ایران آنلاین /

حسن عبدالله زاده
روزنامه‌نگار

 همزمان با اوج‌گیری انقلاب اسلامی ایده تشکیل نهادی برای حراست از دستاوردهای آن به‌وجود آمد و به‌دنبال آن هسته‌های متعددی برای دفاع از انقلاب اسلامی مردم ایران شکل گرفت. با پیروزی انقلاب این ایده به نحوی جدی‌تر دنبال شد و سرانجام در دوم اردیبهشت 1358 با به هم پیوستن هسته‌های مختلف، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی متولد شد وبه ایفای نقش در قالب بازوی نظامی انقلاب اسلامی پرداخت. سپاه از ابتدا با سرمایه معنوی راه خود را آغاز کرد و با خلوص و توکل و عقیده و ایمان اسلامی به‌سوی افق‌های آرمانی گام برداشت. روزهای پرتلاطم پس‌ از پیروزی انقلاب نیازمند روحیه ایثار و از خودگذشتگی مجاهدانه بود و آحاد این تشکیلات با استعانت از بنیه دینی و باورهای اصیل اسلامی به این نیاز پاسخ گفت و با حضور در صحنه‌های متعدد اینجا و آنجا به حراست از اصل انقلاب برخاست و با پیش رو نهادن آرمان‌های امام و انقلاب مسیر پر پیچ و خمی را آغاز کرد. علیرضا دانش منفرد از اعضای اولیه سپاه در این ارتباط می‌گوید:« چند روزى که از پیروزى انقلاب گذشت و مقدارى آب‌ها از آسیاب افتاد، حضرت امام(ره) فرمودند که در شرایط فعلى نیاز به یک نیروى مردمى هست که از ارزش‌هاى انقلاب دفاع کند؛ درعین حالى که بیشتر گروهک‏‌ها می‌گفتند ارتش باید منحل بشود، اما امام(ره) فرمودند که نه، ارتش باشد، شهربانى باشد، ژاندارمرى باشد، نیروهاى مسلح باشند، ولى درعین حال یک نیروى مردمى و انقلابى هم تشکیل شود که از دستاوردها و ارزش هاى انقلاب پاسدارى کند و در واقع حافظ انقلاب باشد. این موضوع به‌صورت یک ایده توسط امام(ره) مطرح شد و به چند نفر از برادرانی که در همین راستا کار می‌کردند مأموریت دادند که بروند و آن چیزى را که مد نظر حضرت امام(ره) است تشکیل بدهند، دیگر کمیته‌های محلی و منطقه‌ای تشکیل شده بود، نخست‌وزیر تعیین و دولت موقت شروع به کار کرده بود و انقلاب پیروز شده بود بنابراین قرار شد که بنده، آقاى حاج محسن رفیقدوست، حاج جواد رفیقدوست، آقاى مهندس غرضى و آقاى اصغر صباغیان برویم و این نهاد و نیروی انقلابی و مردمی را تشکیل بدهیم. هنوز اسم مشخصی هم نداشت، نام‌هایی همچون سپاه انقلاب، سپاه پاسداران انقلاب و... برده می‌شد، ولی هنوز اسمش کاملاً مشخص نبود.در هرحال به ما مأموریت دادند تا برای تشکیل چنین سازمانی اقدام کنیم. ما از آنجا بلند شدیم و آمدیم در ساختمان ضرابخانه - خیابان پاسداران فعلی و سلطنت آباد آن زمان- که در واقع کنارمرکز ساواک سابق درخیابان نگارستان هشتم و مرکز شنود ساواک بود مستقر شدیم و البته مرکز ساواک هم در اختیار ما بود و افراد از آن نگهدارى می‌کردند. ما آنجا مستقر شدیم و نیروهاى انقلابى شناخته شده که در اطراف ما بودند، آمدند آنجا و ما برای تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامى شروع به کار کردیم. برای شروع و ادامه کار مشکلاتى داشتیم، اما با الهام از امام و مردم کار خودمان را پیش می‌بردیم.» انگیزه حضور افراد در این نهاد خدمت بی‌شائبه به آرمان‌های انقلاب و شعارهای اصیل آن یعنی «استقلال»،«آزادی» و «جمهوری اسلامی» بود وجملگی خویشتن را برای هر نوع مأموریتی آماده کرده بودند.
پاسداران خود را وابسته به مکتب سرور و سالار آزادگان اباعبدالله الحسین(ع) دانسته و الگوی خود را صادق‌ترین چهره‌های تاریخ، با زلال‌ترین و بی‌آلایش‌ترین روح انسانی‌ قرار دادند، آن چنانکه تحت تأثیر این باور متعالی، حماسه‌سازان دلاوری قدم به عرصه وجود گذاشتند و نام آور شدند. این عده با هدف اعتلای آرمان‌های بلند انسانی به صف جهاد فی‌سبیل‌الله پیوستند و مرامنامه خود را استقلال و سربلندی کشور اعلام کردند.
ایده شکل‌گیری سپاه پاسداران ملهم از خاستگاه معرفتی و در راستای عدالت‌طلبی علوی بود و این می‌توانست تقدیر این نهاد جوشیده از دل آرمان‌های انقلابی را از حدود اندیشه سیاسی و تاکتیک‌های نظامی و تکنیک‌های مدیریتی رایج بسیار فراتر ببرد. تکیه و تأکید بنیانگذار جمهوری اسلامی نیز بر نقش آفرینی این نهاد انقلابی به دور از گرایش‌ها و سلیقه ‌های سیاسی محدود‌کننده بود. نگرشی آرمانی که از بطن عقیده اسلامی جوشیده بود.
شکل‌گیری سپاه پاسداران دراصل منبعث از یک اندیشه فراگیر در جهت رشد استعدادها و شکوفایی خلاقیت‌ها در همه ابعاد بود. بازخوانی کلام و پیام حضرت امام(ره) در تعریف و تبیین جایگاه این نهاد ما را به تأمل وامی دارد. در نگرش و باور حضرت امام(ره)، سپاه معراج اندیشه پاک اسلامی است.
از همین رو درتبیین اهداف سپاه پاسداران، سهیم کردن مردم و توجه به‌خواست آنان در پیشبرد امور و ایجاد بسترهای لازم در تحقق مشارکت اجتماعی در قالب یک نهاد‌ انقلابی را در زمره الزامات آن برمی‌شمرد. ژرف‌ اندیشی امام خمینی(ره) در ارائه الگویی کارگشا، حکایت از آن دارد که امام(ره) در افقی بلند، شور متأثر از انقلابی معنوی را در وجود برخی خلأهای نظری و فقر تئوریک که به‌طور طبیعی در آغاز راه هر نهضتی رخ می‌دهد، بموقع تشخیص داده و آن را در مسیری اصولی هدایت کرده است.
این نحوه نگرش پیش از هر چیز نسبت این نهاد انقلابی را با اجتماع و مردم در معیارهای واقعی تعیین و تبیین کرده و نهاد سپاه و سپاهیان را تا اوج اندیشه‌ها و باورهای آرمانی ارتقا می‌داد. هنر امام(ره) این بود که مجموعه‌ای از علایق، سلایق و فکر و اندیشه را حول هدفی مشترک و مقدس پدید آورد و انرژی سرشار جوانان آن روز را در دفاع از آرمان‌ها و کشور در مسیری سازنده به جریان اندازد.
 در این راستا نکته قابل تأمل این که امام خمینی(ره) پیوسته و مدام پاسداران را به «اندیشه» و «معنویت» گوشزد می‌فرمود و یک پاسدار را در قامت ایمان آنچنان ترسیم می‌کرد که پاسداری افتخار شمرده شود و خود نیز حشر با پاسداران مخلص را از خدا طلب می‌کرد.
از نگاه امام خمینی(ره)، سلاح حقیقی یک پاسدار، اندیشه و معنویت اوست که همزمان شور و شعور می‌آفریند و جاذبه، شوق و عشق می‌آفریند. در منظومه فکری امام(ره) خلوص، شاکله اعتقادی یک پاسدار را شکل می‌دهد و حرکت‌ در مسیرالهی و خدمت بی‌منت به مردم و گرفتار نیامدن در حلقه‌های مادیت را اصل می‌پندارد. حضرت امام(ره) در اغلب پیام‌های خود به لازمه رویکرد معنوی و التزام به تفکر و اندیشه تصریح می‌کند. این رویکرد آنچنان عمیق است که باید در حوزه‌های فکری و علمی و به دور از سطحی‌نگری‌ کشف و معنا شود و با نگاهی عمیق به عمق آن، حضور در عرصه‌های نظامی و تبلور عینی توانمندی‌های این نهاد جوشیده از بطن و متن انقلاب را مقدمه‌ای برای حرکت در مسیری خطیر دانست و تصریح نمود که؛ مقصدی که برای پاسداران تعیین شده فقط با «اندیشه»، «معنویت» و «خلوص» به سرانجام خواهد رسید.