به گزارش خبرنگار سینمایی شبستان،‌ امیر اسفندیاری معاون بین الملل سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر در ابتدای این نشست مطبوعاتی گفت: روزهای پایانی سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر را پشت سر می گذاریم و همان طور که می دانید در طی جشنواره شاهد حضور شخصیت های برجسته سینمای جهان در ایران بودیم که مصاحبه مطبوعاتی نیز برای آنها برگزار شد. امروز خیلی خوشحالم در حضور الیور استون که شخصیتی برجسته در سینمای جهان است، فارغ از فیلمساز بودنش هستیم.

وی نشست را با سوالی درباره حضور این فیلمساز آمریکایی در ایران آغاز کرد.

الیور استون درباره حضورش در ایران گفت: در ابتدا باید به خاطر کار فوق العاده ای که انجام دادید تشکر کنم و خیلی لطف داشتید که من را دعوت کردید. چیزی که با قطع و یقین می توانم آن را به عنوان اولین تجربه‌ام در اولین سفر به ایران بگویم این است که شما ایرانی ها گرم ترین میزبان ها برای من بودید و چه در جلسات، چه در خیابان و چه در جمع مردم لبخند گرم شما را می دیدم. لبخند و پذیرایی گرم شما برای من یک مشوق محسوب می شود و اهمیت سینما و فیلمسازی را برای من یادآوری می‌کند.

وی درباره فیلم های ایرانی که دیده است، بیان کرد: من در طول سالیان گذشته 10 تا 20 فیلم ایرانی دیدم اما نباید انتظار داشته باشید که بتوانم از بین هزاران فیلمی که در طول فعالیتم دیدم، اسم ببرم. طی روزهایی که به ایران آمدم، 10 فیلم در هتل و سینما از کشورهای عراق و آلمان و ... دیدم. نکته مهم این روزهای من این است که خیلی راحت و آسوده در حال فیلم دیدن هستم چون دیگر درگیر نقد و پرزنت فیلم خودم نیستم.

استون درباره کشور ایران نیز گفت: ایران یکی از مراکز فرهنگی بزرگ جهان به حساب می آید و همیشه علاقمند بودم ایران را ببینم اما فرصتش پیش نمی آمد. پسرم، شان استون در سفری که به ایران داشت، از این کشور تعریف کرد و من هم مشتاق بودم این کشور را ببینم و الان هم همراه همسرم که اهل  کره جنوبی است به ایران آمدم.

اسفندیاری سوال بعدی اش را درباره داوری استون در جشنواره فیلم بوسان و برگزیده شدن فیلم «سد معبر» به صورت مشترک با یک فیلم کره ای، از این فیلمساز آمریکایی پرسید که او نیز پاسخ داد: این فیلم من را شگفت زده کرد چون به افشای فساد در شهرداری تهران و مشکلات پرداخته بود. این فیلم خیلی صادقانه مشکلات را به تصویر کشید. در نیویورک هم همین وضعیت حاکم است. خط سیر روایی داستان هم برای من جذاب بود و بازیگر نقش مامور شهرداری حامد بهداد نیز عالی بازی کرد.

بخش دوم نشست مطبوعاتی الیور استون به پرسش و پاسخ اختصاص یافت. این فیلمساز مطرح آمریکایی که مهمان ویژه سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر است، به سوالاتی درباره فیلمسازی درباره چهره های سیاسی ایران، ممنوع الخروجی جعفر پناهی برای حضور در جشنواره فیلم کن، فیلمسازی درباره بحران ها و جنگ ها در خاورمیانه و... پاسخ داد.

مستندسازی روح من را تازه می کند

وی در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به سابقه اش در فیلمسازی درباره شخصیت های تاریخی و سیاسی، درباره فیلمسازی درباره شخصیت های سیاسی ایران نیز برنامه ای دارد یا نه، عنوان کرد: من خودم را یک روزنامه نگار نمی دانم بلکه یک دراماتیست هستم و وقتی از دراماتیست بودن خسته می شوم، به سراغ مستندسازی می روم زیرا روح من را تازه و با آدم ها و رهبران واقعی درگیر می کند. همچنین با شخصیت هایی نظیر کاسترو، چاوز، پوتین، نتانیاهو و یاسر عرفات کار کرده ام و این باعث می شود به دنیای واقعی برگردم و زندگی را به طور ملموس حس کنم.

 قصد نداشتم با احمدی نژاد مصاحبه کنم

وی افزود: در حال حاضر برنامه خاصی برای فیلمسازی درباره یک رهبر سیاسی ایرانی ندارم. مدتی پیش قصه ای جعلی چاپ شد که من در خواست کرده بودم با محمود احمدی نژاد مصاحبه کنم که انکار می کنم و می گویم هرگز چنین تصمیمی نداشته ام. خب طبیعی است وقتی کسی در صدر اخبار قرار می گیرد، چنین اخباری منتشر شود اما من آنقدرها هم آدم جاه طلبی نیستم و اگر فرصتی دست دهد و انرژی اش را داشته باشم، شاید روزی درباره یک سیاستمدار ایرانی فیلم بسازم.

در دنیایی بسیار سیاسی زندگی می کنیم

استون در پاسخ به این که سردار قاسم سلیمانی قهرمان مبارزه با داعش در ایران است و آیا او با توجه به این که در فیلم هایش قهرمان پروری یک ویژگی بارز است، برنامه ای برای فیلمسازی درباره داعش دارد، عنوان کرد: این سوال جذاب و کشمکش برانگیز است. ایده بسیار خوبی است اما توجه کنید در دنیایی زندگی می کنیم که بسیار سیاسی است. سردار سلیمانی یک رهبر نظامی است که همچنان در قید حیات است. در آینده ای که آبستن خیلی از اتفاقات است باید صبر کنیم ببینیم چه پیش می آید. ضمن این که احتمالا نیروهای زیادی سد راه چنین پروژه ای می شوند. سناریوهای زیادی درباره داعش وجود دارد و شاید برخی کشورها نظیر آمریکا و عربستان، دیدگاه ایران را در این باره قبول نکنند اما نمی توان گفت شما نمی توانید چنین فیلمی را بسازید.

طرفدار آزادی بیان هنری هستم

این فیلمساز سرشناس آمریکایی در پاسخ به سوال دبورا یانگ منتقد سرشناس سینما و نماینده نشریه هالیوود ریپورتر درباره وضعیت جعفر پناهی سینماگر ایرانی که به دلیل ممنوع الخروجی نمی تواند در جشنواره فیلم کن حضور یابد، عنوان کرد: او را چندان نمی شناسم. به نظرم برای فیلمساز مهم است که بتواند فیلم بسازد، گاهی ممکن است بتواند در عرصه ای حضور یابد یا نه. در چین و ایران و برخی دیگر از کشورها این اتفاق می افتد. البته اگر من مسئول باشم اجازه می دهم او در به جشنواره فیلم کن برود اما من درباره جزئیات سیاسی ماجرا اطلاعی ندارم اما شخصا طرفدار آزادی بیان هنری تا حد ممکن هستم.

روند فیلم های جشنواره ها به طور کلی خسته کننده اند نه فیلم های ایرانی و هندی

استون درباره این که دو روز گذشته اظهار کرده بود بعضی از فیلم های ایرانی و هندی خسته کننده اند و مشخصا کدام اثر را در این اظهار نظر مد نظر داشته است، گفت: یادم نمی آید به طور خاص به فیلم های ایرانی و هندی اشاره کرده باشم و از مسئولان جشنواره خواستم تا موضوع را برای خبرگزاری ها و رسانه ها روشن کنند. من به طور کلی در آن جلسه می گفتم که روند قصه فیلم ها در جشنواره ها خسته کننده است و اکثر فیلم ها حالت خسته کننده و یکنواخت دارند. ضمن این که من در جمع دانشجویان صحبت می کردم و توصیه ای صادقانه به آن ها داشتم که فیلم هایشان را همیشه در هیجان نگه دارند و تا می توانند از کشمکش در فیلم هایشان استفاده کنند.

وی ادامه داد: بیلی وایلدر منتقد سرشناسی که به فیلم «نیکسون» من این انتقاد را داشت که چرا آنقدر طولانی است. اگرچه من معتقدم نیکسون به اندازه کافی هیجان دارد، اما به نظرم این نظرات کاملا شخصی و طبیعی است.

کار با کمپانی برادران وارنر اشتباه بود

این فیلمساز آمریکایی در پاسخ به پرسشی درباره راه افتادن موج فیلم های ضد ایرانی در سینمای جهان و فیلم «اسکندر» توضیح داد: اجازه بدهید اعلام کنم نسخه ای که از فیلم «اسکندر» همه جا تبلیغش می کنند، نسخه ای نیست که من آن را قبول داشته باشم. نسخه ای که مورد قبول من است، سال 2014 توسط کمپانی برادران وارنر منتشر شد. باید به شما بگویم که کار کردن با این کمپانی خیلی سخت بود و آنها مخالف نظر من، اعتقاد داشتند باید فیلم سه ساعته من کوتاه تر شود و مجبورم کردند خیلی از صحنه های خشونت و جنسی فیلم را حذف کنم. اما موضوعی که در فیلم «اسکندر» در ایران سو تفاهم ایجاد کرد، رویارویی امپراطور پارس (داریوش) با اسکندر بود؛ داریوش در اوج جنگ، دچار حمله عصبی می شود و همین موضوع سبب شکست ایرانی ها می‌شود و اسکندر بعد از اینکه پیروز می شود به امپراتور پارس احترام می گذارد و ردای خود را روی جسد داریوش می‌اندازد.

استون تاکید کرد: داریوش به خاطر خیانت یک ایرانی و به دست او کشته شد اما اسکندر با نهایت احترام سعی می کند دیگر به امپراطوری پارس حمله نکند و به غارت این کشور نپردازد. اسکندر پس از حمله به ایران گفته بود «من دلم می خواهد امپراتوری چند ملیتی راه اندازی کنم. ما باید با بقیه تفاوت داشته باشیم و مثل آدم های خاص رفتار کنیم».

وی بیان کرد: زمانی که این فیلم وارد بازار شد، زمان بدی بود چون مصادف با تصمیم جورج بوش برای حمله به عراق بود.

کارگردان فیلم «نیکسون» در مورد حذف کاراکتر آریو برزن، سردار شجاع ایرانی در فیلمش گفت: آریو برزن تنها جنگجوی شجاع ایرانی نبوده است، اما در فیلم من یک مشاور اعظم زیرک در کنار داریوش داشتم. لازم است بگویم کسی که امپراطور ایران را کشت، به جزای عملش رساندند. در این فضا، تنها انتقادی که بی مورد هم بود، مطرح شد از طرف رسانه های افراطی و محافظه کار اسراییلی بود که امثال آنها بودند که موضوع مصاحبه من با محمود احمدی نژاد را نیز مطرح کرده بود.

وی در پاسخ به پرسشی درباره بحران و جنگ در خاورمیانه و اینکه اگر بخواهد فیلمی درباره جنگ های خاورمیانه بسازد، کدام کشور را برای ساخت فیلم خود انتخاب می کند گفت: موضوع بسیار بزرگی است و پاسخ دادن به آن سخت است. مستند مدیوم بهتری برای پوشش این موضوع است. نمی دانم چطور بتوان این موضوع را در قالب درام گنجاند. سال 2008 فیلمی درباره به ریاست جمهوری رسیدن بوش پسر ساختم و فیلم در سال 2004 تمام شد اما آمریکا همان سال به عراق اعلان جنگ داد و ما فیلم را در همان نقطه پایان دادیم. یک صحنه مهم این فیلم زمانی است که اعضای کابینه دولت آمریکا دور هم جمع هستند و درباره اهداف آمریکا صحبت می کنند. کاراکتر سراغ نقشه روی دیوار می رود، به خاورمیانه اشاره می کند و از اوراسیا، ایران و تهران نام می برد. او در ادامه می گوید مردان واقعی عازم بغداد می شوند. یکی از اعضای کابینه می پرسد که استراتژی او برای خروج از منطقه چیست ودر پاسخ  می گوید خروجی در کار نخواهد بود. نمی دانم چطور می توان درامی از بین این 5 جنگ خاورمیانه ساخت؟!

وی با اشاره به واکنش ها نسبت به فیلم «اسنودن» فیلمی افشاگر برنامه‌های جاسوسی سایبری آمریکا  خود افزود: واکنش آمریکاییان به فیلم من بی تفاوتی بود و من از این واکنش ناراحت شدم که دیدم مردم آمریکا دیگر به این موضوع، آنقدری که باید اهمیت نمی دهند. یک الگوی مشخص در آمریکا وجود دارد. این کشور از سال 2001 سیاست تغییر رژیم در هفت کشور از عراق گرفته تا لبنان و سوریه و ایران را در نظر داشته و تا سال 2018 که الان است، همچنان این الگو به قوت خود باقی است. این الگو باید درک شود و این که چقدر در عراق فاجعه خلق شده توجه کنیم. ما عراق را نابود کرده ایم و باعث پخش تروریست ها و مهاجرت های عظیم شده ایم اما متاسفانه همه می گویند چه ایرادی دارد خاورمیانه را نابود کنیم.

استون با اشاره به این که سیاست آمریکایی ها با عنوان «تخریب خلاقانه» مشمئز کننده است، گفت: داعش تراژدی این روزهاست. تاریخ را باید با دقت خواند که از آن درس گرفت. فرقی ندارد رئیس جمهور آمریکا چه کسی باشد. او هر معاهده بین المللی را زیرپا می گذارد و حمله اش را انجام می دهد. آمریکا هر معاهده بین المللی را نقض شدنی می داند و انواع آن را نقض کرده است. متاسفانه تلنباری از ضایعات را در منطقه برجا می گذاریم و نامش را صلح می گذاریم. اینجا باید بگویم همسر اول من زنی اهل منطقه ای در شمال لبنان و بسیار زیباست. من سال 1974 به لبنان سفر کردم و آنجا و مردمانش بسیار زیبا بودند.

وی در پاسخ به سوالی مبنی نظر خود درباره این که عده ای جوایز بین المللی سینمای ایران را ناشی از نگاه و توجه سیاسی می دانند، گفت: فیلم ها لزوما سیاسی نیستند اما انتقادات خود را خیلی سخت مطرح می کنند. مثل فیلم «سد معبر» از ایران که خیلی خوش ساخت و واقعی است. انقلاب در ایران شاید باعث شده لطافت و زندگی واقعی در کشور محسوس باشد. شاید همین لطافت است که به سینما هم کمک کرده است.

استون درباره اظهار نظر خود درباره آزادی بیان هنری به درخواست یک خبرنگار خارجی از آژانس خبرگزاری فرانس پرس توضیح داد: برای خود من تجربه این بود که خیلی سخت توانستم برای ساخت فیلم «دبلیو» درباره بوش پسر پول جور کنم و این اثر در گیشه هم فروش کمی داشت. در واقع فیلمی به این حساسیت، جذابیتی برای استودیوها نداشت. من در سال 2016 حتی یک پنی از آمریکا برای فیلم «اسنودن» نگرفتم. در حالی که فیلمنامه آن قصه ای روز و بین المللی داشت. درباره ایران به اندازه کافی اطلاعات ندارم اما درباره تجربه فیلم خودم «اسنودن» می گویم که 35 درصد مخاطبان در آمریکا فکر می کردند رازها را فاش کرده است.

وی با اشاره به این که امنیت ملی بسیار مهم است، ادامه داد: ایران و روسیه از این قضیه مستثنا نیستند و ممکن است برای پاسداری از امنیت ملی گام مهمی بردارند. اگر فیلم ها انتقاد را با ظرافت مطرح کنند، خوب است. راه های مختلفی برای بیان انتقاد و نقد در سینما وجود دارد و ظرافت، تنها راه دور زدن نظام سانسور یا محدودیت های اقتصادی که نام جدید آن است، نیست. فیلم من باید در جشنواره فیلم کن معرفی می شد اما پخش کننده گفت ابتدا در آمریکا باید اکران شود و در نهایت فیلم آنطور که باید دیده نشد.

کارگردان فیلم «نیکسون» درباره برنامه اش برای تعامل با فیلمسازان ایرانی عنوان کرد: من برخی از سینماگران ایرانی را نمی شناسم اما بعضی از آن ها را در کشورهای دیگر ملاقات کرده ام. برخی از فیلمسازان ایرانی را هم در کارگاهی که داشتم، دیدم و با آن ها در ارتباط بودم.

امیر اسفندیاری مدیر بخش بین الملل نیز درباره این دیدارها گفت: درست است که جشنواره جای تعامل است اما این جشنواره توسط خود فیلمسازان اداره می شود. رضا میرکریمی دبیر جشنواره و مدیران سایر بخش ها همه از سینماگران شناخته شده اند. جدا از این، در کارگاه ها فیلمسازان ایرانی و خارجی یکدیگر را می بینند. همچنین ملاقاتی با فیلمسازان روز پنجشنبه اتفاق می افتد.

استون در ادامه نشست خواستار آن شد تا پیامی را از طریق نماینده رسانه فرانسه از خبرگزاری فرانس به مکرون رئیس جمهور این کشور برساند.

وی بیان کرد: دیشب شوکه شدم در تلویزیون ایران مکرون، رئیس جمهور فرانسه را دیدم که دوشادوش آمریکا ایستاده و درباره برجام صحبت می کرد. مکرون جوانی که نه از تاریخ شناخت دارد و نه از سنت فرانسه، مثل سارکوزی در زمره افرادی است که می خواهد راه «کنار متحد آمریکا ایستادن » را انتخاب کند و این روش او، یادآور استعمار قدیم فرانسه است. مکرون باید این مسائل را یاد بگیرد و برایم این رفتار او عجیب بود و خاطرم مکدر شد.

وی درباره مفهوم بودن داستان و موضوعات فیلم های ایرانی برای مردم آمریکا گفت: من فکر می کنم در کل این 100 سال مردم آمریکا هنوز اهل فیلم های غیرآمریکایی نیستند برای مثال سینمای فرانسه هنوز نتوانسته بین مردم آمریکا نفوذ کند بنابراین چطور می توان انتظار داشت که مردم این کشور به فیلم های ایرانی و آسیایی توجهی داشته باشند. آمریکا کشوری عظیم اما منزوی است و خیلی از خود متشکر است و به سینمای آمریکا افتخار می کند. همچنین نمی توان انتظار داشت مردم این کشور لطافت های فیلم های ایرانی و شرقی را درک کنند، آنها حتی پاسپورت هم ندارند که بخواهند به دیگر کشورها سفر کنند.

استون با اشاره به تحولتی که شبکه های تلویزیونی و نتفیلیکس در آمریکا ایجاد کرده اند، بیان کرد: شبکه نتفیلیکس به دنبال کسب درآمد است اما اینکه بخواهد در زمینه فرهنگ کشورهای دیگر فرهنگسازی کند، اطلاعی ندارم و کسی نمی داند. البته هر از گاهی یک فیلم انگلیسی و شمال اروپایی در امریکا محبوب می شود.

وی تاکید کرد: من فکر می کنم تعاملات تجاری و بین المللی باید اینقدر رشد کند تا مردم هم با فرهنگ ها و دغدغه های دیگر کشورها آشنا شوند و درک کنند.

کارگردان فیلم «قاتلین بالفطره» در پاسخ به سوالی درباره تحولات خاورمیانه و اینکه به عنوان یک فیلمساز وضعیت کشورهای عربی منطقه مثل سوریه و عربستان سعودی را چطور می بیند و اینکه آیا در این مورد فیلم مستندی خواهید ساخت، گفت: فکر می کنم به این سوال پاسخ دادم. اما به نظر من عربستان سعودی یکی از بزرگترین برهم زنندگان ثبات در منطقه خاورمیانه و به صورت خلاقانه ای در حال تخریب منطقه است.

جنگ عراق علیه ایران جنگی نیابتی از سوی آمریکا بود

خبرنگار بعدی که پشت تریبون قرار گرفت، پیشنهادهای مختلفی درباره ساخت موضوعات مورد علاقه الیور استون به او مطرح کرد. وی جنگ ایران و عراق و شخصیت کوروش را مهمترین سوژه های فیلمسازی برای استون قلمداد کرد و درباره بهترین بازیگری که در مجموعه آثار استون بوده، پرسید که این کارگردان آمریکایی در پاسخ توضیح داد: دو سوژه ای که مطرح کردید، سوژه های جذابی هستند اما من به لحاظ سنی، انرژی بدنی و سرمایه محدودیت دارم. اما تصاویر جنگ عراق علیه ایران را دیده ام و عظمت آن را درک کردم اما شما باید از نقش آمریکا در این جنگ غافل نباشید. به نظر من جنگ عراق علیه ایران، یک جنگ نیابتی از سوی آمریکا بود که تسلیحات نیز از طریق آلمان برای عراق تامین شد.

الیور استون در پایان در پاسخ به این که آیا جشنواره های فیلم در آمریکا جوایز سیاست زده دارند، عنوان کرد: به احتمال خیلی زیاد این اتفاق رخ می دهد.