شناسهٔ خبر: 25128804 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: تسنیم | لینک خبر

مشهد|تیشه ساخت‌و‌ساز غیرمجاز بر ثبت جهانی سایت تاریخی "شهر کهن"+واکنش میراث‌فرهنگی نیشابور

R41347/P41362/S6,1188/CT2

رئیس اداره میراث‌فرهنگی نیشابور نسبت به معضلات در مسیر ثبت‌ جهانی سایت تاریخی "شهر کهن" این شهرستان توضیحاتی ارائه کردو

صاحب‌خبر -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، شهرستان نیشابور از جمله شهرستان‌های استان خراسان رضوی است که دارای آثار متعدد تاریخی و باستانی است و زمینه‌های بسیار مناسب و فراوانی به‌ویژه در حوزه توسعه گردشگری در اختیار دارد.

وجود مقبره مشاهیری مانند خیام و عطار و کمال‌الملک زمینه و بستر مناسبی را برای توسعه صنعت گردشگری فراهم کرده؛ از سوی دیگر نیشابور از دیرباز به‌عنوان مهد فیروزه کشور شناخته شده و در حوزه صنایع‌دستی نیز دارای ظرفیت‌های بسیار بالایی است که نیازمند توجه و سرمایه‌گذاری است.

خبرنگار تسنیم خراسان‌رضوی گفت‌وگویی با اسماعیل اعتمادی؛ رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌‌دستی نیشابور داشته و در مورد مسائل مختلف میراث فرهنگی این شهرستان نظرات وی را جویا شده است.

تسنیم: یکی از مسائل مهم که همواره در مورد نیشابور مطرح می‌شود این است که چرا با وجود اینکه این شهرستان دارای آثار متعدد تاریخی و باستانی است، هنوز در زمینه ثبت جهانی آن‌ها اقدامی صورت نگرفته است؟

اعتمادی: در فرآیند ثبت جهانی، سلسله مراتبی وجود دارد که در کشور ما سازمان میراث‌فرهنگی ابتدا یک پایگاه تاریخی برای آن اثر ایجاد می‌کند؛ پایگاه‌ها اقدامات ارزیابی را صورت داده و سپس پرونده اولیه را آماده می‌کنند و پس از آن در فهرست موقت ثبت جهانی قرار می‌گیرد و به سازمان یونسکو منعکس می‌شود و همین فرآیند ثبت موقت، ممکن است 6 تا 7 سال طول بکشد.

سالانه دو تا سه مورد ثبت جهانی از کشور ما مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ فقط یک پایگاه منطقه تاریخی نیشابور داریم که مختص "شهر کهن" و "سایت شادیاخ" است و چندین سال است که فعال است؛ اکنون اقدامات اولیه در این حوزه صورت گرفته و یکی از پرونده‌هایی که پیشنهاد ثبت جهانی شود، شادیاخ و شهر کهن نیشابور است.

تسنیم: مشکلی که برای ثبت جهانی این منطقه وجود دارد در حال حاضر چیست؟

اعتمادی: در پروژه معرفی شده باید کمترین مداخله انسانی وجود داشته باشد اما در سایت شهر کهن نیشابور، ساخت و ساز غیرمجاز داشته‌ایم و از طرفی با 21 روستا سر و کار داریم که در این عرصه تاریخی زندگی می‌کنند و ساخت و سازهای خارج از محدوده نیز شبانه ساخته شده که فقط مقداری از آن قابلیت پیگیری حقوقی دارد و شهرداری و دهیاری نیز باید در این زمینه همیاری کنند تا موارد تعدی به این سایت، آزادسازی شود که اگر گروه ارزیابی آمد، این مشکل را نداشته باشیم.

منطقه شادیاخ از قبل از انقلاب مورد کاوش قرار گرفته است؛ حتی یک هیئت آمریکایی قبل از انقلاب در منطقه در حال کاوش بوده و پس از آن نیز این روند ادامه پیدا کرد؛ 21 روستا روی این سایت باستانی قرار دارد و یکی از وسیع‌ترین سایت‌های باستانی جهانی است و بعضاً افراد برای کاوش وسوسه می‌شوند اما برخی شبانه کار و حفاری غیرمجاز می‌کنند، قنات‌های بایری در منطقه داریم که حتی در قنات‌ها نیز کاوش می‌کنند.

تسنیم: به نظر می‌رسد که برای نظارت بیشتر، نیاز به نیروی بیشتری در این حوزه داشته باشید. صحیح است؟

اعتمادی: بعد از مشهد بیشترین نیروی حفاظت را در نیشابور داریم اما با توجه به تعداد آثار باستانی نیشابور شاید باید این تعداد نیرو افزایش یابد.

تسنیم: در محدوده شهرک فیروزه نیشابور که به‌عنوان یک منطقه تاریخی شناخته شده، ساخت و سازهایی صورت گرفته است. آیا این مسئله را تائید می‌کنید؟

اعتمادی: بله؛ زمانی که ما متوجه شدیم شهرک فیروزه نیشابور یک سایت باستانی است؛ 9 مجتمع و بلوک ساختمانی در آن گوبرداری شده بود و 7 مورد آنها شناژ شده بود، توانستیم با حکم دادگاه در سال 80، یک ماه جلوی عملیات ساخت و ساز تعاونی مسکن ساز را بگیریم و کاوش را صورت دهیم؛ کاوش‌ها صورت گرفت و هیئت باستان‌شناسی که حضور پیدا کرده بود اطلاعات لازم را به دست آوردیم و آثاری که احیاناً بود به موزه منتقل شد.

برای باقی عرصه شهرک فیروزه اجازه ساخت و ساز داده نشده و اکنون یگان حفاظت آنجا سرکشی می‌کنند و اجازه ساخت و ساز داده نمی‌شود.

تسنیم: گویا امسال عنوان شده که در ایام نوروز در نیشابور 2 میلیارد تومان فروش فیروزه داشته‌اید. این مسئله صحت دارد؟

اعتمادی: 55 واحد صنفی مرتبط با فیروزه داریم که زیر نظر میراث فرهنگی است و در زمینه فروش فیروزه فعالیت دارند و دارای پروانه هستند و امسال دو میلیارد تومان فیروزه و صنایع دستی فروش داشته‌اند که رقم عمده مربوط به فیروزه است. همچنین امسال تا 17 فروردین، 670 هزار بازدیدکننده نوروزی داشتیم و منافع اقتصادی خوبی برای شهر داشته است. گردشگر وقتی وارد شهر می‌شود از بسیاری از امکانات شهرستان استفاده می‌کند؛ امسال روی صنایع دستی تمرکز کرده بودیم و نتایج خوبی داشت.

تسنیم: عواید فروش بلیت در آرامگاه مشاهیری مانند خیام و عطار چگونه هزینه می‌شود؟

اعتمادی: طبق قانونی که تصویب شده، تمام درآمدهای سازمان‌های دولتی باید به حساب خزانه واریز شود و ما نیز این قاعده مستثنی نیستیم و البته بخش بیشتر اینها با پیگیری سازمان میراث فرهنگی بازگردانده می‌شود و در زمینه خود آثار فرهنگی و میراث هزینه می‌شود.

تسنیم: گویا عنوان شده است که محوطه مشاهیر نیشابور وضعیت چندان مساعدی ندارد. در مورد این مسئله توضیح می‌دهید؟

اعتمادی: محوطه مشاهیر نیشابور با همکاری شهرداری نیشابور و انجمن مفاخر و ارشاد ایجاد شده؛ ما به عنوان میراث فرهنگی ابتدا با مکان‌یابی آنجا مخالف بودیم و نظر این بود که محوطه مشاهیر جای دیگری قرار داده شود؛ قبلاً این مکان صرفاً آرامگاه مرحوم شیدا بود و در واقع تک مقبره بود و بعداً حالت میدان شد و استاد گرائیلی و پهلوان شورورزی و سپس پرویز مشکاتیان در آن دفن شدند. میراث فرهنگی اصرار داشت جای مناسب دیگری در نظر گرفته شود زیرا تعداد مشاهیری که دفن خواهند شد بیشتر می‌شود. اکنون از نظر وضعیت میدان و مقابر مشکلی نداریم و مشکل اصلی مربوط به دستفروشان است که وضعیت بصری خوبی را ایجاد نمی‌کند.

تسنیم: در منطقه فوشنجان نیشابور که گویا عنوان شده زادگاه بکتاش ولی است، اکنون رفت و آمدهای هیئت‌های ترکیه‌ای چگونه است؟

اعتمادی: بکتاش ولی در نیشابور به دنیا آمده و ظاهراً براساس قراین، فوشنجان زادگاه وی است که البته ایشان پیروان زیادی دارد و حتی در ترکیه و سوریه و آلبانی نیز پیروانی دارد اما عمده پیروان ایشان در ترکیه هستند، ترکیه مدفن بکتاش ولی است اما خود ترکیه‌ای‌ها علاقه دارند زادگاه وی را نیز ببینند، تحقیقاتی صورت دادیم و کاوش‌هایی نیز دانشگاه نیشابور صورت داد و یک سایت باستانی کاوش شد و اکنون نیز هیئت‌های ترکیه‌ای در قالب آژانس‌های گردشگری به محل می‌آیند و مشکل خاصی در این حوزه وجود ندارد.

تسنیم: بازار سرپوش جزو بازارهای قدیمی و باستانی نیشابور است؛ برای ساماندهی وضعیت آن چه اقداماتی را در دستور کار دارید؟

اعتمادی: بازار سرپوش دارای ابنیه شاخصی مثل حمام مرمر و حمام گلشن و یا آب انبار و تیمچه و کاروانسرا است اما مالکیت اینها در اختیار ما نیست؛ در چند سال گذشته همت میراث معطوف به بازسازی راسته بازار سرپوش بوده که تاکنون دو فار آن صورت گرفته و دارای چهار فاز است و کسبه بازار نیز در این مهم مشارکت دارند و سپس در نظر داریم آثار شاخص را بازسازی کنیم.

"حمام مرمر" یک اثر شاخص است که در سال‌های قبل اجاره داده شده بود و این اجاره نیز بلندمدت بود و تاکنون صبر کرده‌ایم تا اجاره تمام شود و امسال اجاره تمام شده و قرار شده اگر باز هم بخواهند آن را اجاره دهند، با کاربری میراث فرهنگی باشد.

انتهای پیام/ ز

نظر شما