ثبت جهانی پرونده دشت فیروز آباد که پایتخت ساسانیان در ایران محسوب می شود و به واسطه آثاری که دارد از جایگاه ویژه ای هم در دنیا برخوردار است از 46 سال قبل مطرح شد و به رغم تلاش های گسترده این موضوع محقق نشد اما قرار است تیر ماه امسال این محور تاریخی با دیگر آثار هم عصرش در کازرون و سروستان با عنوان «منظر باستان شناسی محور ساسانی فارس» در فهرست یونسکو قرار گیرد، پرونده ای هزار صفحه ای که به معرفی منطقه و اقدامات حفاظتی و مرمتی و باستان شناسی که طی سال ها در این محور انجام شده است می پردازد.
در جدید ترین اطلاعاتی که از آثار موجود در این دشت به دست آمده تاریخ ساخت این بناهاست که به گفته عليرضا عسکری چاوردي مدير محور ساساني فيروزآباد و سروستان قلعه دختر در سال 210 میلادی و کاخ اردشیر هم در سال 220 میلادی ساخته شده است و تاریخ شکل گیری شهر گور نیز به اوایل قرن سوم میلادی بر می گردد.
به گزارش خبرنگار سرویس گردشگری «خبر جنوب»، گور یا همان اردشیر خوره شهری است دایره ای که قدمتش به دوره ساسانیان بر می گردد و طبق اسناد تاریخی موجود این شهر توسط اردشیر بابکان بنیان گذار سلسله ساسانیان بنا شده است، شهری عجیب با معماری خاص و منحصر به فرد که بناهایش همچنان الگوی دیگر شهرهای خاورمیانه و جهان است. خلاقیت و نوآوری در ساخت این شهر همچنان مشهود است و در حال حاضر هم می توان بقایایی از این آثار را در این محوطه تاریخی که به تازگی دور تا دور آن را فنس کشی کرده اند به وضوح دید. این شهر قطری معادل دو کیلومتر دارد و دارای چهار دروازه می باشد و برج بزرگی هم که زمانی به 30 متر می رسیده است وجود دارد و آن طور که عسکری چاوردی استاد دانشگاه شیراز در حاشیه سمینار تخصصی چشم اندازهای نوین بر مطالعات باستان شناسی و تاریخی دشت فیروزآباد که با همکاری دانشگاه شیراز و به مناسبت گرامیداشت هفته میراث فرهنگی برگزار شد به خبرنگار ما گفت، ساسانیان حدود 427 سال در ایران حکومت کردند و دشت فیروزآباد خاستگاه این سلسله بوده است.
به گفته وی، اردشیر بابکان که بنیانگذار این سلسله است در واقع یک حکومت یک پارچه بعد از حمله اسکندر برای ایران رقم زد.
این استاد دانشگاه شیراز با بیان این که دشت فیروزآباد نقش مهمی در تولید دانش برای ایرانیان ایفا می کند افزود: در این دشت و آن چه که به عنوان تاسیسات معماری در آن وجود دارد منحصر به فرد است به طوری که می توان به سیستم آب رسانی و ساخت بناهایی اشاره کرد که برای اولین بار در دنیا ایجاد شده و به عنوان الگو در سراسر جهان به کار رفته اند.
عسکری گفت: به طور مثال در این دوره تاریخی و در این دشت دو بنای مهم قلعه و کاخ ساخته می شود که از نظر معماری و استفاده از مصالح و تزیینات در نوع خود بی همتاست.
به گفته وی قله دختر فیروزآباد که بر فراز کوه ساخته شده در واقع دژ محکمی است که برای نخستین بار در تاریخ جهان بنای گنبد در آن ساخته می شود همچنین کاخ اردشیر بابکان نیز از نظر معماری دارای ارزش های متعددی است که در واقع محل اداری و زندگی اردشیر به شمار می رفته و دارای گنبد و دو ایوان است.
مدير محور ساساني فيروزآباد و سروستان در ادامه افزود: با توجه به حساسیت های موجود برای تکمیل پرونده ثبت جهانی این دشت و لزوم مشخص شدن تاریخ دقیق ساخت این بناها عناصر این سازه های تاریخی مورد آزمایش کربن 14 قرار گرفتند.
عسکری افزود: پس از انجام این آزمایش مشخص شد که کاخ اردشیر حدود 10 سال بعد از قلعه دختر بنا شده و تمامی ایرادات و اشکالاتی که در معماری این قلعه نیز وجود داشته در ساخت کاخ برطرف شده است.
عسکری در بخش دیگری از این گفت و گو به ثبت جهانی این محور تاریخی و مهم فارس اشاره کرد و افزود: در پرونده ثبت جهاني منظر باستان شناسي ساساني فارس آثاري چون قلعه دختر، كاخ اردشير، شهر گور و نقوش برجسته ساساني در شهرستان فيروزآباد، كاخ ساساني سروستان و همچنين شهر بيشاپور و تنگ چوگان و غار شاپور در شهرستان كازرون وجود دارد.
عسکری ادامه داد: از میان تمام مناطق کشور، منطقه فارس بیشترین حجم آثار باستانی دوره ساسانی را در خود جای داده و به حداقل ترین تخمین می توان گفت بیش از سه هزار اثر دوره ساسانی در استان فارس وجود دارد.
وی با اشاره به این که بنیان معماری دوره اسلامی ریشه در دوره ساسانی دارد، افزود: نخستین گنبد جهان در فیروزآباد ساخته شده است.
این باستان شناس ادامه داد: شاخص ترین آثار باستانی حکومت ساسانی شامل شهرهای مهمی نظیر بیشاپور، فیروزآباد، سروستان و داراب و وجود 30 نقش برجسته و همچنین مهم ترین محورهای ارتباطی امروز منطقه فارس، در دوره ساسانی شکل گرفته است.
استاد دانشگاه شیراز در ادامه گفت: با همكاري يك گروه از باستان شناسان و كارشناسان ايتاليايي نقوش برجسته اين محور تاريخي ليزر اسكن شده و برنامه حفاظتي و مرمت آن نيز تعريف شده است.
وي ادامه داد: ثبت جهاني اين محور تاريخي در واقع برند گردشگري استان محسوب مي شود و تاثير به سزايي در توسعه و رونق اقتصادي و گردشگري استان خواهد داشت زیرا این اقدام مهم ترین زیر ساخت گردشگری فارس به شمار می رود.
عسکری در بخش دیگری از این گفت و گو همچنین بر لزوم تعیین عرصه و منظر تاریخی آثار تاکید کرد و گفت: چنان چه عرصه و منظر تاریخی آثار به درستی مشخص شود دیگر آثار قربانی طرح های توسعه نخواهند شد.

46