دكتر ويدا عليخاني، روانشناس و مشاور مجتمع قضايي در گفتگو با رسالت؛
خيانت عامل ٣٠ درصد طلاق ها؛ فضاي مجازي دخيل است
صاحب‌خبر - گفتگو از ريكا حسامي اشاره : اين روزها يكي از مسائل مطرح در كشور ،استفاده از برنامه هاي مختلف در فضاي مجازي و شبكه اينترنت است . فوايد و مضرات بي رويه و بدون كنترل پيام رسان ها و فضاهاي مجازي متعدد در جامعه چيست؟! آثار و تبعات اجتماعي و اخلاقي ارتباطات مجازي و اثر گذاري آن بر روابط اعضاي خانواده بويژه زوجين چگونه است؟ پديده غير اخلاقي و غير شرعي "خيانت "چگونه در اشكال گوناگون در جامعه گسترش مي يابد؟ و چگونه بايد با آن مقابله نمود؟ دكتر ويدا عليخاني روانشناس ،پژوهشگر مسائل خانوادگي و مدير مسئول مركز مشاوره روانشناختي نويد فردا در گفتگو با رسالت به اين موضوع پرداخته است. نويسنده كتاب هاي "زندگي متعادل"،"خانواده در اولويت اول" ،"اولين گام در يک ازدواج سالم" معتقد است كه به طور تقريبي ،خيانت دليل بيش از ٣٠ درصد طلاق هاست. وي خاطر نشان ساخت كه در بحث آسيب‌شناسي شبكه‌هاي مجازي ، نكته حائز اهميت ، ريسك بالاي اين گونه شبكه‌ها از لحاظ آسيب‌هاي اجتماعي و فرهنگي است و اين شبكه‌ها قدرت بر هم زدن روابط و از هم پاشيدن زندگي افراد را دارند. دكتر عليخاني "خيانت "را يك رابطه خارج از چارچوب ازدواج توصيف كرد كه ممكن است بيمارگونه، تفنني ، رفاقتي ، رقابتي و ماجراجويانه باشد. به گفته وي ، با توجه به اينكه پديده اسفبار "خيانت "در سال‌هاي اخير با وجود ماهواره، ابزارهاي اينترنتي و شبكه‌هاي مجازي شيوع پيدا كرده است ، لازم است كه براي پيشگيري و مقابله با آن از آموزه هاي ديني و فرهنگ غني اسلام در اين زمينه استفاده كرد. عضو هيات علمي دانشگاه و نويسنده كتب متعدد در حوزه روانشناسي يادآور شد:تقويت بنيان‌هاي فكري و فرهنگي ، گسترش كارهاي فرهنگي در جامعه و استحكام بخشيدن به بنيان‌هاي فكري افراد جامعه زمينه وقوع و گسترش خيانت را در مقياس اجتماعي از بين خواهد برد و اين وظيفه بر دوش مسئولين و دست‌اندركاران است. دكتر عليخاني براي بهبود روابط زوجين توصيه هايي هم كرده است.اين گفتگو فرا رويتان قرار دارد. خيانت در روابط زوجين چه تعريفي دارد؟ "خيانت" در اصل به معناي خودداري از پرداخت حقي كه انسان پرداختن آن را تعهد كرده مي باشد كه آن برخلاف "امانت" است . "خيانت "در لغت به معناي نقيض امانت و به معناي منع حق است و از طريق پيمان‌شكني مخفيانه و نيز به معناي بي‌وفايي، خلف وعده و عهد بين زوجين تعريف مي شود. "خيانت "در لغت به معناي مخالف پنهاني با حق و پيمان است. خيانت در برابر يكي از مهم‌ترين فضايل اخلاقي و ارزش‌هاي انساني به نام "امانت" قرار دارد كه در تعاليم اسلامي فراوان مورد تاكيد قرار گرفته است. بنابراين، خيانت از نكوهيده‌ترين رذايل است و اين رذيله به گونه‌اي مذموم است كه ارتكاب آن به هيچ وجه قابل توجيه و دفاع نيست. در جهان كنوني برقراري ارتباطات معقول و مشروع ضرورت داشته و از مسائل لاينفك زندگي اجتماعي است ، اما اگر اين روابط بي‌ضابطه باشد مي تواند بنيان خانواده را متزلزل نمايد و ضربات جبران ناپذيري بر كانون خانواده وارد سازد . خيانت زيان‌بارترين عمل در يك ارتباط است كه باعث سلب اعتماد افراد مي شود. خيانت همسران امري پيچيده و بسيار مشكل‌آفرين است كه زندگي را با چالش‌هاي زيادي مواجه خواهد ساخت.در مجموع "خيانت "يك رابطه خارج از چارچوب ازدواج است و ممكن است بيمارگونه، تفنني ، رفاقتي ، رقابتي و ماجراجويانه باشد. واژه خيانت با هدف برآورده كردن نيازهاي جنسي و عاطفي تعريف مي شود و در اين حالت به همسر خود غيرمتعهد مي شوند تا رضايت روان و احساس خود را فراهم سازند. آنها براي برطرف نمودن نيازهاي خويش ، خود را در رابطه‌اي غير از زندگي مشترك قرار مي‌دهند كه اين رابطه ، بحران هاي اخلاقي ، ناامني و پريشاني را در سطح جامعه پرورش مي‌دهد. به طور تقريبي چند درصد طلاق‌ها به دليل خيانت است؟ روان‌شناسان و متخصصان دلايل و انواعي از خيانت‌هاي بين همسران را برشمرده‌اند و چنانچه برخي از آنها معتقدند ، كه اين خيانت‌ها در حال گرفتن شكلي بحراني به خود است، ولي با اين وجود نمي‌توان جواب قاطعي به اين سوال داد. زيرا آمار دقيقي كه مبناي علمي و پژوهشي داشته باشد ، در دسترس نيست ، ولي با يك نگاه سطحي مي توان گفت كه بالغ بر 30 درصد است. آيا گسترش شبكه‌هاي مجازي و سهولت ايجاد ارتباط مجازي به افزايش خيانت در جامعه دامن زده است؟ در بحث آسيب‌شناسي شبكه‌هاي مجازي ، نكته حائز اهميت ، ريسك بالاي اين گونه شبكه‌ها از لحاظ آسيب‌هاي اجتماعي و فرهنگي است و اين شبكه‌ها قدرت بر هم زدن روابط و از هم پاشيدن زندگي افراد را دارند. يكي از بزرگ‌ترين مسائل اجتماعي‌اي كه جوامع امروزي به آن مبتلاست ، ضعف بنياد خانواده است و از آنجايي كه مشكلات خانواده‌ها به صورت ناهنجاري اجتماعي بروز مي كند، خانواده و سلامت آن از اهميت فوق العاده اي برخوردار مي باشد. سردشدن ارتباطات عاطفي و نارضايتي ها از زندگي خانوادگي ، باعث ناكامي و شكست هاي بزرگي در زندگي افراد شده و اينها نشان از مشكلات عميقي در سطح خانواده دارد ، كه بعضا به خيانت منتج مي گردد. در بررسي وضعيت خانواده هاي ايراني مي توان اذعان داشت كه آنها در معرض تغييرات مهمي كه ناشي از پيدايي ورود تكنولوژي‌هاي جديد به حريم خانواده است ، قرار دارند. در خصوص اين پديده آنچه در خانواده‌ها مشاهده مي گردد ، اين است كه حضور اين رسانه به طور كلي رايانه شخصي ، ارتباطات خانوادگي را دستخوش تغيير نموده است. استفاده از فضاي مجازي ، مدت تعامل افراد خانواده را با يكديگر كاهش مي‌دهد و چنانچه زوجي در پيوندهاي عاطفي و درك متقابل با ساير اعضاي خانواده دچار مشكل باشند، احساس تنهايي ، افسردگي و بي‌تفاوتي كرده و براي جبران آن به يك دوست ، سرگرمي خاص و ... روي مي‌آورد و فضاي مجازي مناسب‌ترين محمل براي اين مقصود است.بنابراين يكي از زمينه‌هاي اصلي در بروز مشكلات خانوادگي و اصولا نارضايتي از زندگي مشترك و خيانت ، فضاي مجازي است كه تحت تاثير توليدات رسانه‌اي به وجود آمده و باعث شده ،سطح توقع از زندگي هاي مشترك به خصوص در ميان نسل جوان بالا رود و تحت تاثير اين فضا آنچه جوان بايد از زندگي مشترك انتظار داشته باشد ، به نوعي تحريف شود . متاسفانه درگيري احساسي در اينترنت يكي از مهم‌ترين مسائلي است كه با آن مواجه هستيم و بسياري از افراد درگير آن هستند. عشق اينترنتي و رابطه با جنس مخالف به خصوص از سوي متاهلين به معضلي مبدل شده كه بسياري از روان‌شناسان مطالعات و تحقيقات خود را به آن اختصاص داده اند. خيانت ذهني چيست و عامل چه لغزش‌هايي در آينده مي شود؟ عده‌اي در فكر و در تخيلات خويش مدام به شخص ديگري مي‌انديشند كه از نظر آنها ايده‌آل هستند و مرتب شريك زندگي خويش را با او مقايسه مي‌كنند از انجا كه در حال قياس هستند در ارتباط با همسر خويش دچار مشكل مي‌شوند و سردي در روابط ميان آنها حاكم مي‌شود . اين مساله متاسفانه سبب گسترش تنوع طلبي جنسي ، بيماري‌هاي آميزشي و طلاق خواهد شد. چه افرادي با چه ويژگي‌هاي شخصيتي و رواني، مستعد رفتارهاي خيانت كارانه هستند؟ افراد بسياري هستند كه با توجه به داشتن همسر مناسب كه آنان را از لحاظ روابط ارتباطي ، عاطفي ، جنسي و ... تامين مي‌نمايند، باز هم به ارتباط گرفتن با جنس مخالف تمايل نشان مي‌دهند . اينان از نظر باليني گرفتار انفعال شخصيت جنسي ، تنوع طلبي و چشم‌چراني هستند كه نمي‌توانند حالات هيجاني خود را كنترل نمايند. براي ممانعت از بروز خيانت در خانواده چه تمهيداتي بايد به كار گرفته شود؟ اصلاحات اجتماعي و توجه به نقش جامعه و ايجاد بسترهاي مناسب و زدودن عوامل زمينه‌ساز خيانت در جامعه مي تواند نقش بسزايي در پيشگيري از وقوع خيانت داشته باشد. تقويت بنيان‌هاي فكري و فرهنگي ، گسترش كارهاي فرهنگي در جامعه و استحكام بخشيدن به بنيان‌هاي فكري افراد جامعه زمينه وقوع و گسترش خيانت را در مقياس اجتماعي از بين خواهد برد و اين وظيفه بر دوش مسئولين و دست‌اندركاران است. در آموزه‌هاي دين اسلام ، حقوق مردم امانتي از سوي خدا در دست زمامداران جامعه است و آنان موظف‌اند از اين امانت حفاظت كنند و اگر در حفظ اين امانت كوتاهي نمايند، خود خيانت محسوب مي شود. در زمينه شيوع روابط فرازناشويي يا پيشگيري از آن رسانه‌ها از جمله راديو ، تلويزيون و .... نقش بسيار پررنگي را بر عهده دارند. نقش آموزه‌هاي ديني در كنترل دروني افراد براي اجتناب از خيانت چيست؟ با مراجعه به منابع ديني و روايات مطرح شده از سوي بزرگان مكتب اسلام، چنين بر‌مي‌آيد كه كسي كه خيانت مي كند ، امانت را رعايت نمي كند بنابراين ايمان ندارد. امانت در منطق قرآن، مفهوم وسيعي دارد كه تمام شئون زندگي اجتماعي ، سياسي و اخلاقي فرد را در برمي‌گيرد و لازم به ذكر است كه تقويت پايه‌هاي ايمان از طريق شناخت و توكل به خدا و نيز اطمينان به وعده‌هاي تخلف‌ناپذير او ، زمينه را براي وصول به مواهب زندگي از راه مشروع فراهم مي‌سازد. فردي كه بداند خيانت موجب رسوايي در دنيا و سرافكندگي در برابر خلق و خالق و گرفتار شدن به محروميت‌هاي ناشي از رسوايي و سرافكندگي مي شود ، هرگز به آن مبتلا نمي شود و همچنين انساني كه بداند در آخرت گرفتار عذاب الهي خواهد شد ، از خيانت مي‌گريزد. از آن جايي كه اغلب آسيب‌هاي اجتماعي و خانوادگي در اثر دورشدن خانواده‌ها از فرهنگ اصيل اسلام و آموزه‌هاي ديني است و با توجه به اينكه پديده اسفبار "خيانت "در سال‌هاي اخير با وجود ماهواره، ابزارهاي اينترنتي و شبكه‌هاي مجازي شيوع پيدا كرده است ، لازم است كه براي پيشگيري و مقابله با آن از آموزه هاي ديني و فرهنگ غني اسلام در اين زمينه استفاده كرد. چه توصيه‌‌اي به خانواده‌ها در اين زمينه داريد؟ چنانچه همسران نسبت به برطرف كردن نيازهاي يكديگر تلاش كنند، دستيابي به عشق و خوشبختي در زندگي خانوادگي سخت نخواهد بود. اگر مي‌خواهيد ازدواج موفقي به دور از خيانت داشته باشيد، بايد مهم‌ترين منبع لذت و شادماني يكديگر باشيد . زماني را براي توجه غيرمشروط به همسرتان اختصاص دهيد. همسران نياز دارند تا حدودي هر روز با هم ارتباط عاطفي داشته باشند تا بتوانند عشق خود را نسبت به يكديگر حفظ كنند. با همسرتان صادق و روراست باشيد. احساسات خود را چه مثبت و چه منفي در حوادث زندگي و نسبت به رفتار همسرتان آشكار سازيد. اتفاقات روزمره زندگي‌تان را با همسرتان در ميان بگذاريد به او بگوييد كه در طول روز به چه فعاليت‌هايي پرداخته‌ايد. افكار، برنامه‌ها ، فعاليت‌ها و طرح‌هاي آينده خويش را با همسرتان در ميان بگذاريد. تمركز بر زمان حال و آينده به كاهش آزردگي كمك مي كند. اعتماد داشتن يعني اين باور كه همسر شما با شما صادق است و به احساسات شما اهميت مي‌دهد. عامل ناخشنودي همسرتان نباشيد. مهم‌ترين نيازهاي عاطفي همسرتان را برطرف كنيد. زمان ويژه‌اي را براي خلوت كردن با همسرتان و توجه كامل به او اختصاص دهيد. - از اميدها و آرزوهاي يكديگر حمايت كنيد. - با يكديگر زندگي خود را هدفمند سازيد. - زوج‌هايي كه نقشه‌هاي دقيقي از دنياي فكري يكديگر دارند ، براي مقابله با وقايع استرس‌آور و متعارض آماده‌ترند. - زوج‌هايي كه مي آموزند چگونه تعارض و اختلافات خود را به طور موثر و كارآمد حل و فصل كنند، بيشتر از زوج‌هايي كه فاقد چنين مهارت‌هايي هستند ، مي توانند به زندگي مشترك ادامه بدهند. - بكار گيري فرآيندهاي ارتباطي ماهرانه ، منجر به رضايت‌بخش‌ترين و اثربخش‌ترين پيامدهاي بين زن و شوهر مي‌شود. - اوقات فراغت را در كنار هم سپري كنيد. - قضاوت نادرست زماني رخ مي دهد كه شخص تلاش مي‌كند نظام ارزشي و باورهايش را به شخص ديگر تحميل كند. - با بُرد يكي و باخت ديگري زندگي مشترك منهدم مي شود ، بنابراين در صدد شكست شريك زندگي خويش نباشيد ، زيرا وقتي خشم برنده مي‌شود ، عشق از بين مي‌رود. ارتباط كلامي ويژگي اختصاصي انسان هاست ، افراد در قالب كلام ، نگرش‌هاي خود را درباره خويشتن و مخاطب خود انتقال مي‌دهند . با توجه به اهميت ارتباط كلامي در زندگي زناشويي بي‌جهت نيست كه مطالعه و آموزش مهارت‌هاي ارتباطي جايگاه ويژه‌اي در مباحث آموزشي و مشاوره زناشويي دارد. ارتباط كلامي درستي با همسر خود برقرار كنيد! در پايان بي‌وفايي يكي از دردناك ترين تجربيات انسان است . بي‌وفايي اغلب دامنه‌اي وسيع از افراد را در بر مي‌گيرد و به آنها آسيب مي‌رساند راهي كه به بهبود منجر مي‌شود، بسيار باريك است و تا وقتي زوج‌ها چنين راهي را پيدا نكنند ، فاجعه بي‌وفايي ممكن است اثر تخريبي دائمي داشته باشد و اغلب به فاجعه‌اي عميق‌تر يعني طلاق منجر شود. به هر حال بي‌وفايي راه چاره عدم رضايت از زندگي مشترك نيست ، بلكه صداقت و وفاداري راه چاره اصلي است.∎
نظر شما