تقریبا یک‌سال پس از این ماجرا، بار دیگر عکس‌های کودکانی معصوم که گفته می‌شد توسط سلاح‌های شیمیایی هدف گرفته شده‌اند، شبکه‌های اجتماعی را پر کرد. این بار دبیر کل سازمان ملل هم در بیانیه‌ای رسمی و علنی تاکید کرد ابهاماتی درباره این تصاویر وجود دارد. قطعنامه‌های پیشنهادی روسیه برای اعزام بازرسان مستقل به سوریه هم با رای مخالف و وتوی آمریکا و متحدانش مواجه شد و در حالی که هنوز ابعاد این ماجرا بدرستی روشن نشده بود، لندن به ائتلاف پاریس و واشنگتن پیوست و در حمله‌ای مشارکت کرد که ادعا می‌شد پاسخی به «جنایات بشار اسد» در سوریه است. با توجه به این که ترزا می‌ پیشتر رغبت چندانی به اقدام نظامی مستقیم از خود نشان نداده بود، این سوال مطرح شد که چه عاملی خانم نخست وزیر را ترغیب کرده برخلاف رویه پیشین خود عمل کند؟

نیمه پنهانِ خانم نخست‌وزیر

شماری از ناظران بین‌المللی حضور انگلیس در ائتلاف آمریکا برای حمله به سوریه را نوعی زد و بندهای سیاسی می‌دانند؛ علی‌الخصوص که رئیس‌جمهور آمریکا با رفتارهای نامتعارف دیپلماتیک خود و خروج از معاهده‌های خوش رنگ و لعاب محیط‌زیستی و تجاری، موجب شده کشورهای اروپایی برای کسب همراهی آمریکای ترامپ، با هم رقابت کنند. اما بتازگی اخباری منتشر شده که انگیزه‌های اقتصادی تصمیم خانم مِی را روشن‌تر می‌کند.

فیلیپ مِی، شوهر 60 ساله نخست‌وزیر فعلی، فردی است که فعالیت سیاسی و حزبی آشکاری ندارد؛ کمتر پیش آمده که با رسانه‌ها گفت‌وگو و مصاحبه داشته باشد و در مسائل سیاسی دخالت کند و بیشتر همراهِ همسرش، در عکس‌های رسمی و دیپلماتیک رویت می‌شود. او مشاور سیاسی خانم نخست‌وزیر است، موضوعی که تقریبا بر کسی پوشیده نیست؛ چنان که یکی از اعضای محافظه کار پارلمان انگلیس به نام «اندرو تیری» در گفت‌وگو با بی.بی.سی بصراحت اذعان کرد: «فیلیپ به طور غیر‌رسمی مشاور ترزا می‌ است.» خانم می‌هم در مصاحبه‌های خود منکر تاثیر همسرش نشده و حتی او را «امین و مورد اعتماد» خود خوانده است.

از همین‌روست که رسانه‌های انگلیس، فیلیپ را سلاح پنهان خانم نخست وزیر می‌خوانند و او را عامل اصلی تصمیم لندن برای مشارکت در حمله نظامی به سوریه می‌دانند؛ تصمیمی که بدون مجوز و تقریبا یکشبه اتخاذ شد.

میانجی صنعت نظامی و دستگاه سیاسی انگلیس

وقتی پای جنگ در میان باشد، منافع آقای می‌با منافع ظاهری و سیاست‌های ادعا شده انگلیس چندان همخوانی ندارد؛ چرا که فیلیپ می‌ از سال 2005 در یکی از بزرگ‌ترین و بانفوذترین شرکت‌های بین‌المللی به نام «کپیتال گروه» کار می‌کند که سرمایه 4/1 میلیارد دلاری دارد و یکی از سرمایه داران اصلی کارخانه‌های اسلحه‌سازی انگلیس و آمریکاست. کپیتال گروه، اصلی‌ترین سهامدار شرکت اسلحه‌سازی انگلیسی بی.ای.ئی سیستمز (شرکت صنایع دفاعی و هوافضایی بریتانیایی) و دومین سهام دار لاکهید مارتین آمریکایی است، شرکتی که در دم و دستگاه سیاسی آمریکا هم نفوذ بسیار بالایی دارد.

البته شرکت انگلیسی بی.ای.ئی سیستمز پیوندهای دیرینه‌ای با حزب خانم نخست‌وزیر، یعنی محافظه کاران دارد. جورج آزبرن، وزیر سابق خزانه داری انگلیس هم در شرکتی کار می‌کند که پنجمین سهامدار این شرکت اسلحه‌سازی است، شرکتی که دومین تولید‌کننده تسلیحات در جهان به شمار می‌رود.

همیشه پای پول در میان است

طبق آمارهای منتشر شده در مطبوعات بریتانیا، هشت موشک کروز هوا پایه شرکت بی‌ای‌ئی سیستمز به نام «سایه توفان» در این حمله استفاده شد که قیمت هر کدام 13/1 میلیون دلار است، یعنی حدود 9 میلیون دلار تسلیحات این شرکت در حمله مشترک انگلیس، فرانسه و آمریکا به سوریه استفاده شده است.

همچنین شماری از موشک‌های کروز آمریکایی جی‌ای‌اس‌اس‌ام ساخت شرکت لاکهید مارتین به سوریه شلیک شد که هر کدام بیش از یک میلیون دلار قیمت دارد. منابع آمریکایی ارزش تسلیحات استفاده شده لاکهید مارتین در حمله ائتلاف را بالغ بر 33 میلیون دلار تخمین می‌زنند. بماند که پایگاه میلتری خبر داده شرکت لاکهید مارتین توانسته با این عملیات، مشتری‌های خوبی هم برای این موشک‌ها پیدا کند، موشک‌هایی که سال‌هاست از نظر متخصصان نظامی، کارایی چندانی ندارند و عملکردشان ضعیف ارزیابی شده است.

در نخستین روز کاری پس از حمله به سوریه، ارزش سهام هر دو شرکت در بازارهای بین‌المللی با افزایش نسبتا چشمگیری مواجه شد. برخی منابع می‌گویند حداقل ده دلار بر سهام این شرکت‌ها افزوده شده است.

افزایش سهام شرکت لاکهید مارتین پس از حمله

به دنبال افزایش سهام این دو شرکت اسلحه سازی، شرکت مشاورِ سیاسی امین، خانم نخست وزیر هم سود خوبی به جیب زده؛ بی‌راه نیست اگر بگوییم کمتر کسی به اندازه فیلیپ می‌از حمله نظامی به سوریه خوشحال و صد البته منتفع نشده است. حالا شاید بتوان فهمید چرا خانم می‌ بدون این که از پارلمان انگلیس مجوز بگیرد، با فرانسه و آمریکا همراه شده است.

چه کسی بر انگلیس حکومت می‌کند؟

خدمات دستگاه سیاسی انگلیس به این شرکت، محدود به سیاستمداران جناح محافظه‌کار نیست. دو سال پیش، یکی از نمایندگان پارلمان اسکاتلند به نام مارگارت فری‌یر خبر داد که پرنس چارلز، شوهر ملکه الیزابت هم برای فروش تسلیحات بی‌ای‌ئی سیستمز به عربستان سعودی پا در میانی کرده است. ماجرا از آن قرار است که سال 2014 وقتی آل‌سعود، زیر بار یک قرارداد چند میلیون دلاری با بی‌ای‌ئی سیستمز نرفت، شوهر ملکه انگلیس راهی عربستان شد و در جشنواره‌ای که اتفاقا همین شرکت اسلحه سازی اسپانسر آن بود حضور یافت و پس از رقص شمشیر در کنار شاهزادگان سعودی و دیدارهای چند جانبه، توانست پادشاه را مجاب کند پترودلارها را به جیب بی‌ای‌ئی بریزد و از این شرکت اسلحه بخرد؛ کاری که دولت آن زمان انگلیس به نخست‌وزیری دیوید کامرون نتوانست انجام دهد.

همین چند وقت پیش بود که رسانه‌ها افشا کردند بی‌ای‌ئی سیستمز توانسته قراردادی با عربستان سعودی منعقد و 48جت جنگنده یوروفایتر تایفون را به آل‌سعود بفروشد، آن هم در حالی که گزارش نهادهای غربی نشان می‌دهد بمب‌ها و تسلیحات ساخت انگلیس به طور گسترده علیه زنان و کودکان یمنی استفاده می‌شود.

چند ماه پیش وقتی در روزنامه جام‌جم موضوع یمن را مطرح و از یک نماینده پارلمان انگلیس درباره حمایت تسلیحاتی این کشور از تهاجم عربستان به یمن و تناقض آن با ادعاهای حقوق بشری انگلیسی‌ها پرسیدیم اندرو میچل پاسخی غم‌انگیز اما کاملا گویا داد: «موضوع فروش سلاح به عربستان در درجه دوم است. سعودی دشمنان زیادی اطراف خود دارد و خیلی ثروتمند است و می‌تواند تسلیحاتی را که دوست دارد، بخرد.»

زهرا توحیدیان