گزارشی از ۱۰ ناشر معتبر حاضر در نمایشگاه کتاب تهران
دانشگاهیان به سراغ کدام کتابها میروند
صاحبخبر - نمایشگاه کتاب تهران با اردیبهشت ماه پیوند دیرینه دارد، چرا که اگر اردیبهشت بیاید همه کسانی که عاشق کتاب و کتاب خواندن هستند به ناگاه به یاد نمایشگاهی میافتند که همیشه یادآور خاطرات بهیادماندنی است؛ گشتن در راهروهای شلوغ و پر رفتوآمد، به دنبال ناشر مورد نظر و کتاب مورد نظر، بعد هم درازکشیدن روی چمنهای خنک و خوردن یک ساندویچ همه و همه برای نمایشگاهروهایی که آرزویشان رسیدن به اردیبهشت است جزء کارها و وظایف اصلی به شمار میرود. دانشجویانی که خودشان را از سراسر ایران به نمایشگاه میرسانند و حتی داخل اتوبوس یا همان پتویی که با خودشان آوردهاند استراحت میکنند اما باز هم سختیها را به جان میخرند؛ چون نمایشگاه برایشان دوستداشتنی است و میتوانند کتابهای مورد نیازشان را در این 10 روز پیدا کنند. در این گزارش به معرفی 10 انتشاراتی پرداختهایم که طی سالهای اخیر بیشترین مخاطب را بین ناشران عمومی نمایشگاه داشتهاند. البته فقط این موضوع را در نظر نگرفتهایم؛ معیارهایی مثل داشتن مخاطب عمومی در طول سال، داشتن جایگاه بین نخبگان و دانشگاهیان، داشتن جذابیت در عین حفظ چارچوب و خط قرمزها و وجود داشتن ایده و خلاقیت در کتابها از جمله ویژگیهایی هستند که باعث شدهاند این 10 ناشر را انتخاب و معرفی کنیم. ققنوس همیشه با چیدمانی ساده در آن راهروهای انتهایی اما اصلی قرار میگیرند؛ ناشری که کتابهایش همیشه جزء پرفروشهای کتاب در طول سال است. فروشگاه انتشارات ققنوس در بهمنماه سال ۱۳۵۶ آغاز به کار کرد، اما این آغاز کار نبود: امیر حسینزادگان، موسس انتشارات، کارش را در این حوزه از سال ۱۳۵۰، در یکی از محلات جنوبغربی تهران، مهرآباد جنوبی و با راهاندازی کتابفروشی «امیر» شروع کرد. کتابفروشی، چهار سال بعد، به بازار بینالحرمین تهران منتقل شد. البته، آن وقت دیگر کتابفروشی به انتشارات تبدیل شده بود: انتشارات «امیر». بعد از دو سال فعالیت در بازار، در اوایل سال ۱۳۵۶ با تغییر نام انتشارات از «امیر» به «ققنوس» و انتشار نخستین کتاب با نام «توراندخت» و برنامهریزی برای انتشار دیگر کتابها که عرضهشان در بازار ممکن نبود، مدیر انتشارات تلاشهایش را برای انتقال به مرکز بازار نشر و عرضه کتاب ایران، یعنی خیابان شاهرضای آن روز و اصطلاحا «روبهروی دانشگاه»، شدت بخشید. بعد از تلاشها و پیگیریها، سرانجام با مساعدت محمود کاشیچی، مدیر انتشارات گوتنبرگ، خرید فروشگاه میسر شد؛ همان فروشگاهی که هنوز هم در دو طبقه، در بازارچه کتاب قرار دارد و ویترین و مرکز تکفروشی کتابهای مجموعه نشر و پخش است. این فروشگاه بیش از 30 سال محل آمدورفت علاقهمندان و اهالی ادبیات و فرهنگ این سرزمین بوده است. اولین کتابهایی که انتشارات ققنوس منتشر کرده است عبارتند از: «توراندخت»، اثر برتولت برشت با ترجمه زندهیاد رضا کرمرضایی؛ «منظومهخاک»، سروده محمدعلی سپانلو و «شازده احتجاب»، اثر زندهیاد هوشنگ گلشیری. کمی بعد، همزمان با اوجگیری مبارزات مردمی علیه رژیم شاهنشاهی، انتشارات ققنوس در نیمه دوم سال ۱۳۵۷ دستبهکار انتشار آثاری شد که هر یک به طریقی در روند تکاپوهای اجتماعی آن روزگار موثر و نقشآفرین بودند. این کتابها که در روزهای سلطه ساواک و تسلط پهلوی امکان نشر نداشتند، اصطلاحا «جلد سفید» نامیده میشدند. سوره مهر غرفهشان همیشه دارای رنگهای روشن است. هر جای سالن ناشران عمومی بایستید با بادکنکهای رنگی که دیگر شاید مشخصهشان باشد میتوانید سوره مهر را پیدا کنید. ناشری که امروز دیگر به یک برند معروف در حوزه ادبیات دفاع مقدس تبدیل شده و کتابهایشان برای کودک و نوجوان و جوان امروز جذاب و دوستداشتنی است. انتشارات سوره مهر در حال حاضر با پشت سر گذاردن دوران تاسیس و تثبیت خود، دوران جدیدی را مبتنیبر تحول و توسعه در همه جنبههای فنی، سازمانی و انسانی مدنظر قرار داده است. درواقع انتشارات سوره مهر برای پاسخ به نیازهای زیر در سطح کشور فعالیت میکند: آشنایی با گفتمان انقلاب اسلامی از طریق تاکید بر ارزشهای فرهنگی انقلابی و اسلامی، دسترسی آسان به محصولات باکیفیت و با ارزش فرهنگی، نیاز خانوادهها به محصولات فرهنگی پاک، حمایت از تولید آثار ارزشی و معرفی چهرههای جدید و متعهد، جریانسازی و نوآوری در تولید و بهبود روندهای بازار نشر. علاوهبر آن انتشارات سوره مهر با انتشارات آثار فاخر خود به زبانهای مختلف خارجی درصدد توسعه بازارهای خود به مناطق بینالمللی و جهانی است. تاکید بر توسعه روندهای جدید صنعت نشر از جمله اشاعه و توسعه نشر الکترونیک با تعریف استاندارد و جهانی آن از دیگر برنامههای کلان انتشارات سوره مهر بوده که هماکنون در حال اجرا و عملیاتی شدن است. اولویتدهی به تولید کیفی، نوآورانه و جریانسازی فرهنگی، اولویتدهی به صداقت، رفتار حرفهای و پایبندی به اخلاق اسلامی، اولویتدهی به تولید براساس نیازهای مخاطبان و جامعه و اعتمادسازی و جذب، نگهداشت و بهسازی منابع انسانی براساس تخصص و تعهد به ارزشهای انقلابی و اسلامی، تبدیل شدن به ناشر اول و برند ذائقهساز و برتر صنعت نشر کشور و منطقه در حوزه اندیشه و هنر انقلاب اسلامی، چشمانداز این انتشارات است. کتابستان معرفت نخستین جرقه فعالیتها در انتشارات کتابستان به سال 1388 مربوط میشود؛ در فضای اردوهای جهادی و تبلیغی در مناطق محروم. حقی مدیرمسئول این انتشارات میگوید: «در سلسله جلساتی به این نتیجه رسیدیم که متناسب با توانمندیهای حوزوی و تجربیات علمیای که داریم و با توجه به اینکه تهران به لحاظ فرهنگی وضعیت مناسبی ندارد، همان فعالیتهای جهادی و فرهنگی را یک مقدار در سطح تهران هم انجام دهیم و در سال یک نوبت در تهران با رویکرد جهادی وارد عرصه کار فرهنگی شویم. در آن سال مدیریت متروی تهران را مجاب کردیم که اجازه دهد در آنجا نمایشگاه کتابی دایر شود و در کنار آن طلبههای کتابخوان و کتابباز که به حوزه کتاب مسلط بودند هم مشاوره کتاب به مردم میدادند. حتی در موضوعات خانوادگی و مشکلاتی که مردم با آن مواجه میشدند پاسخگوی سوالات آنان بودند و مشاوره کوتاهی صورت میگرفت. در حوزه معرفی کتاب اینطور بود که برای حل مشکلات یا دادن اطلاعات بیشتر کتابی را معرفی میکردند تا مخاطبان آن را مطالعه و جواب سوالشان را در کتاب پیدا کنند. در همان سالها در 20،15 ایستگاه مترو شاید نزدیک به 40 هزار جلد کتاب عرضه شد؛ یعنی معادل عملکرد چهار، پنج فروشگاه بزرگ؛ چون مشاور در نمایشگاهها حاضر بود و کتابشناسی صورت میگرفت و مردم خیلی اعتماد میکردند. در کنار مساله کتاب، هر روز 70 تا 80 مراجعه برای هر طلبهای که آنجا مستقر بود، اتفاق میافتاد، یعنی روزانه تقریبا نزدیک هزار مراجعه داشتیم. ممکن بود در ماه رمضان 20 هزار پرسش و پاسخ صورت گیرد که معادل عملکرد یک مرکز پاسخگویی رسمی در کشور بود. تمام این اتفاقات نقطه آغاز حضور ما در حوزه نشر بود. بعد از آن آرامآرام با توجه به تجربیاتی که کسب کردیم تصمیم گرفتیم در قم یک فروشگاه کتاب راهاندازی کنیم، یک مرکز توزیع کتاب هم در کنار آن قرار گرفت و این کار دو، سه سال جلو رفت. در ایستگاه متروی شهدا هم فروشگاه کتاب راهاندازی شد. کمکم مساله نشر پیش آمد. مقدمهای بود که ما تقریبا سال 94 به این نتیجه رسیدیم که باید در حوزه نشر برنامهریزی متمرکز و جدی داشته باشیم تا بتوانیم به شکل جدی نقشآفرینی کنیم.» نشر ثالث زیر پل کریمخان و کتابفروشیای که همیشه سرشار از نوستالژی و خاطره است و ویترین کتابفروشی را جوری چیدمان میکنند که هر کسی که از آنجا رد میشود ناخودآگاه دلش میخواهد وارد این کتابفروشی هیجانانگیز شود. انتشارات ثالث فعالیت رسمی خود را از سال 1375 شمسی آغاز کرده است. این انتشارات تاکنون بیش از هزار عنوان کتاب عمدتا در حوزههای علوم انسانی (ادبیات، دین، تاریخ، فلسفه، علوم اجتماعی، روانشناسی و هنر) منتشر کرده است. بسیاری از این کتابها با استقبال اهالی فرهنگ روبهرو شده و به چاپهای متعدد رسیده است. یکی از اموری که ثالث به طور جدی به آن توجه دارد حضور در مجامع و نمایشگاههای بینالمللی کتاب و مذاکره و کسب تجربه در حوزه نشر است. برای این منظور تاکنون در بسیاری از نمایشگاههای جهانی کتاب نظیر نمایشگاه فرانکفورت، سوئد، ژاپن، کانادا و چین حضور داشته است. این انتشارات به قصد ارائه چهرهای مدرن و فرهنگی از ایران و رعایت ضوابط جهانی نشر، تاکنون به طور داوطلبانه بسیاری از کتابهای ترجمه خود را با خرید کپیرایت از ناشران دیگر کشورها منتشر کرده است. نشر ثالث از سال 1383 فروشگاه خود را با هدف ایجاد رابطه مستقیم با مخاطب و راهاندازی کتابفروشی مدرن به سبک اروپایی در خیابان کریمخان افتتاح کرد. متن کامل «کلیات سعدی»، رمان «گاماسیاب ماهی ندارد» نوشته حامد اسماعیلیون، مجموعه داستان «آدمها» نوشته احمد غلامی، رمان «شاه بیبی سرباز» نوشته ولادیمیر نابوکوف با ترجمه رضا رضایی، رمان «هزار خورشید تابان» نوشته خالد حسینی با ترجمه مهدی غبرایی، «توتالیتاریسم» نوشته هانا آرنت با ترجمه محسن ثلاثی، «تاریخ طنز ادبی» نوشته جواد مجابی، «مبانی ویرایش و مقدمه زبان داستان» نوشته محمد حسینی و «مجموعه زندگی و شعر شاعران معاصر ایران»، «مجموعه تاریخ شفاهی ادبیات معاصر ایران و مجموعه رهبران سرخ» از جمله آثار نشر ثالث است. نشر چشمه اگر کتابخوان باشید و گذرتان به خیابان کریمخان بیفتد، حتما مکثی کوتاه پشت ویترین این کتابفروشی خواهید داشت تا از پرفروشترین کتابهای ماه و هفته خبردار شوید. نشر چشمه از سال ۱۳۶۴ کتاب چاپ کرده است. سالهای ابتدایی تعداد کتابهای چاپشده بسیار اندک بود، چون از آن ناشرانی هستند که از کتابفروشی به انتشاراتی رسیدهاند و سالهای اولیه رونق کتابفروشی برایشان اهمیت بیشتری داشت. رفتهرفته روند چاپ کتاب شکلی صعودی به خود گرفت، تا اینکه سال ۱۳۸۸ توانستند بیش از ۲۷۰ کتاب منتشر کنند؛ کتابهایی در حوزههای مختلف. هدف کلیشان این است که بتوانند کارِ خوب ارائه دهند. نشر چشمه را ناشری ادبی میدانند. تا امروز در این انتشاراتی بیش از ۷۰۰ عنوان کتاب منتشر شده که تقریبا ۳۰۰ عنوان آن در حوزه ادبیات بوده است. نام بسیاری از بزرگان معاصر ادب ایران در فهرست اهلقلمهای نشر چشمه به چشم میخورد. در کنار تمام این نامها و شهرتها، افتخار میکنند که این نشر، بیحضور نویسندگان و مترجمان نوپا و بااستعداد که کارشان را با چشمه شروع کردهاند، به هیچ نتیجهای نمیرسید؛ نتیجهای که در سال ۱۳۸۸ بیش از دهها جایزه برای کتابها و نشرشان به ارمغان آورده بود. اما کتابهای نشر چشمه فقط به کتابهای ادبیاش خلاصه نمیشود و در حوزههای دیگری نیز مثل فلسفه، سیاست، اقتصاد، کودک و نوجوان، موسیقی، سینما، تئاتر، تاریخ و اسطوره و... کتاب منتشر کردهاند. کار جدید این انتشارات طبقهبندی جهان تازه داستان، کتابهای قفسه آبی، متنهای پیشینه داستانی، جهان نو، جهان کلاسیک، جهان سیاه، جهان خیال، جهان تازه شعر، شعر جهان، جهان تازه نمایش، مجموعه مطالعات سینمایی، کتاب ونوشه، اندیشه امروز ایران و مجموعه کتابهای اقبال است تا کار مخاطبانشان را برای انتخاب کتاب راحت کنند. نشر افق کتابهایشان و نویسندگانی که با آنها کار میکنند یک جور خاصی دلنشین و دوستداشتنی هستند. همین سال 96 با صفی که جلوی کتابفروشیشان تشکیل و در شبکههای اجتماعی پخش شد، شاید مخاطبان این نشر در خیابان اسکو را چند برابر کرد. موسسه نشر افق در سال 1369 با مدیرمسئولی رضا هاشمینژاد تاسیس شد. تاکنون بیش از 1100 عنوان کتاب چاپ اول و 60 شماره از فصلنامه تئوریک خود «پژوهشنامه ادبیات کودکونوجوان» را منتشر کرده است. افق در کنار انتشار کتابهایی برای تمام گروههای سنی به ویژه کودک و نوجوان، با موسسه فرهنگی و فروشگاههای زنجیرهای شهر کتاب (1374) همکاری داشته و در حال حاضر مدیریت شهر کتاب گلدیس (واقع در فلکه صادقیه) را بر عهده دارد. این موسسه همچنین عضو انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان (به عنوان عضو موسس) و اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران است. این انتشارات در طول این سالها پنجبار ناشر برگزیده و تقدیری کشور در حوزه کودک و نوجوان شده و پنج دوره نیز به عنوان شرکتکننده برگزیده نمایشگاه کتاب انتخاب شده است. تاکنون حدود 200 کتاب افق از سوی مراکز فرهنگی داخلی و بینالمللی برگزیده شده یا مورد تقدیر قرار گرفتهاند. از این گذشته، افق در نمایشگاههای بینالمللی کتاب کودک و نوجوان همچون بولونیا، فرانکفورت، لندن و قاهره حضور داشته است. ارتباط کاری و همکاری فرهنگی با بیش از 40 موسسه فرهنگی و انتشاراتی اعم از اروپایی، آمریکایی و آسیایی، مطالعه و کسب تجربه در خصوص صنعت نشر، چاپ و پیمان امتیاز چاپ اثر(copy right )، کسب تجربههای حضوری و کارگاهی در عرصه نشر و چاپ و توزیع از طریق حضور در تور آشنایی با نشر فرانسه در سال 1383، شرکت در نمایشگاه بینالمللی کتاب کودک در شهر بولونیا یک بار و شش بار بازدید از آن، بازدید از نمایشگاه فرانکفورت ازجمله فعالیتهای افق است. کتاب نیستان نام سیدمهدی شجاعی که به میان میآید، هر کسی که علاقهمند به کتاب و کتابخوانی باشد ناخوادآگاه به یاد نشری میافتد که حدود 22 سال است که با آرامی و بدون حاشیه به کارش ادامه میدهد. انتشارات کتاب نیستان در اصل فرزند مجله نیستان است که در سالهای ۷۲ تا ۷۵ منتشر میشد. پس از اینکه سیدمهدی شجاعی مجله نیستان را به اعتراض به شکایت رازینی تعطیل کرد، در سال ۱۳۷۵ اقدام به تاسیس انتشارات کرد. انگیزه اصلی این حرکت معرفی و چاپ برگزیدگان ادبیات در حوزههای داستان، شعر و نمایشنامه بود که این پروژه در نهایت در سال ۱۳۸۰ با انتشار بیش از ۲۵۰ دفتر از هنرمندان معاصر خاتمه یافت. کتاب نیستان علاوهبر پروژه «گزیده ادبیات معاصر»، حدود ۵۰۰ عنوان در حوزههای ادبیات، ادبیات دینی، مذهب و کودک و نوجوان منتشر کرده است. مجموعه آثار سیدمهدی شجاعی، سیدمجتبی حسینی، احمد عزیزی، سری متون فاخر شامل ۴۰ جلد از برترینهای رمان و نمایشنامه و فیلمنامه فارسی و … از جمله این عناوین است. نشر بعثت راهروهای قدیمی و تابلوی رنگ و رورفته انتشارات در خیابان 16 آذر، روبهروی در فنی دانشگاه تهران که البته نشان از قدمت و اصالتش دارد نه تنبلی ناشر برای تعویضش، به اضافه راهروهای قدیمی ساختمان که هرسال رنگ جدید میخورند و اگر تا انتهایش بروی در طبقه آخر میرسی به آن کتابخانهای که فخرالدین حجازی وقف دانشجوها و عموم کرد. پس از آن یک تصویر ناب را خواهی دید؛ کتابخانهای که دیوارکوبهای چوبی و قفسههای قدیمی پر از کتابهای کهنه و بوی کاغذش تمام خاطرات دانشجوها را دربرگرفته، رنگوبوی خاصی دارد و جزء خاطرههای شب امتحانی یک نوستالژی تکرارنشدنی است. موسسه انتشارات بعثت (غیرانتفاعی) سال ۱۳۴۷ در شرایطی که جامعه نیازمند تلاشهای روشنگرایانه علمی و احیای الگوهای دینی بوده به همت نویسنده و سخنور نامی شادروان استاد فخرالدین حجازی و جمعی از دوستانش شکل گرفت. از آن پس تلاش کرده است با نشر آثار مفید و مورد نیاز جامعه بهویژه دانشگاهی سهمی هر چند اندک در آگاهیبخشی توسعه فکر و معرفت انسانی ایفا کند. انتشارات شهرستان ادب تولد گرفتنهای ماهیانهشان برای نویسندگان و شاعران آنقدر جذاب است که شاید کسانی که با این انتشارات کار میکنند منتظر رسیدن ماه تولدشان باشند. موسسه فرهنگی- هنری «شهرستان ادب» در سال ۱۳۸۹ به همت گروهی از شاعران و داستاننویسان نخبه کشور تاسیس شده است. این موسسه در مدت کوتاه فعالیت خود توانسته است به عنوان پایگاهی برای تولید متن و تربیت استعدادهای جوان شعر کشور در حوزه ادبیات متعهد مطرح شود. اکنون بیش از ۱۲۰ عنوان کتاب توسط انتشارات موسسه منتشر شده و چند کتاب دیگر نیز با اخذ مجوز آماده انتشار است. انتشارات شهرستان ادب علیرغم جوانی و تازهتاسیس بودن حضور موفقی در جشنوارهها و نمایشگاهها داشته و جوایز متعددی را از آن خود کرده است. از مهمترین این جوایز میتوان به انتخاب به عنوان «ناشر برگزیده سال ۱۳۹۳» اشاره کرد. به همین بهانه در مراسم افتتاحیه بیستوهشتمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران از این انتشارات توسط رئیس جمهور تقدیر به عمل آمد. نیماژ نشری که فعالیت خود را سال 92 در زمینه شعر بهصورت تخصصی آغاز کرده، جذابیت و امر چالشبرانگیز شعر در سطوح مختلف جامعه را دلیلی بر انتخاب این حوزه برای آغاز فعالیت خود میداند. این نشر در این راه با چاپ آثار شاعران جوان و کتاب اولی در کنار شاعرانی که در این زمینه صاحبنام بودهاند، تجربه موفقی را در همان اوایل شروع فعالیت از سر گذرانده است. در سال 93 و ادامه آن سال، این نشر با نگاهی متفاوتتر از شروع فعالیت خود، به انتشار عناوینی در زمینه ادبیات داستانی پرداخته، که در برگیرنده آثار نویسندگان ایرانی و خارجی است و بنا به نظر کارشناسان حوزه ادبیات داستانی ایرانی، توانسته مسیر و خطمشی رو به جلویی را پیشروی خود قرار دهد. دستاورد این فعالیتها چاپ آثاری در همین مسیر بوده و سرفصلهایی چون فلسفه و علوم اجتماعی را در سیاستهای نشر کتاب خود تعریف کرده است. این نشر به تازگی بهصورت تخصصی در زمینههای نمایشنامه و فیلمنامه ورود پیدا کرده است که در فصلهای پیشرو باید رونمایی عناوین جدیدی را از این نشر شاهد باشیم. «صف کتاب» عنوان برنامههای ویژه این نشر است که با هدف دیدار مولف و مخاطب و ارج نهادن به کلمه و قلم توسط این نشر در حال برگزاری در کشور عزیزمان ایران است و توانسته در میان سایر نشرها نیز فراگیر شود. این نشر با بیش از 100 کتاب جدید در زمینه شعر (کلاسیک، سپید و آزاد/ تران)، داستان (ایرانی و خارجی)، فلسفه و علوم اجتماعی (ایرانی و خارجی) و هنر (نمایشنامه و فیلمنامه) در سیویکمین نمایشگاه کتاب تهران حضور خواهد داشت.∎
نظر شما