با توجه به اینكه روند تولید فولاد در جهان با حضور پررنگ چین در دهه گذشته، تحول اساسی یافت ، ‌شاهد بودیم كه سال به سال رشد فزاینده‌ای داشت به طوری که از تولید حدود ۸۰۰ میلیون تن در سال ۲۰۰۰ میلادی به تولید ۶/۱ میلیارد تن در سال ۲۰۱۵، این رشد به وضوح قابل رویت بود. به دلایلی از جمله کاهش میزان رشد مصرف فولاد در چین، محدودیت‌های زیست محیطی و متوقف کردن واحدهای فولادی آلاینده، رکود اقتصادی و گاه کمبود برخی منابع و مواد اولیه مورد نیاز این صنعت در سال‌های اخیـر، از رشـد تولید و مصـرف آن کاسته شـده است.

ظرفیت تولید فولاد در جهان بیش از ۲/۲ میلیارد تن شده است اما تولید واقعی آن، حدود ۶/۱ میلیارد تن است که نشان از ضریب در حال کاری ۷۰ درصدی واحدهای فولادسازی در جهان است. در ایران حدود ۳۳ میلیـون تن ظرفیت تولیـد فولاد ایجـاد شده است. از این میزان حدود ۲۲ میلیون تن فولاد خام در سال ۱۳۹۶ تولید شد که سهم تولید فولادهای طویل از فولادهای تخت بیشتر است. از طرف دیگر در سال ۹۶ رکورد صادرات شکسته خواهد شد و به بالای ۸ میلیون تن خواهد رسید. تنها حدود ۴ میلیون تن واردات فولاد خواهیم داشت که مصرف ظاهری کشور را به حدود مقادیر سال‌های گذشته نزدیک کرده است.

آنچه مسلم است یکی از محرک‌ها و پیشران‌های اقتصادی کشور، بخش مسکن است و هنوز در این حوزه حرکت موثری نشده است اما پیش‌بینی می‌شود میزان مصرف فولاد یک روند تدریجی افزایشی داشته باشد و بیشترین میزان مصرف در سال ۱۴۰۴ که برنامه تولید ۵۵ میلیون تن است، به حدود ۳۳ میلیون تن برسد و حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون تن نیز به صادرات اختصاص یابد. البته نکته حائز اهمیت شامل توسعه بخش انرژی، آب و حمل‌ونقل دریایی، ریلی و جاده‌ای است تا بتوان به اهداف مورد نظر دست یافت. در سطح جهانی، افزایش تولید فولاد ادامه خواهد داشت و مقدار مصرف جهانی بیشتر می‌شود به طوری که در امسال به حدود ۱۶۵۰ میلیون تن خواهد رسید و چون محدودیت‌هایی برای چینی‌ها در تولید به وجود آمده و مصرف آن کشور افزایش یافته و در سال‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت، پیش‌بینی رشد دست‌کم ۲درصدی برای هر سال در آینده وجود دارد.

  در این میان پس از چین، کشور هند سیاست تولید فولاد خود را به شدت دنبال می‌کند و تولید حدود ۱۰۰ میلیون تن خود را تا سال ۲۰۲۵ میلادی به دست‌کم ۲ برابر افزایش خواهد داد که می‌تواند تهدید جدیدی برای سایر کشورها به‌ویژه در منطقه خاورمیانه و شمال افریقا باشد. بر اساس شواهد موجود می‌توان نتیجه گرفت که قیمت‌های جهانی، روند کاهشی قابل توجهی نخواهند داشت و بهبود بازار فولاد را دست کم تا ۳ سال آینده مشاهده خواهیم کرد.چالش‌های پیش روی صنعت فولاد چالش‌های جهانی فولاد در ۶ موضوع خلاصه می‌شود که از جمله می‌توان به چالش زیست‌محیطی اشاره کرد به گونه‌ای که فولادسازان جهان درگیر کنترل و کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی شده‌اند. در طرح‌های گذشته، حجم زیادی از آنها متوقف شد و طرح‌های جدید نیز با سختگیری زیاد سازمان‌های جهانی درگیر هستند. ظرفیت مازاد تولید فولاد از دیگر دغدغه‌های صنعت فولاد در جهان است که در نهایت گاه باعث غیرواقعی شدن بهای جهانی فولاد می‌شود. کیفیت پایین مواد اولیه از دیگر چالش‌های صنعت فولاد در جهان است که مشکلات زیست‌محیطی را به وجود آورده و همچنین باعث افزایش نرخ تمام شده محصولات شده و حاشیه سود این صنعت را کاهش داده است.

کمبود انرژی و الکترود در جهان از جمله دغدغه‌های دیگر صنعت فولاد است. افزایش حجم ذخایر قراضه جهان به ویژه در چین و همچنین محدودیت‌های زیست‌محیطی موجب مصرف بیشتر انرژی و الکترود در جهان می‌شود و محدودیت تولید انرژی باعث ایجاد مشکلات در این صنعت خواهد شد. کمبود سنگ آهن، کنسانتره و گندله با کیفیت، مشکلات در تامین پایدار آب، برق و گاز، فقدان توسعه صنعت حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی، دریایی و اسکله‌ها، نبود تناسب در تعرفه‌های صادراتی و وارداتی بر اساس شرایط روز اقتصادی، تقاضا و... و نیز تسهیلات بانکی با بهره بالا باعث ایجاد هزینه‌های مالی سنگین در این صنعت شده است. همچنین خروج تدریجی شرکت‌های معدنی از مسیر اصلی رسالت خود برای تولید فولاد و از بین رفتن توازن در زنجیره تولید فولاد را می‌توان از چالش‌های این صنعت در ایران برشمرد.

امیرحسین نادری- معاون اقتصادی و مالی فولادمباركه