مایک پمپئو برای همراه شدن اروپا با واشنگتن، گفت که اختلاف جدی میان اروپا و کاخ‌سفید همچنان پابرجاست. از سوی دیگر رییس جمهوری روسیه روز پنجشنبه سوم خرداد از تلاش کشورهای اروپایی برای حفظ توافق هسته ای با ایران، برجام، پس از خروج آمریکا از این توافق تقدیر کرد و نسبت به پیامدهای لغو برجام هشدار داد.« ولادیمیر پوتین» که در کنفرانس خبری با «امانوئل مکرون»، همتای فرانسوی خود صحبت می‌کرد، از طرح رییس جمهوری فرانسه در خصوص مذاکره برای دستیابی به یک توافق گسترده تر با ایران در ارتباط با برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه ای این کشور حمایت کرده است.
ولادیمیر پوتین در این کنفرانس خبری گفته است: «قطعا ما می‌توانیم درباره موشک‌های بالیستیک ایران مذاکره کنیم. می‌توانیم در خصوص سیاست‌های ایران در خاورمیانه و همچنین فعالیت‌های هسته ایش پس از ۲۰۲۵ گفت وگو کنیم اما نمی‌توانیم حفظ توافق هسته ای با ایران را به این سه موضوع گره بزنیم، چرا اگر چنین کاری بکنیم، به این معنی خواهد بود که ما هم می‌خواهیم از این توافق خارج بشویم .» وی با اشاره به تحریم‌های تازه آمریکا علیه ایران، گفته است: «ما هرگز اقدام یکجانبه را تایید نمی‌کنیم. هر اقدامی‌علیه یک کشور دیگر می‌بایست از طریق سازمان ملل و شورای امنیت صورت گیرد. همه اقدامات دیگر فاقد مشروعیت هستند.» در همین زمینه، امانوئل مکرون نیز گفته است،« توافق هسته ای با ایران می‌بایست حفظ شود و ایران نیز باید به تعهدات خود در چارچوب این توافق پایبند باشد.» رییس جمهوری فرانسه اضافه کرده است: «توافق‌های عملی لازم است که شرکت‌های فرانسوی با وجود تحریم‌های ایالات متحده بتوانند فعالیت‌های اقتصادی خود در ایران را حفظ کرده و در ایران حضور داشته باشند.»
تصمیم گیری نهایی در تهران
محمدجواد ظریف در گفت‌وگو با ایلنا در تشریح نشست امروز گفت: « دستورکار کمیسیون مشترک معمولا چند بند مهم و عادی دارد که یک بند مهم آن، مربوط به نامه‌ای است که من به خانم موگرینی درباره تخلفات امریکا در برجام و خروج‌شان از توافق هسته‌ای نوشته‌ام.» این دیپلمات عالی‌رتبه کشورمان با بیان اینکه من فکر می‌کنم تمرکز اعضای کمیسیون مشترک بر این خواهد بود که چگونه می‌خواهند منافع ایران را در برجام تضمین کنند، اظهار داشت: «امریکا از برجام خارج شده است. اینک اعضای دیگر کمیسیون مشترک باید بررسی کنند که آیا می‌توانند و چگونه، خروج امریکا از برجام را جبران کنند. این بحث مهمی‌است که جلسه امروز کمیسیون مشترک خواهد شد.» وی در پاسخ به این سوال که آیا بررسی موضوع خروج امریکا در برجام در کمیسیون مشترک نمی‌تواند منجر به ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه کشورمان شود؟ تصریح کرد:« این امکان وجود دارد که اگر کشوری موضوع را به شورای امنیت ببرد، چنین وضعیتی ایجاد شود. اولا امریکا از برجام خارج شده و نمی‌تواند چنین کاری را انجام دهد. در مورد سایر اعضا هم، آنها هیچ توجیهی برای انجام این کار ندارند زیرا جمهوری اسلامی‌ایران به همه تعهداتش عملکرد کرده و موفق بوده است.»
وزیر امور خارجه با اشاره به بررسی همه سناریوها در تهران خاطرنشان کرد: «باید دید در آینده چگونه عمل می‌شود. ما نیز همه پیش‌بینی‌های لازم را انجام داده‌ایم. اگر تصمیم بگیریم از برجام خارج شویم، با در نظر گرفتن همه شرایط است.»
ظریف در پاسخ به این سوال که آیا در مدت چند هفته امکان گرفتن ضمایت از اروپا برای حفظ منافع ایران در پرتو توافق هسته‌ای امکانپذیر است؟ ابراز داشت: «باید دید چه به دست می‌آوریم، آنگاه به تهران می‌آییم و به مقامات کشور ارائه می‌دهیم. تصمیم‌گیری در تهران خواهد بود. معتقدم چنین چیزی ناممکن نیست ولی باید دید چه به دست می‌آوریم.»
شروط رهبری
مقامات کشورمان تاکید کرده اند ایران تنها در صورتی در برجام می‌ماند که اروپایی‌ها تضمین دهند با ماندن در برجام منافع ایران تامین می‌شود. در همین راستا مقام معظم رهبری شروطی را برای ادامه برجام به شرح زیر تعیین کرده‌اند:
1 - باید مسائل را واقع بینانه ببینیم و بدون دلخوش کردن به احتمالات، آنها را صریح و واقع بینانه با مردم در میان بگذاریم.
2 -  اقتصاد کشور را از راه «برجام اروپایی» نمی‌توان درست کرد. برجام اروپایی البته مسئله ای است اما قرائن فراوان از جمله انصراف و تردید شرکت‌های بزرگ اروپایی و نیز سخنان مسئولان سه کشور اروپایی نشان می‌دهد اقتصاد کشور را از راه برجام اروپایی نمی‌توان به جلو برد.
3 - اروپایی‌ها باید ثابت کنند که این بار قصد تکرار آن بدعهدی را ندارند.
4 - اروپایی‌ها باید قطعنامه ای علیه امریکا به شورای امنیت ببرند و به این حرکت امریکا اعتراض کنند.
5 - سران ۳ کشور باید متعهد شوند و قول دهند که بحث موشک و حضور منطقه ای ایران را مطلقاً مطرح نخواهند کرد.
6 - مقابله صریح اروپایی‌ها با هرگونه تحریم آمریکا علیه ایران؛ همه بدانند جمهوری اسلامی‌از مؤلفه‌های قدرت خود از جمله دفاع از راه دور قطعاً دست نمی‌کشد.
7 - حضور در منطقه و طرفداری ملتها از جمهوری اسلامی، عمق راهبردی ماست و هیچ دولت عاقلی از این مؤلفه‌های قدرت بخش صرف نظر نمی‌کند. 
8 - اتحاد و اجتماع مردم زیر پرچم اسلام و افتخار نظام به شعارهای اسلامی‌مایه قوام و استحکام کشور است.
9 - اگر امریکایی‌ها توانستند در فروش نفت ایران خلل وارد کنند اروپایی‌ها باید خرید نفت از ایران به مقدار مورد نیاز ما را تضمین کنند.
10 - بانکهای اروپایی درباره دریافت و پرداخت وجوه تجارت دولتی و خصوصی با جمهوری اسلامی‌تضمین دهند.
11 - اگر اروپایی‌ها در پاسخ به مطالبات ما تعلل کردند حق ایران برای آغاز فعالیتهای تعطیل شده هسته ای محفوظ است.
12 - الان غنی سازی ۲۰ درصد را آغاز نمی‌کنیم ولی مسوولان سازمان انرژی اتمی‌باید آماده باشید که اگر لازم شد و دیدیم برجام فایده ندارد فعالیتهای تعطیل شده بواسطه برجام از سرگرفته شود.