چکیده

جنبش جنگل در دهه‌های نخست سده بیستم و هم زمان با شروع جنگ جهانی اول در گیلان به وقوع  پیوست. با توجه به شرایط بحرانی جهان، روسیه، انگلستان،آلمان و عثمانی سعی داشتند از جنبش جنگل برای­ کامیابی‌های سیاسی خود سود جویند. شکل‌گیری انقلاب بلشویکی در روسیه و طرح انترناسیونالیسم جهانی و همچنین گرایش برخی از رهبران جنبش جنگل به بلشویزم، وحشت انگلیسی‌ها را برانگیخت ­­و این موضوع موجب دخالت آنها در مسائل مربوط به جنبش گشت. از سوی دیگر، سایر دولت‌های درگیر جنگ نظیرآلمان و عثمانی به طور غیرمستقیم از  جنبش حمایت می‌کردند. کشمکش دولت‌های بزرگ  بر سر جنبش جنگل، به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی شمال ایران  و اهمیت منطقه قفقاز برای نیروهای درگیر در جنگ بود. یافته­ های تحقیق بیانگر آن است­که هدف واقعی برخی کشورها از این کشمکش‌ها، در فشار قرار دادن دولت تازه‌تاسیس شوروی و برخی دیگر درگیرنمودن رقیب سیاسی خود در شمال ایران و دستیابی به منافع‌شان در ایران بود. برآیند این سیاست‌ها موجب ناکامی جنبش جنگل گشت. بر این اساس، پرسش اصلی پژوهش مبتنی بر آن است که دولت‌های بزرگ چه نگرش‌ها و اهدافی را در برابر جنبش جنگل دنبال می‌کردند؟ فرضیة مقاله معطوف به آن است که جنبش جنگل به دلیل هم زمانی وقوع آن با جنگ جهانی اول و واقع‌شدن در همسایگی قفقاز، مورد توجه ویژه دولت‌های بزرگ قرار گرفت و این مساله موجب شد تا آینده جنبش جنگل در کشمکش دولت‌های بزرگ تحت تاثیر اهداف سیاسی آن دولت‌ها قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها: جنبش جنگل؛ شوروی؛ انگلستان؛ عثمانی؛ آلمان

فصلنامه پژوهش های روابط بین الملل - دوره 7، شماره 24، تابستان 1396.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.