گروه اجتماعی خبرگزاری فارس: سی‌ام اردیبهشت، روز جمعیت و سالروز چهارمین سال ابلاغ سیاست‌های جمعیتی توسط مقام معظم رهبری است، سیاست‌هایی که طی این چهار سال مظلوم و منزوی بوده و به اذعان کارشناسان و مسئولان اقدام خاصی برای پیشبرد آنها نجام و پیگیری نشده است.

در نخستین میزگرد جمعیتی امسال خبرگزاری فارس با موضوع «خانواده و چالش جمعیتی» به مسئله چالش‌های جمعیتی پرداخته و تصویری از بحران آینده کشور در صورت عدم اصلاح ساختار جمعیتی ترسیم شد، در میزگرد تخصصی «چالش جمعیت هست‌ها و بایدها» که با حضور دکتر مسعود عالمی‌‌نیسی جامعه‌شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و پدرام کاویان جامعه‌شناس و کارشناس سیاست‌گذاری حوزه زنان و خانواده برگزار شد، چالش‌های آینده جمعیتی کشور و اقدامات عاجلی که می‌تواند کشور را از این چالش عبور دهد، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

*32 سال آینده از پیرترین جوامع فعلی پیرتر خواهیم بود!

مسعود عالمی‌نیسی با بیان اینکه 4 سال از ابلاغ سیاست‌های جمعیتی توسط مقام معظم رهبری می‌گذرد، گفت: با این وجود اقدام محسوسی از سوی دستگاه‌ها برای عملی شدن این سیاست‌ها مشاهده نمی‌شود. 

وی به بررسی شرایط کنونی جمعیتی کشور پرداخت و اضافه کرد: نرخ باروری در بهترین حالت در کشور 1.9 است که زیر نرخ جانشینی محسوب می‌شود و تا 32 سال آینده متوسط سن جامعه ما از پیرترین جوامع فعلی بالاتر خواهد بود و اگر فرض کنیم مشکلات اقتصادی کنونی ادامه پیدا کند، مشکل پیری به مشکلات کشور اضافه خواهد شد و بحران عجیبی پیش خواهد آمد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: اگر در برخی کشورهای اروپایی صحبت از پیری جمعیتی شود، وضعیت بیکاری و معیشت در این کشورها بهتر از ایران است، بنابراین اگر مشکل پیری به مشکلات ایران اضافه شود، چنان مشکلات در هم تنیده‌ای به وجود خواهد آمد که شاید قابل حل نباشد، بنابراین باید از هم اکنون به فکر سالمندی جمعیت آینده ایران باشیم.

عالمی تصریح کرد: برخی می‌گویند باید از سالمندی فعال صحبت کنیم، آنها ظاهراً به دنبال این هستند که ابتدا کشور سالمند شود و بعد به این فکر کنیم که چگونه این سالمندان فعال شوند، اینکه سیاست سالمندی فعال را پیش ببریم مشکل‌ساز نیست اما اینکه تنها سیاست ما بر این مسئله متمرکز شود محل اشکال است. عاقلانه‌ترین کار در صورت پیش‌بینی یک بحران این است که از آن تا آنجا که می‌توانیم، ازبروز آن پیشگیری کنیم.

*کمک به درمان 3 میلیون زوج نابارور یعنی اضافه شدن 3میلیون کودک به جمعیت کشور

وی با بیان اینکه 3 میلیون زوج نابارور در کشور وجود دارد‌، عنوان کرد:‌ 3 میلیون زوج نابارور یعنی 3 میلیون کودک که به دلیل مشکل والدین خود امکان تولد ندارند اگر مشکل ناباروری این زوج‌ها حل شود، یعنی جمعیت قابل توجه 3 میلیونی به کشور اضافه خواهد شد. از سوی دیگر 11 میلیون و دویست هزار دختر 15 تا 40 ساله و پسر 20 تا 44 ساله در سن ازدواج هستند، اما ازدواج نکرده‌اند که اگر شرایط ازدواج برای آنها فراهم شود با توجه به تفاوت آمار تعداد زن و مرد، 5 میلیون کودک می‌تواند به جمعیت کشور اضافه شود. این جمعیت 8 میلیونی رقم قابل توجهی است که با اقدامات نه چندان پیچیده به دست می‌آید.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه نباید از موضع ضعف با چالش جمعیت روبرو شد، خاطر نشان کرد: می‌توان با اتخاذ سیاست‌هایی برخی پتانسیل‌های در دسترس را به‌راحتی بالفعل کرد کاری که برخی کشورهایی که سیاست‌های افزایش جمعیت را دنبال می‌کنند به راحتی به آن دست پیدا کرده‌اند، در همین روند جهانی کاهش جمعیت، آمریکا در سال‌های اخیر بُعد خانوارش را بسیار بالا برده است و اکنون بالاتر از نرخ جانشینی است.

*16.3 درصد زنان کشور شاغل هستند

عالمی با بیان اینکه نباید دست‌هایمان را به علامت تسلیم در موضوع جمعیت بالا ببریم و صرفاً منفی‌نگری داشته باشیم، گفت: افرادی که معتقدند نمی‌توان نظر مردم را عوض کرد، به بیراهه می‌روند. برخی نیز مشکل جمعیتی کشور را به سمت شغل بانوان می‌برند و به دنبال این هستند که برای زنان شاغل توسط دولت تسهیلاتی ایجاد شود هرچند خواسته نادرستی نیست اما در جامعه ایران تنها 16.3 درصد زنان 15 تا 64 ساله مشارکت اقتصادی دارند، بنابراین باید سیاست‌های ما با سیاست کشوری همچون فرانسه که 80 درصد زنان آن شاغل هستند، متفاوت باشد. ما باید سیاست‌گذاری خود را بر روی جامعه 83 درصدی زنانی ببریم که در خانه هستند و نسبت به افزایش جمیعت و فرزندآوری دل‌نگرانی‌هایی دارند.

وی با بیان اینکه بسیاری از افرادی که به تحلیل مسائل جمعیتی می‌پردازند تنها در محیط تهران صحبت می‌کنند، اظهار داشت: در کشور ما هنوز مسئله کاهش فرزندآوری و تک‌فرزندی به صورت یک فرهنگ متمرکز درنیامده و به اصطلاح انباشت فرهنگی نشده است بنابراین می‌توان آن را با تقویت زمینه‌های فرهنگی و اقتصادی تغییر داد.

عالمی بیان داشت: اگر بخواهیم به دنبال اقدامات و چه بکنیم‌ها برویم، باید این اقدامات را در سه دسته تقسیم کنیم؛ یک دسته اقداماتی که باید مسئولان انجام دهند دسته دوم اقدامات دانشگاهیان و دسته سوم هم اقدامات عموم مردم است که البته این اقدامات باید هماهنگ بوده و در هر سه رأس مثلث انجام شود تا مثمرثمر باشد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در خصوص وظایف مسئولان، گفت: مسئله این است که باید در برنامه‌هایی که انجام می‌شود موضوع یک جانبه دیده نشود،‌ ما در برنامه‌ها بسیاری از هزینه‌های فرزند و نگرانی‌های خانواده‌ها را نمی‌بینیم و تنها بر مسئله فرزندآوری تأکید می‌کنیم و برخی طرح‌های دیگری که برای جمعیت تدوین می‌شود آنقدر پرهزینه است که گویا هر کاری برای جمعیت باید انجام شود مساوی با هزینه بسیار است و محل آن هزینه‌ها هم معلوم نیست، هر دوی این طرح‌ها شکست خواهند خورد.

*سیاست‌های جمعیتی در قالب برنامه‌های توسعه پنج‌ساله مطرح شود

وی با بیان اینکه بهترین برنامه‌ریزی برای افزایش جمعیت باید در قالب برنامه‌های توسعه دیده شود، عنوان کرد: به این ترتیب در روندی که کشور هر سال پیش می‌رود الحاقات مربوط به جمعیت در برنامه توسعه دیده شود تا الزامات افزایش نرخ باروری و تحولات در حوزه‌هایی همچون آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، حمل و نقل و اقتصاد که برای این جمعیت لازم است، دیده شود.

عالمی تصریح کرد: حتماً لازم نیست وضع اقتصادی خوب شود تا مردم به سمت فرزندآوری بروند بلکه گاهی براساس تحقیقات انجام شده، حتی اگر مردم به بهبود شرایط اقتصادی امیدوار شوند، به تناسب افزایش شیب امیدواری افراد به سمت فرزند بیشتر سوق داده می‌شوند و افراد جامعه نیز که متأثر از یکدیگر هستند به این سمت خواهند رفت.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: یک نکته مهم این است که ما جامعه‌ای هستیم که متغیرهای فرهنگی را ثابت در نظر بگیریم و کار اقتصادی را پیش ببریم، می‌توانیم چندین برابر کشورهای اروپایی در بحث افزایش جمعیت نتیجه بگیریم. برای مثال بعضی کشورهای اروپایی چند میلیارد دلار برای افزایش جمعیت و خروج از سالمندی هزینه صرف کرده در حالی که نتوانستند خود را به نرخ بالاتر از جانشینی برسانند.

*مردم به داشتن فرزند بیشتر تمایل دارند اما واهمه‌های اقتصادی اجازه فرزندآوری نمی‌دهد

عالمی تصریح کرد: معتقدم مردم کشور ما به فرزندآوری متمایل هستند اما شرایط اقتصادی مناسب برای آنها وجود ندارد بنابراین با تغییر شرایط اقتصادی می‌توان به آنها برای رسیدن به این تمایل کمک کرد. چنین وضعیتی ممکن است 15 سال آینده وجود نداشته باشد پس باید هم‌اکنون که جمعیت سنی جوان است و این پتانسیل را برای افزایش جمعیت دارد، با اصلاح مسائل اقتصادی به سمت اصلاح بافت جمعیتی پیش رفت. 

وی ایجاد یک ساختار فرابخشی در نهاد ریاست جمهوری برای پیگیری سیاست‌های جمعیتی را یکی دیگر از راهکارهایی برشمرد که مسئولین برای برون‌رفت از مشکل جمعیت باید مورد توجه قرار دهند، زیرا وزارتخانه‌های متعددی چون بهداشت و آموزش و پرورش از یکدیگر دستور نمی‌گیرند و اگر بخواهیم اوامر و قوانین جمعیتی ما ضمانت اجرا داشته باشند باید یک نهاد بالادستی آن را ابلاغ و پیگیری کند.

*جمعیت‌شناسانی که در قرن هجدهم گیر کرده‌اند!

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در خصوص وظیفه دانشگاهیان عنوان کرد: اکنون فضایی در جامعه دانشگاهی ما در حوزه جمعیت حاکم است که متأثر از نظریات مالتوس و نئومالتوسی است. مالتوس اواخر قرن هجدهم کتابی ارائه کرد و مدعی شد که با افزایش جمعیت کمبود غذا به وجود خواهد آمد. این نظریه بعدها عملاً رد شد و به صورت تجربی نشان داده شد که هر چقدر جمعیت جهان افزایش پیدا کند غذا هم بیشتر می‌شود ضمن آنکه نظریات دیگری مطرح شدند که جمعیت را عامل توسعه و اقتدار کشورها می‌دانند، اما همچنان جامعه دانشگاهی‌ ما در نظریات مالتوسی مانده است و اجازه ورود نظریات جدید و حتی تحقیقات با رفرنس نظریات جمعیتی جدید را نمی‌دهد.

وی افزود: تحلیل مطالعات تجربی نشان می‌دهد که رابطه جمعیت و اقتصاد مثبت است و هیچ کشوری وجود ندارد که با افزایش جمعیت خود درآمد سرانه ملی‌اش کاهش یافته باشد. این مثال شامل کشورهای آفریقایی همچون مصر، سنگال و غنا هم می‌شود و برآمده از آمار بانک جهانی است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه باید نظریات و تحقیقات جدید در حوزه جمعیت در دانشکده‌های علوم اجتماعی امکان ظهور و بروز داشته باشد، گفت: با جوان‌سازی جمعیت نرخ بیکاری کاهش می‌یابد؛ نیروی کار جوان جابه‌جا شونده است و این گردش نیروی کار شرکت‌هایی را که به دنبال نیروی انسانی خوب هستند به رقابت وا می‌دارد و باعث می‌شود آنها فرصت‌های شغلی خود را افزایش دهند و به این ترتیب فرآیند تطبیق شغلی افزایش می‌یابد و پس از آن نرخ بیکاری نیز کاهش خواهد یافت. البته این مسئله به ساختارهای شغلی یک کشور نیز مرتبط است و در قاره اروپا که ساختارهای شغلی که با ایران متفاوت است می‌تواند اثر بهتری بگذارد اما در کشور ما هم بی‌تأثیر نخواهد بود.

وی با تأکید بر اینکه باید منابع دانشگاهی در حوزه علوم انسانی نوسازی کنیم، اضافه کرد: در بحث آموزش و جمعیت هنوز در نظریه‌های بیکن گیر کرده‌ایم و باید در حوزه جمعیت و فرزندآوری به دنبال گزاره‌هایی غیرذهنی و عینی برویم در حالی که تحقیق تجربی و میدانی پیرامون موضوع مهم جمعیت در کشور وجود ندارد.

*اثری از فرزند در برنامه‌های صدا و سیما نیست!

عالمی با بیان اینکه رسانه‌ها علی‌الخصوص رسانه ملی اثرگذاری بسیاری زیادی بر مردم در حوزه جمعیت دارند در حالی که در برنامه‌های سیما تقریباً‌ اثری از فرزند در فیلم‌ها دیده نمی‌شود، گفت: اگر فرزندی هم در این برنامه‌ها دیده شود، تک‌بچه است. آنچه در فیلم‌ها نشان داده می‌شود این است که خانواده‌هایی که تعداد فرزندان کمتری دارند، تحصیل‌کرده و موفق هستند و رفاه کامل دارند حتی فیلم‌های وارداتی همچون جومونگ هم با این سیاست ساخته شده‌اند چگونه ممکن است پادشاهان 200 سال پیش ایران فرزندان غیر قابل شمارش داشته باشند و آنگاه یک پادشاه که حدود 2500 سال پیش زندگی می‌کرده است، تنها سه فرزند داشته باشد. به نظر می‌رسد این افسانه‌ها بسیار غیرواقعی و غیر قابل باور هستند.

وی تصریح کرد: رسانه‌ها در دو دهه اخیر این باور را ایجاد کرده‌اند که اگر دیرتر ازدواج کنید می‌توانید موفق و حرفه‌ای باشید و برای تغییر این باور باید کار رسانه‌ای و علمی صورت بگیرد. بین سازمان‌ها هم در برخی امور مثل ازدواج تناقض وجود دارد، از طرفی برای ترویج ازدواج قانون‌گذاری می‌کنیم و از سوی دیگر مقابله با ازدواج زیر 18 سال در مجلس در دستور کار قرار می‌گیرد و این در حالی است که در فیلم و سریال‌ها دختر و پسر از سنین کودکی باهم هستند.

عالمی با بیان اینکه هنوز کارشناسان حوزه جمعیت در خصوص بحران جمعیت به اجماع نرسیده‌اند، گفت:‌ گام اول شاید این باشد که حرف‌های مربوط به چالش و بحران جمعیت و سالمندی آن آنقدر تکرار شود که کارشناسان تحت تأثیر چنین ادبیاتی از دنیای خود بیرون بیایند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه برای تسهیل ازدواج جوانان باید دو معضل بیکاری و مسکن را حل کنیم، عنوان کرد: اگر اشکالات حوزه مسکن مهر برطرف می‌شد و این خانه‌ها به جوانان عرضه می‌شد مشکل مسکن بسیاری از زوج‌های جوان قابل حل بود. در خصوص اشتغال، بخش خصوصی 80 درصد مشاغل را ایجاد کرده است اما بخش کوچکی از اصل 44 قانون اساسی اجرا شده است؛ در حالی که اگر این اصل به درستی اجرا می‌شد می‌توانستیم با قوت گرفتن بخش خصوصی شاهد برطرف شدن بیکاری بین جوانان باشیم.

*فعالیت تنها 63 مرکز درمان ناباروری برای 3 میلیون زوج نابارور

وی بیان داشت: در بحث فرزندآوری جوانان با چند دسته افراد مواجه هستیم، افرادی که ازدواج کرده‌اند و نابارور هستند که باید مراکز ناباروری آنها را پشتیبانی کنند در حالی که برای سه میلیون زوج نابارور تنها 63 مرکز ناباروری وجود دارد و اگر افراد هزینه بالای درمان ناباروری را هم داشته باشند برای نوبت گرفتن در مراکز درمان ناباروری جایابی هم نخواهند شد و نمی‌توانند خدماتی دریافت کنند. مخاطب دوم افرادی هستند که ناباروری نسبی دارند یعنی فرزند اول یا دوم دارند و به دنبال فرزند دوم یا سوم هستند که این افراد گاه با یک مشاوره یا با هزینه بسیار کم می‌توانند فرزنددار شوند.

عالمی اضافه کرد: دسته دیگر خانواده‌هایی هستند که فرزند دارند و نمی‌خواهند فرزند دیگر بیاورند که کار برای آنها کمی سخت می‌شود و خیلی هم لازم نیست روی آنها کار کنیم.

*تجربه صفر جمعیتی تا 25 سال آینده

پدرام کاویان کارشناس سیاست‌گذاری حوزه زنان و خانواده در ادامه این میزگرد با بیان اینکه اهمیت مسئله جمعیت درک نشده است، اظهار داشت: با مطالعه شرایط کنونی می‌توان گفت کشور از نظر بافت جمعیتی شرایط خوبی دارد اما این وضع می‌تواند در کوتاه‌مدت به یک بحران تبدیل شود اما این بحران با بی‌‌عملی و بی‌خیالی، دیده نشده باقی مانده است.

وی افزود: هم‌اکنون رشد جمعیتی کشور 1.2 درصد است در حالی که این نرخ پایین سالانه با کاهش روبه‌رو است و طی 20 سال آینده به صفر می‌رسد و پس از تجربه صفر جمعیتی روند رشد جمعیت منفی خواهد شد و بین سال‌های 1420 تا 1430 که به نرخ 95 میلیون نفر می‌رسیم ناگهان کاهش جمعیت را تجربه خواهیم کرد.

*سال 1430؛ از هر 3.2 ایرانی یک نفر بالای 60 سال

کاویان با بیان اینکه اصلی‌ترین مسئله در تغییرات جمعیت ساختار سنی است، خاطرنشان کرد: جمعیت جوان کنونی در سال 1430 شمسی به شرایطی می‌رسد که از 3.2 ایرانی یک نفر بالای 60 سال خواهد بود، یعنی در برابر هر 2 نفر که در سن کار است یک نفر سالمند است. این آمار هم اکنون 14 به یک است و این در حالی است که نظام تأمین اجتماعی کشور غیربهینه بوده و با بحران صندوق‌های بازنشستگی روبه‌رو هستیم بنابراین این تغییر ساختار جمعیتی ما را به فرابحران می‌کشاند.

کارشناس سیاست‌گذاری حوزه زنان و خانواده ادامه داد: برخی تصور می‌کنند زمانی که از جمعیت و افزایش آن حرف می‌زنیم می‌خواهیم به یک رقم بالای جمعیتی برسیم در حالی که کاستن از بحران جمعیت و پیری آن در این شرایط جمعیتی و با روند سیاست‌های اتخاذی به نوعی شق‌القمر است.

وی اضافه کرد: از دهه 80 شمسی نرخ باروری به زیر 2 رسید اما هدف‌گذاری برنامه ششم توسعه رقم 2.5 است؛ برای اینکه رشد جمعیت ثابت باشد باید حداقل به رقم 2.1 برسیم هرچند رقمی که اکنون در کشور وجود دارد زیر 2 است اما از کشورهایی مثل ایتالیا، فرانسه، ژاپن و آلمان جلوتر هستیم.

کاویان به پیری جمعیت جوان کنونی در سی سال آینده اشاره کرد و با بیان اینکه برخی محاسبات نشان می‌دهد هزینه سلامت دو سال آخر سالمندان با هزینه تمام زندگی آنها برابری می‌کند، گفت: پیک پیری جمعیت بدون وجود پشتیبان و حامی  عاطفی و اجتماعی در کنار هزینه‌هایی که سالمندان برای اجتماع دارند، از جمله مسائلی است که اگر امروز به آنها توجه نکنیم فردا لاینحل خواهند بود.

*افزایش سن ازدواج زنان و کاهش فرصت فرزندآوری

کارشناس سیاست‌گذاری حوزه زنان و خانواده با بیان اینکه از فرصت فرزندآوری زنان کشور خود به خوبی استفاده نمی‌کنیم، ادامه داد: میانگین سن ازدواج مردان هم اکنون 28.5 و زنان تقریباً 24 است و ما در مورد زنانی حرف می‌زنیم که تا 35 سالگی با توصیه پزشکان می‌توانند بارداری مناسبی داشته باشند، اما فاصله بین سن 24 تا 35 سالگی که 11 است با فاصله‌گذاری 3.5 تا 5 سال بین فرزندان، نهایتاً‌ یک زن ایرانی می‌تواند 2 فرزند به دنیا بیاورد.

کاویان با اشاره به رشد سن ازدواج که از سال 82 تا 92 یک سال و از 92 تا 95 یک سال دیگر به آن اضافه شده است، بیان داشت: آیا اگر سن ازدواج زنان با همین سرعت رشد کند ما گلوگاه بحران جمعیت را زودتر تجربه نخواهیم کرد؟!

وی با اشاره به تجربه‌های وقت‌گیری همچون تحصیلات دانشگاهی، سربازی و پیدا کردن شغل برای جوانان و تأخیر سن ازدواج گفت: این تجربیات اجباری زمان جوانان ما را برای ازدواج تنگ‌تر می‌کند و فرصت آنها را به میزان زیادی می‌گیرد و تمام این مراحل هم باید به ترتیب پشت سر هم طی شود.

کارشناس سیاست‌گذاری حوزه زنان و خانواده ادامه داد: در حالی که نوجوانان در سراسر دنیا در دوره آموزش عمومی مسئولیت‌پذیری و مهارت‌آموزی را تجربه می‌کنند تا برای ورود به زندگی آماده باشند، نوجوانان ایرانی را مجبور می‌کنیم اعداد اول را محاسبه کنند یا X را پیدا کنند و از مهارت‌های زندگی عقب بمانند.

وی به سربازی بدون دستمزد به عنوان یک چالش برای ازدواج جوانان اشاره کرد و گفت: قانونی که به افزایش دستمزد سربازی و تسهیل سربازی برای متأهلان اشاره کرده است هرگز اجرایی نشده است.

*اختصاص 17 هزار تومان هزینه ناباروری برای هر زوج!

کاویان بیان داشت: در سال 95 یک میلیارد تومان برای درمان ناباروری اختصاص دادیم که این میزان برای هر زوج مساوی 17 هزار تومان است آن هم برای درمان‌های هزینه‌بری همچون ناباروری در صورتی که با کمی سیاست‌گذاری و هزینه می‌توان با سرمایه‌گذاری در درمان ناباروری حدود 3 میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه کرد.

وی با بیان اینکه شاخص‌های موفقیت اجتماعی زنانه را مردانه تعریف کرده‌ایم، خاطرنشان کرد: این شاخص‌ها زن را خارج از دستگاه خانواده در نظر گرفته‌اند و برخی مسئولان با تکرار آمارهایی همچون مدیران زن، نمایندگان زن و زنان موفق در مشاغل سخت آدرس غلط در حوزه مسائل اصلی زنان داده‌اند و سیاست‌های اقتباسی بدون بومی‌سازی باعث شده است فرهنگ زنان کشور ما تغییر کند.

کاویان با بیان اینکه سیاست‌گذاری درست در حوزه مسئله مهاجرت که می‌تواند در گذر از چالش جمعیت و جوان‌سازی آن به ما کمک کند، گفت: هرچند تجربه کشوری مثل آلمان به ما نشان می‌دهد سیاست‌گذاری بر مهاجرت به صورت طولانی‌مدت قابل تکیه نیست. لازم است نسبت به مسئله جمعیت تصمیم شفافی بگیریم و برخی مسائل امنیتی آن را حل کنیم. ما حتی نسبت به مهاجرت از داخل به خارج از کشور و رنج سنی آن هم اطلاعات درستی نداریم.

*نیازها در حوزه زنان خانه‌دار، سیاست‌گذاری برای زنان شاغل!

کارشناس سیاست‌گذاری حوزه زنان و خانواده با بیان اینکه در کشور ما نیازها در حوزه زنان خانه‌دار است اما سیاست‌گذاری برای زنان شاغل انجام می‌شود، اضافه کرد: زمانی کشورهای توسعه‌یافته در دوراهی حمایت از زنان شاغل و زن خانه‌دار قرار گرفتند و الگوی زن شاغل را برای پیشرفت انتخاب کردند هم‌اکنون ایران نیز این سیاست را دنبال می‌کند در حالی که 16.3 درصد زنان کشور شاغل هستند و هنوز هم زنان خانه‌دار زندگی خود را صرف تربیت فرزندان خود بدون هیچگونه حمایتی در جامعه می‌کنند و هنوز نتوانسته‌ایم بیمه زنان خانه‌دار را به سامان برسانیم.

وی تصریح کرد:‌ 10 سال گذشته، نسبت ازدواج به طلاق 10 به یک بود اما اکنون این نسبت به 4 ازدواج در برابر یک طلاق افزایش یافته و این زنگ خطر به ما تذکر می‌دهد که باید ابتدا طلاق و دلایل آن را به طور دقیق بشناسیم اما مطالعه تجربی بر روی آن انجام نمی‌شود، هرچند تحلیل جامعه‌شناختی به ما می‌گوید همزمان شدن افزایش سن ازدواج و شکل گرفتن شخصیت فرد در قالب تجرد باعث شده است افراد در مسائل زناشویی انعطاف لازم را نداشته باشند و این عدم انعطاف منجر به بروز اختلافات می‌شود. بیشترین میزان طلاق در ازدواج‌هایی است که دختران بعد از 25 سالگی و پسران بعد از 29 سالگی ازدواج کرده‌اند.

کاویان با بیان اینکه سیاست‌هایی برای برون‌رفت از بحران موجود تاکنون وضع شده‌اند که برخی تأثیر قابل قبولی داشته‌اند،‌گفت: ابلاغ سیاست‌های خانواده در سال 93، افزایش وام ازدواج در سال 95 از 3 میلیون به 10 میلیون و پس از آن در سال 97 تا 15 میلیون، نام آوردن از کلمه جمعیت در برنامه ششم توسعه در حالی که برنامه سوم، چهارم و پنجم در این خصوص سکوت کرده بود، از مسائلی است که نشان‌دهنده تلاش نظام برای برون‌رفت از این بحران است. 

کارشناس سیاست‌گذاری حوزه زنان و خانواده ما در دوره‌ای واقع شده‌ایم که روی‌آوری به اسناد بین‌المللی بین برخی دولتی‌ها قوت گرفته است، عنوان کرد: ازدواج زیر 18 سال بد تلقی می‌شود و از لحاظ شکاف جنسیتی در اسناد بین‌المللی نکته منفی برای ماست در حالی که 27 درصد ازدواج‌های سال 96 مربوط به ازدواج دختران زیر 18 سال بوده است.

*قانون‌هایی که هیچ وقت اجرایی نشدند!

وی ادامه داد: مصوبه بیمه زنان خانه‌دار 19 سال پیش تصویب شده است اما از آن سال از جمعیت 20 میلیونی زنان خانه‌دار تنها 100 هزار نفر برای این بیمه ثبت‌نام کردند زیرا بسیاری از زنان خانه‌دار درآمدی ندارند تا به عنوان حق بیمه پرداخت کنند و این مصوبه عملاً شکست خورد. سال 92 قانون خدمت وظیفه هم تغییر کرد تا وضعیت غیرحرفه‌ای سربازی در کشور ما تغییر کند و قرار شد نسبتی از حقوق معادل مدرک به سربازان پرداخت شود اما هیچ وقت اعتباری به آن تخصیص ندادیم تا اجرایی شود. قانون تسهیل ازدواج جوانان هم در سال 84 تصویب شد اما تا کنون آئین‌نامه اجرایی آن بیرون نیامده است.

کاویان با بیان اینکه مراکز بهداشت با سیاست‌های جمعیتی هنوز همراه نیستند، گفت: زنان در مراکز بهداشتی زیر نظر وزارت بهداشت برای بارداری خود حتی تحقیر می‌شوند و مسئله کنترل جمعیت هنوز در برخی مراکز دولتی انجام می‌شود و برخی لوازم جلوگیری از بارداری رایگان توزیع می‌شود.

کارشناس سیاست‌گذاری حوزه زنان و خانواده ادامه داد: دختران ازدواج‌کرده دانش‌آموز عنوز هم از مدرسه به دلیل ازدواج اخراج می‌شوند و هنوز هم برخوردهای فرهنگی نامناسبی با آنها می‌شود.

*ضرورت تدوین شاخص‌های بومی کمی برای رصد وضعیت جمعیت کشور 

کاویان خاطر نشان کرد: برخی از رویکردهای دولت باید نسبت به مسئله جمعیت تغییر کند و قوانین ضربه ‌زننده و محدودکننده تعداد فرزندان کنار گذاشته شوند، مرخصی 9 ماهه زنان پس از زایمان هنوز در بسیاری از ادارات دولتی اجرا نمی‌شود و زنان شاغل دارای فرزند کوچک به مهد مناسب یا حتی اتاق مادر و کودک برای رسیدگی کوتاه‌مدت در طول روز به فرزند خود دسترسی ندارند.

کارشناس سیاست‌گذاری حوزه زنان و خانواده به ضرورت تدوین شاخص‌های بومی کمی برای رصد وضعیت جمعیت کشور اشاره کرد و گفت: ما ده سال دیر متوجه چالش جمعیتی شدیم و یکی از دلایل آن نداشتن شاخص‌های بومی متناسب با وضعیت جمعیتی کشور بود.

کاویان با اشاره به برخی سیاست‌های کاهش دهنده سن ازدواج، ادامه داد: سالانه 4 و نیم میلیون دانشجو در کشور داریم که تخمین‌ها نشان می‌دهد تقریباً 10 درصد آنها متأهل هستند که می‌توانند به عنوان پرشمارترین قشر سیاست تسهیل ازدواج فرض شوند، ما می‌توانیم نظام آموزشی را برای آنها منعطف کنیم و امکانات رفاهی مناسب مثل خوابگاه دانشجویی متأهلی در اختیار آنها قرار دهیم.

وی تصریح کرد: اگر رقم 400 میلیاردی برای سه میلیون زوج نابارور کشور اختصاص دهیم بین هزینه‌های جاری کشور هزینه بالایی نیست اما می‌تواند طی چند سال مشکل آنها را تا حد بالایی حل کند، این افراد پتانسیل بالایی برای جمعیت محسوب می‌شوند چون افرادی هستند که فرزند می‌خواهند.

انتهای پیام/