صاحب‌خبر - معصومه معظمی
مسئله خروج آمریکا از برجام و تعهدات طرف‌های اروپایی در قبال جمهوری اسلامی در خصوص این توافق‌نامه، بار دیگری محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، عباس عراقچی معاون وزیر خارجه، علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی و وزیر اقتصاد و دارایی را به مجلس کشاند. روز گذشته جلسه‌ای غیرعلنی تشکیل شد تا پشت درهای بسته به روی خبرنگاران از موضوعاتی خصوصی درباره تصمیمات دولت و حاکمیت درخصوص آینده برجام و ورود جمهوری اسلامی به برخی کنوانسیون‌های بین‌المللی و همچنین FATF به دور از گوش رسانه ها صحبت هایی به میان آید. موضوعاتی که به گفته برخی نمایندگان به آنها تاکید شده بود تا از بیان هرگونه جزئیات درباره آن به رسانه‌ها پرهیز کنند.
هر چند که صدای فریاد و سروصدای برخی از درون جلسه غیرعلنی چند ساعته مجلس، نشان از حساسیت بالای موضوع مورد بحث داشت. موضوعی که توانسته بود فریاد برخی نمایندگان که بعدا مشخص شد همان اعضای جبهه پایداری همیشه معترض به سیاست های دولت اعتدال بودند را درآورد. به گفته نمایندگان ذوالنور، پژمانفر، حاجی دلیگانی، دهقانی نقندر و ... که همواره به سیاست های معمول دولت روحانی معترضند، سعی داشته اند با مخالفت و اعتراض و سرو صدا فضای مجلس را به دست بگیرند. طبق شنیده ها آنها قصد داشته اند در مخالفت با FATF صحبت کنند و به همین دلیل به شیوه انتخاب افراد از سوی فراکسیون معترض بوده اند. به نحوی که علی لاریجانی، رئیس مجلس برای حل مشکل و ساکت کردن اعتراض آنها گفته است علاوه بر افرادی که فراکسیون ها برای صحبت در این جلسه معرفی کرده اند، 4 نفر دیگر هم از صحن رای گیری و انتخاب شوند. بنابراین پس از رای گیری و مشخص شدن افراد، آنها هم وقت‌شان را در اختیار این اشخاص قرار داده اند تا آنها هم بتوانند مخالفتشان را درباره موضوعات مورد طرح در جلسه بیان کنند.
تلاش دولت برای گرفتن ضمانت
لازم از طرف های اروپایی در قبال برجام
بنابراین طبق شنیده‌ها و اظهارات نمایندگان در جلسه غیرعلنی روز یکشنبه وزیر خارجه درباره مذاکره با اروپایی‌ها و دبیر شورای عالی امنیت ملی و وزیر اقتصاد درباره لایحه الحاق ایران به کنوانسیون بین‌المللی مقابله با تروریسم توضیحاتی را بیان کرده اند. طبق توضیحات مطرح شده تلاش دولت مبنی بر این است که جمهوری اسلامی ایران بتواند نهایت ضمانت را از اروپایی‌ها برای ادامه برجام بگیرد. هرچند که فعلا این مذاکرات ادامه دارند و هنوز هیچ تصمیمی قطعی نشده است. همچنین ظریف در این جلسه خواستار رای مثبت نمایندگان به لایحه الحاق ایران به کنوانسیون بین‌المللی تامین مالی تروریسم شده است.
لوایح مرتبط با FATF و ارتباط
با دفتر رهبری برای رفع ایرادات آن
در این راستا علی مطهری، نایب رئیس مجلس پس از اتمام جلسه مذکور در جمع خبرنگاران حاضر شد و درباره کلیات این جلسه توضیحاتی داد. نایب رئیس مجلس با اشاره به اظهارات دبیر شورای عالی امنیت ملی در خصوص لوایح مرتبط با FATF و ارتباط با دفتر رهبری برای رفع ایرادات آن، اظهار کرد: « درباره برجام، وزارت خارجه تا حدی از مذاکره با اروپایی‌ها راضی بود اما همه چیز بستگی به دو سه هفته آینده دارد چون اروپایی‌ها تا حدی دست‌شان بسته است. البته شکافی بین اروپا و آمریکا ایجاد شده است.» او همچنین درباره این جلسه غیرعلنی توضیح داد: « در این جلسه بحث‌هایی درباره یکی از لوایح مرتبط با FATF مطرح شد. اینکه تصویب این لوایح به معنای پیوستن به FATF نیست بلکه اینها از لوازم FATF است.» نماینده مردم تهران در مجلس توضیح داد: «اتحادیه اروپا ۲۸ عضو دارد، باید آنها را راضی کنند و مراحلی دارد؛ اما آنچه مسلم است اروپایی‌ها به خاطر اقدام آمریکا و نشان دادن استقلال خودشان و ثابت کردن اینکه تابع حرف آمریکا نیستند، دچار شکاف با آمریکا شده‌اند. ممکن است اتفاقی شبیه سال ۱۹۹۶ درباره کوبا رخ دهد.» او توضیحات دبیر شورای عالی امنیت ملی درخصوص لوایح مرتبط با FATF را کاملا «مثبت» ارزیابی کرد و افزود: «گفته شد ایرادهایی این لوایح داشته اند که با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس، شورای عالی امنیت ملی و حتی ارتباط با دفتر رهبری رفع شده است.»
چالش های پیش روی جمهوری اسلامی در شرایط موجود
بنابراین چالش اصلی پیش روی ایران پس از خروج آمریکا از برجام و بازگرداندن تحریم های شدید علیه جمهوری اسلامی و سعی اروپا برای ماندن در برجام؛ این است که شرکت‌های خصوصی اروپایی چقدر حرف دولت شان را قبول دارند و براساس خواست آنها عمل می کنند. هرچند که اقدام برخی شرکت های اروپایی در این زمان کوتاه نشان داده که با سیاست های آمریکا همسو هستند. از این رو با توجه به شرایط تعیین شده باید منتظر بود و دید طرف های باقی مانده در توافق برجام با ما تا چه میزان می توانند به تعهداتشان پایبند باشند و ضمانت قابل اعتنابب به ایران بدهند و در عین حال چقدر توان مقابله با سیاست های سخت گیرانه آمریکا را در قبال ایران دارند. مطهری در این باره در جمع خبرنگاران؛ تاکید کرد: « در گذشته دولت‌های اروپایی شرکت‌های خود را از اجرای تحریم‌های آمریکا درباره کوبا ممنوع و اعلام کردند خسارت مالی آن شرکت‌ها را می‌پردازند. اگر این اتفاق در آن حد درباره ایران رخ دهد برای ما ایده‌آل است، تقریبا در این مسیر هستند، تا حد قابل قبولی پیش آمده، باز هم باید دید که در آینده چه می‌شود.»
برخی معترضان در مجلس رقیب سیاسی دولت و برخی دلسوزند
محمدرضا تابش، عضو هیات رئیسه فراکسیون امید هم درباره جلسه غیرعلنی فوق، به «ابتکار» گفت: « این جلسه درباره پیش گزارش مذاکره با اروپایی ها و خروج آمریکا از برجام بود و اینکه چارچوب مذاکرات چه بوده است. همچنین درباره FATF و 4 لایحه ای که روند تعاملات مالی و پولی ما را با نهادهای اقتصادی بین المللی تسهیل می کند صحبت هایی به میان آمد.» این نماینده اصلاح طلب مجلس در تحلیل اعتراض این نمایندگان مخالف و منتقد دولت در صحن غیرعلنی بیان کرد: «این مخالفت‌ها و سروصدایی که از سوی برخی افراد در این جلسه بیان شد را می توان منبعث از دو تفکر دانست. یک تفکری که در هر صورت با دولت دوازدهم و سیاست های آن موافق نیست و این مخالفت ها در نطق ها، تذکرات و اظهار نظرات متجلی است. البته ایرادی هم ندارد و دموکراسی است و هر کسی می تواند آزادانه نظراتش را اعلام کند.» نماینده مردم اردکان در مجلس به تفکر دوم در این باره اشاره کرد و افزود: « افرادی هم هستند که از سر دلسوزی موارد را مطرح می کنند و معتقدند اگر به این کنوانسیون ها ملحق شویم دچار خود تحریمی خواهیم شد یا تنگناهای امنیتی و سیاسی برایمان پیش بیاید. ولی خوشبختانه با توضیحاتی که مسئولان مربوطه حاضر در جلسه غیر علنی از جمله وزیر امور خارجه، معاون وزیر خارجه، دبیر شورای عالی امنیت ملی و همچنین وزیر اقتصاد و دارایی بیان کردند این مشکل حل شد و قضیه برایشان روشن شد.» تابش تاکید کرد: «پس از توضیحات آنها جو مجلس نشان داد قانع شده اند که با این روند؛ حاکمیت ملی ما مخدوش نمی شود و راه را برای بهانه گیری قدرت های بزرگ دنیا خصوصا آمریکا در وضعیت جدیدمان برای تحریم ها می بندد و منافع ملی تضمین می شود و ارزش های ما هم مخدوش نخواهد شد.» مطهری هم مثل تابش واکنش تند برخی افراد در مجلس را به دوبخش تقسیم کرد و گفت: «برخی از روی دلسوزی مخالف هستند، فکر می‌کنند اگر لوایح مرتبط با FATF تصویب شود، آینده حزب‌الله و حماس به خطر می‌افتد که اینطور نیست و نخواهد بود. عده‌ای دیگر نیز قصد تخریب رقیب سیاسی خود را دارند و اعلام مخالفت می‌کنند.» او همچنین این جلسه را تعدیل‌کننده تقابل‌ها با لوایح سه قلو دانست و افزود: «برخی از مخالفان دلیل اصلاح این قانون را می‌پرسند و می‌گویند که ما می‌خواهیم بر اساس نظر کشورهای غربی رفتار کنیم، حال اینکه این قانون به دنبال تعریف مصادیق تروریسم است، نه اینکه چه گروه‌هایی تروریسم هستند. آنها یک ایراد شکلی به قانون مصوب مجلس گرفتند که باید اصلاح کنیم، این اصلاح ضرری به گروه‌های مقاومت وارد نمی‌کند.» نایب رئیس مجلس در عین حال تاکید کرد: «در این لوایح آمده که مصادیق تروریسم را شورای عالی امنیت ملی تعریف می‌کند، پیوست تفصیلی هم به آن اضافه شده تا همه درهای تخریب این لوایح را ببندند چون این لوایح مشکلی را ایجاد نخواهند کرد.»
قانون اقدام متقابل و متناسب با آمریکا نقض نشده است
مطهری همچنین در توضیح این نکته که آیا دولت با شروع مذاکرات با طرف‌های اروپایی و بدون اذن مجلس، قانون اقدام متناسب و متقابل را نقض نکرده است، گفت: «طبق قانون اقدام متقابل و متناسب، خیلی از امور به شورای عالی امنیت ملی ارجاع داده شده است، شورا هم هیات نظارت بر برجام را داشته که همه تصمیمات از مسیر هیات عبور می‌کند که مرتبط با رهبری است بنابراین در مجموع این قانون نقض نشده است.» نکته قابل توجه درباره مخالفت برخی نمایندگان حاضر در جلسه درباره اعتراض و مخالفت با FATF این موضوع است که جمهوری اسلامی مخالف تروریسم است ولی آنچه مسلم است اینکه آنها خودشان مصادیق تروریسم را تعریف می‌کنند و ممکن است در این تعریف حزب‌الله و سپاه را نیز بگنجانند. بنابراین ظاهرا این موضوع باعث مخالفت برخی درباره این مسئله شده بود. بهروز نعمتی، سخنگوی هیات رئیسه مجلس هم در این باره طی اظهاراتی به بیانیه موگرینی اشاره کرد و گفت: «۹ موضوعی که خانم موگرینی به عنوان تفاهم اولیه مطرح کردند همه باید در جلسات کارشناسی مدنظر قرار گیرد. ممکن است آنها بحث‌های خود را داشته باشند. امیدواریم تضامینی از سمت اروپایی ها داشته باشیم در غیر این صورت ما از برجام خارج می شویم.» او همچنین اعلام کرد که در این جلسه شمخانی و وزیر اقتصاد نیز در مورد لایحه الحاق ایران به کنوانسیون بین‌المللی مقابله با تروریسم توضیحاتی داده اند.
تاکید شده است درباره جزئیات جلسه حرفی نزنیم!
البته رسول خضری هم با اشاره به کلیات این جلسه غیرعلنی به «ابتکار» گفت که وزیر خارجه درباره موضوع برجام تلاش های زیادی داشته اند، ولی درباره جلسه غیرعلنی و توضیحاتی که داده اند تاکید کردند در این باره موضوعات رسانه ای نشوند، چون در حوزه دیپلماسی صحبت درباره برخی موضوعات دست جمهوری اسلامی را برای مذاکرات و اتفاقات آینده می بندد. بنابراین نباید پیش از موعد درباره آنها صحبت و آنها را رسانه ای کرد. رمضانعلی سبحانی فر، دیگر نماینده مجلس دهم نیز درباره دلیل اعتراضات برخی نمایندگان به «ابتکار» گفت که دلیل فریادهای برخی نمایندگان در جلسه غیرعلنی، اعتراض به نوبت دهی برای صحبت و درخواست برای بیان مخالفتشان درباره FATF بوده است. البته مطهری درباره نظر مخالفان مجلس در جلسه غیرعلنی نسبت به FATF و برجام به «ابتکار» گفت که تقابل شدیدی بود. حتی در ابتدای جلسه داد و بیداد زیادی کردند، در نهایت منطق یک طرف قوی‌تر بود و تا حدی مخالفان قانع شدند؛ ولی به هر حال برخی از آنها هیچگاه قانع نمی‌شوند.∎
نظر شما