شناسهٔ خبر: 25154471 - سرویس اجتماعی
نسخه قابل چاپ منبع: ایرنا | لینک خبر

گردشگری مسئولانه ضرورت حیات بوم گردی در مازندران

ساری - ایرنا - اکوتوریسم یا بوم گردی یکی از روش های نوین گردشگری است که بستری برای رونق اقتصاد محلی و حفظ زیست بوم فراهم می کند که در پهنه سبز مازندران با نگرانی از دگرگونی زندگی بومیان تا تخریب طبیعت همراه است و رفتار مسئولانه ای در این حوزه می طلبد.

صاحب‌خبر -

ارتباط انسان با طبیعت و فرهنگ های سنتی بی واسطه از هرآنچه فکرش را بکنید، طبیعتی که هنوز دست مایه های تجدد و تحولات فرهنگی ساختارش را تغییر نداده و بکربودنش، دری گرانبها را تداعی می کند، از رهاوردهای بوم گردی است.
اما این پدیده جذاب نوظهور نگرانی هایی همچون تغییر ساختار جامعه بومی و سنتی ، هضم فرهنگ بومی در فرهنگ گردشگران و آسیب به طبیعت را همواره در میان مردم محلی و کارشناسان اجتماعی و گردشگری به همراه دارد.
گردشگری، جهان گردی و یا هرگونه مسافرت برای بازدید از منطقه ای جدید صدها سال است که در میان جوامع انسانی جریان دارد ، اما بوم گردی به عنوان شکل تازه و علمی در صنعت گردشگری و مسافرت عمری کمتر از 30 سال دارد.
بنابر تعریف جهانی،'بوم گردی یا اکوتوریسم' سفری 'مسئولانه' است به جاذبه های طبیعی برای لذت، درک محیط زیست و پی بردن به ارزش طبیعت به طوری که حافظ زیست بوم بوده و سبب پایداری کیفیت زندگی مردم منطقه باشد.
آنچه امروزه نگرانی برخی از کارشناسان را از این شکل جدید مرسوم در گردشگری برانگیخته این است که امکان دارد گردشگران بومی و بوم گردان از اهداف این نوع گردشگری خارج شده و با تخریب محیط زیست یا تخریب فرهنگی ، اجتماعی خسارات جبران ناپذیری بر تن این محیط زخم خورده بجا بگذارند .
همچنان که برنامه های شتاب زده در چند دهه اخیر منجر به آسیب و اضمحلال بسیاری از جوامع بومی و روستایی مازندران و جابجایی آنان با مهاجران خوش نشین شده است .
البته بوم گردی موافقانی هم دارد که معتقدند گردشگری بومی نه تنها اقتصاد محلی را احیا می کند و مانع از مهاجرت جمعیتی می شود ، بلکه با اشتغالزایی و ماندگاری بومیان در هر منطقه و انتقال مسئولیت نگهداری از محیط زیست به آنان، مراقبت از طبیعت را تشدید می کند.
موافقان بوم گردی همچنان اعتقاد دارند معرفی زندگی بومی سبب شناخت بهتر آن و جلوگیری از مرگ آن در خفا می شود زیرا با شناسایی یک جامعه یا خرده جامعه می توان از حیات آن مراقبت کرد .
گفتنی است بسیاری از کشورها مانند ، سنگاتپور ، مالزی ، سوئیس ، آفریقای جنوبی و غیره با اجرای درست و استاندارد بوم گردی، صنعت قوی در این بخش ایجاد کرده اند .
در حال حاضر کشور هایی مانند ترکیه ، تایلند ، ژاپن و برخی دیگر در حال حرکت به سوی بوم گردی هستند و در این راه روستاها و حتی شهرهای بسیاری را هدف بوم گردی قرار داده اند .
این کشور ها با اجرای درست بوم گردی علاوه بر جذب فزاینده گردشگر و ارز آوری ، بلکه زمینه معرفی فرهنگی بومی و سبک زندگی خود به دیگر جوامع را نیز فراهم کردند .
استان مازندران نیز از موهبت و ظرفیت ارزشمند در زمینه گردشگری بومی بی نصیب نیست، زیرا این استان علاوه بر برخورداری از انواع جاذبه های طبیعی مثل دریا و جنگل ، از سه هزار و 200 روستا و آبادی بکر با سبک های مختلف زندگی برخوردار است که بسیاری از آنها شناخته شده و بسیاری هنوز دست نخورده مانده اند.
با رونق گردشگری و ورود بوم گردی به این صنعت در کشور ، این شکل جدید در مازندران هم چندسالی است که رایج شده و با استقبال خوب گردشگران و محلی ها مواجه شده است.
هم اکنون 72 مجموعه بوم گردی در شهرستان های تنکابن ، رامسر، آمل، سوادکوه شمالی، نکا و چالوس در حال فعالیت هستند که به پیش بینی مسئولان میراث فرهنگی استان تا پایان 97 این رقم به 300 واحد می رسد.
براساس گزارش میراث فرهنگی طی 13 روز نوروز 97 از حدود 15 میلیون شب مسافر این استان سه میلیون و 500 هزار نفر در روستاها اقامت کردند که این نشان از استقبال از بوم گردی دارد.
مجید باباتبار دانشجوی ارشد گردشگری دانشگاه تهران و یکی از ساکنین منطقه لفور سوادکوه که چند مجموعه بوم گردی در آن فعال هستند به خبرنگار ایرنا گفت : خوشبختانه خانه های بوم گردی هیچ تغییر شکلی در بافت روستایی بوجود نیاورده اند ، حتی زیبایی روستاها را نیز چند برابر کرده اند و در میان ساخت و سازهای مدرن و به اصطلاح امروزی جان دوباره ای به روستاهای این منطقه بخشیده اند.
وی با اشاره به اینکه مجموعه داران ازفرزندان همین منطقه هستند، افزود : از زمان برپایی مجموعه های بوم گردی ، مشاغل وابسته ای ایجاد شده و بسیاری از جوانان که سودای مهاجرت به شهر را داشته اند اکنون در این منطقه ماندند .
باباتبار اظهار داشت : مجموعه های بوم گردی نه تنها باعث تخریب مراتع و جنگل ها نشده، بلکه در مدتی که این مجموعه ها مستقر شدند ، دیگر افراد سودجو مانند چوب برها، هم دراین مناطق کمتر پرسه می زنند .
این جوان 26 ساله از بوم گردی ها و مسئولان خواست تا نسبت به ورود گردشگران و پذیرش آنها و همچنین رفتار و راهنمایی آنان احساس مسئولیت کنند تا علاوه بر حفظ این فرصت شغلی باعث استفاده همه از زیبایی های طبیعت شوند.
وی از مردم محلی هم خواست تا در کنار بوم گردی به حراست از روستا و وطن خود شریک شوند و با افراد سودجو برای فروش زمین برای ویلاسازی همراه نشوند .
باباتبار تاکید کرد : متاسفانه در برخی از روستاهای بابلکنار مردم محلی در میان سیل عظیم خوش نشینان در زادگاه مادری خود غریبه محسوب می شوند و حتی زبان فارسی زبان قالب روستاییهای شهری شده است.
وی افزود : امیدواریم بوم گردی با نمایش چهره باقی مانده از هویت مازندران ، نجات بخش روستاها و زادگاه بومیان استان باشد .
آسیه فریدونی که یکی از ساکنان روستاهای اطراف شهرستان تنکابن است به ایرنا گفت : بوم گردی ها باید بسیار مراقب و مسئولانه رفتار کنند زیرا محیطی که بوم گردی در آن فعالیت می کند بسیار حساس و شکننده تر از محیط های شهری هستند .
این بانوی 26 ساله و تحصیل کرده رشته مدیریت جهانگردی و هتلداری بیان کرد : روستاها و مناطق جنگلی مازندران دارای زیبایی بی نظیری است که نباید با بی مسئولیتی و بی دقتی با ریختن زباله یا تخریب و حتی زمین خواری و ویلاسازی تخریب شوند .
وی افزود : متاسفانه بوم گردی ها با نمایش زیبایی یک منطقه ، شناسایی و دست اندازی ویلاسازان به آن محیط را به صورت غیر مستقیم فراهم می کنند که همت و برخورد مسئولان را در برخورد با این ویلاسازان می طلبد.
یک فعال محیط زیست اما معتقد بود: بوم گردی مسئولانه و علمی نه تنها هیچ تضادی با حفظ طبیعت مازندران ندارد بلکه با رعایت نکات زیست محیطی و همچنین آگاه سازی گردشگران و آشتی آنان نسبت به طبیعت بسیاری از مشکلات فرهنگی ما نیز ازاین مسیر حل خواهد شد .
رویا کمالی گفت : مسئولانه بودن بوم گردی را در شیوه درست مدیریت زباله حاصل از گردشگری ، آگاه سازی گردشگران به حساسیت طبیعت بی نظیر مازندران ، راهنمایی گردشگران به طبیعت و بوم گردی بی خسارت به محیط زیست ، ایجاد فرهنگ گردشگری در مسافران به جای ویلاسازی ، آشنایی علاقه مندان به فرهنگ مازنی در غذا و پوشاک و زندگی روزمره و دیگر موارد دانست.
**خطر رفتار غیر مسئولانه درانحراف بوم گردی
کارشناس گردشگری در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد : رفتار غیر مسئولانه در مدیریت و اجرای بوم گردی ممکن است این بستر گردشگری را از اهداف خود دور کند و خود منجر به آسیب بیشتر بر پیکره زخم دیده طبیعت شود .
زینب آقا داداشی افزود : با بوم گردی نباید به مانند دیگر طرح هایی که چند دهه اخیر اجرا شد هیجانی برخورد کرد و در مسیر آن شتاب زده و غیر مسئولانه رفتار کرد .
وی با اشاره به اینکه متاسفانه اغلب برنامه های ما فقط به صورت ظاهری از کشور های توسعه یافته کپی برداری و پیاده می شود ، تاکید کرد : اگر بوم گردی نیز مانند دیگر طرح ها منحرف گردد ، نه تنها به محیط زیست ، بلکه در همه زمینه های فرهنگی و اجتماعی به ساکنین بومی خسارت واردخواهد کرد .
آقا داداشی تاکید کرد : تعریف بوم گردی ، درک انسان از طبیعت به همراه آشنایی با زندگی اجتماعی فرهنگی بومیان یک منطقه در قالب مسافرتی مسئولانه است .
وی با اشاره به اینکه حداقل در 2 دهه اخیر بخش قابل توجهی از طبیعت بکر و بافت روستایی مازندران دستخوش تغییر کاربری و ویلاسازی شد ، اظهارکرد : بومگردی تنها اسکان چند شبه مسافران در کلبه های قدیمی و بازسازی شده نیست ، بلکه نمایش همه ابعاد زندگی بومیان یک زیستگاه برای حفظ و حراست آن در قالب گردشگری و درآمد زایی است .
آقا داداشی گفت : بوم گردی ها و مدیران گردشگری استان باید به گونه ای عمل کنند که مروج فرهنگ بومی مازندران باشند، نه اینکه متاثر از فرهنگ های غیر بومی هویت یک اجتماع را تغییر دهند ، آن بلایی که امروز در اکثر روستاها و شهرهای استان به وضوح مشاهده می شود .
وی نمایش سنن،آداب و رسوم، زبان و گویش ها و غذاها و موسیقی مازندران توسط بوم گردها را موجب رونق فعالیت آنها و حفظ و ماندگاری این مولفه های فرهنگی استان و جدب گردشگران عنوان کرد.
**رفتار و نگاه مسئولانه در قبال طبیعت اولین شرط صدور مجوز بوم گردی
معاون گردشگری استان مازندران در این باره به ایرنا گفت: تمام تلاش میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری این استان برای استقرار بوم گردی، ایجاد گردشگری مسئولانه در این حوزه خواهد بود.
مهران حسنی افزود: رفتار مسئولانه در حوزه بوم گردی می تواند منجر به ایجاد طبیعت گردی و گردشگری مثبت که همان حراست و نگهداری از طبیعت و هویت و زندگی ساکنان آن است .
وی تاکید کرد : در این مسیر ایجاد نگاه مسئولیت پذیر و دوستدار فرهنگ بومی و طبیعت در مجموعه داران بوم گردی در اولویت میراث فرهنگی برای صدور مجوز آغاز کار است .
معاون گردشگری مازندران گفت : تا زمانی که فرد و یا افراد هدفشان از بوم گردی در ابتدا نگهداری از طبیعت نباشد و ساختار و مجموعه پیشنهادی آنها از شرایط بومی برخوردار نباشد و یا حتی نحوه فاضلاب و یا پسماند آنها با شرایط حراست از زیستگاه هم خوانی نداشته باشد هیچ مجوزی صادر نخواهد شد .
حسنی همچنین با بیان اینکه تمامی مجموعه داران بوم گردی در حال حاضر در استان افراد جوان و تحصیل کرده هستند، گفت : اکثر مجموعه داران بوم گردی خودشان از اعضای گروه های حامی محیط زیست بوده و در این حوزه فعالیت مستمر دارند .
او با بیان اینکه یکی از اصلی ترین شرایط مابرای بوم گردی گزینش افراد بومی و تحصیل کرده همان منطقه است ، اظهار کرد : خوشبختانه در بسیاری از موارد دغدغه متقاضیان و یا صاحبان مجموعه بوم گردی برای مراقبت از زیست بوم و زندگی سنتی بیشتر از دستگاه های متولی و دولتی است .
معاون گردشگری میراث فرهنگی مازندران تصریح کرد : برای ایجاد چنین فضایی ابتدا برای متقاضیان احداث مجموعه بوم گردی جلسات توجیهی، آموزشی و رسیدگی برگزار می شود و هدف فرد از سخن وی تا رفتار و طرح ارائه شده مورد سنجش و کارشناسی قرار می گیرد .
حسنی از دیگر مسائل مطرح شده در این جلسات را مواردی شامل برخورد با جوامع محلی ، اقتصاد جوامع بومی ، آگاهی از اهداف بوم گردی و برخورد و راهنمایی با گردشگران این حوزه دانست.
وی همچنین ادامه داد : مجموعه های بوم گردی پس از اخذ مجور به صورت مستمر بازرسی خواهند شد تا عملکرد آنها بررسی و از هرگونه خطایی جلوگیری شود .
معاون گردشگری مازندران با بیان اینکه تا کنون هیچگونه گزارشی مبنی بر تخریب محیط زیست و یا آسیب به زیست بوم به دست بوم گردی ها ، به ما نرسیده ، افزود: این به معنی پایان بازرسی ها و نظارت میراث فرهنگی و گردشگری نخواهد بود .
وی گفت : به همه بوم گردی ها تاکید شده تا با ارائه برنامه های فرهنگی در قالب بسته فرهنگی ترویج دهنده زندگی روستایی و بومی منطقه خود باشند تا از تاثیر پذیری فرهنگی جلوگیری شود .
**لغو مجوز اقامتگاه های بوم گرد نامهربان با محیط زیست
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران نیز درباره دغدغه های زیست محیطی بومگردی هابه ایرنا گفت: هر فعالیتی مرتبط با طبیعت و زیست بوم اگر نظارت و مدیریت نشود طبیعی است که از خطوط قرمز عبور خواهد کرد و ممکن است به محیط زیست که بیشترین ضریب آسیب پذیری را دارد، آسیب رساند .
حسین علی ابراهیمی افزود: در نقطه مقابل، فعالیت هایی که با مسئولیت پذیری ، نظارت و مدیریت همراه باشند نه تنها آسیب زننده نیستند بلکه زمینه احیای یک محیط را نیز به همراه خواهند داشت .
وی ادامه داد: بوم گردی هم از این قاعده مستثنی نیست ، زیرا بوم گردی یا اکوتوریست ، از ابتدای امر یک فعالیت محیط زیستی است .
وی گفت : با برنامه ریزی در بوم گردی می توان برخی از مسئولیت های حفاظت از محیط زیست را به بوم گرد ها محول کرد و آنها را در قبال این موضوع مسئولیت پذیر کرد تا از محیطی که در آن زندگی می کنند و یا حتی از محیط های پیرامونی نگهداری کنند .
ابراهیمی افزود: این موضوع هزینه های مراقبت را هم کاهش می دهد و از سودجویی برخی جلوگیری می کند.
وی گفت : عمده نظارت اداره کل محیط زیست بر فعالیت بوم گردی ها در مرحله آغازین دریافت مجوز است که ازطریق استعلام امکان احداث یا آغاز فعالیت بوم گردی در یک محیط تایید یا رد می شود .
وی با بیان اینکه عمده بازرسی ها و پایش ها از طریق دستگاه متولی یعنی میراث انجام می شود، افزود: البته این به معنی غفلت مجموعه حفاظت محیط زیست از فعالیت بوم گردی ها نیست .
وی گفت : این مجموعه ها هم به صورت دوره ای پایش می شوند و در صورت مشاهده با هرگونه تخریب و یا آلودگی زیست بوم و یا دخل و تصرف در محیط زیست با آنها برخورد قانونی شده و مجوز آنان لغو می گردد .
7335/1899

نظر شما