به گزارش جام‌جم، تقریبا حدود هفت ماه پیش بود که خبر سقوط یک دختر‌بچه 5/2 ساله از سی‌و‌سه پل اصفهان رسانه‌ای شد، خبری که با فوت دختر‌بچه بر اثر بی‌احتیاطی والدین در یک شب تاریک اذهان عمومی را درگیر خود کرد که چرا و چگونه غفلت والدین منجر به پایان زندگی یک کودک شد. اما چند ماهی از حادثه نگذشته بود که در دی ماه نیز عکس سلفی یک دانش‌آموز 16 ساله بابلی از سی‌و‌سه پل و خبر سقوط آن دوباره خبرساز شد. وقوع این دو حادثه در عرض کمتر از چهار ماه و دغدغه‌های تکرار این ماجرا، کارشناسان و مسئولان را بر آن داشت برای پیشگیری از حوادث احتمالی آتی در سی‌و‌سه پل تصمیماتی بگیرند.

یک ماه بعد از سقوط مرگبار دختربچه، مسئولان میراثی به نصب نرده‌های موقتی چوبی در یکی از دهانه‌های سی‌و‌سه پل اقدام کردند تا عکس‌العمل‌ها و راهکارها را برای جلوگیری از بروز هر اتفاق مشابهی بررسی کنند که البته این طرح مورد تائید شورای فنی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قرار نگرفت تا راهکارهای بیشتری بررسی شود.

البته به گفته محسن مصلحی، مدیر کل سابق میراث فرهنگی اصفهان، موضوع نرده‌گذاری در سی‌و‌سه پل بحث جدیدی نبوده و گویا در گذشته هم به دلیل برخی اتفاق‌ها مانند سقوط از روی پل هنگام عکاسی، افرادی مجروح و حتی فوت شده‌اند که همین امر سبب شده مراجع ذی‌ربط قانونی فشار آورند، اما به دلیل این‌که منظر یک بنای تاریخی از بین می‌رفته از نرده‌کشی جلوگیری شده است.

راهروهای خاطره‌ساز سی‌و‌سه پل بسته می‌شود

سرانجام پس از جلسات مختلف نرده‌گذاری در سی‌و‌سه پل، 30 دی سال گذشته «شورای فنی میراث فرهنگی استان اصفهان، طرح نهایی نصب حفاظ روی دهانه‌های سی‌و سه پل تاریخی را تصویب، اما اجرایی نکرد تا این‌که چند روز پیش، فریدون اللهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان از تصمیمات جدیدی برای سی‌و‌سه پل خبر داد و گفت: ایمن‌سازی پل‌های تاریخی استان اصفهان یک اصل مسلم است و باید پذیرفته شود، چون جان مردم باید حفظ شود، بنابراین بزودی حفاظ‌های سی‌و‌سه پل با پایه‌های فلزی نصب می‌شوند.

وی افزود: بررسی‌های مورد نیاز برای مصالح قابل استفاده در ایجاد حفاظ ها، انجام شده و اعضای شورا در نهایت به طرحی رسیدند که با استفاده از پایه‌های فلزی دقیق و ظریف که در سیما و منظر تاثیر نداشته باشد و با حفاظ‌های کابلی بسته، این کار انجام شود.

به گفته وی اجرایی شدن این طرح نیز تقریبا نهایی شده است، اما با توجه به حساسیت‌های موجود یکسری هماهنگ‌های نهایی نیز باید در استان روی موضوع انجام شود تا در نهایت نمونه کار انجام و پروژه آغاز شود.

مدیر‌کل میراث فرهنگی استان اصفهان در مورد جزئیات طرح و ایجاد حفاظ روی دهانه‌های مختلف پل با هدف ایمن‌سازی می‌گوید: براساس جزئیات، طرح نصب حفاظ درهمه دهانه‌ها از کنار پل شروع نمی‌شود، بلکه دهانه‌هایی که راهروها را تعریف می‌کنند، مسدود می‌شوند و قرار است در برخی نقاط نیز فضایی برای دسترسی به کنار پل تعریف
شود.

در حالی اخیرا طرح میله‌کشی در دهانه‌های سی‌وسه پل اصفهان با سابقه 400 ساله با جدیت پیگیری می‌شود که بسیاری از مردم اصفهان و نیز برخی از کارشناسان مرمت و ابنیه تاریخی از نرده‌کشی در دهانه‌های سی‌وسه پل ناراضی و معتقدند اجرای طولانی مدت این طرح موجب می‌شود هویت این پل تغییر کرده و با نصب همین موانع تعریف شود.

حصارکشی نتیجه بی‌تدبیری است

بهشاد حسینی یکی از ناظران و کارشناسان مرمت تزئینات وابسته به معماری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان از جمله کسانی است که پایین بودن فرهنگ مردم و نبود زیرساخت فرهنگی را یکی از دلایل نصب حفاظ دانسته و خود موافق این موضوع است، چرا که معتقد است در نظر گرفتن سلامت و امنیت عابران اولویتی است که نمی‌توان چشم‌پوشی کرد و در ارزیابی‌ها باید دید «چه از دست می‌دهیم و چه به دست می‌آوریم.» وی معتقد است، مستقر کردن نگهبان برای پل و حتی نصب تابلوهای هشدار‌دهنده کافی نیست و باید کار فرهنگی از آموزش و پرورش، خانواده و خود سازمان میراث فرهنگی انجام گیرد.

هر چند این کارشناس تغییر و تحول در پل و نصب میله یا نرده را تائید نمی‌کند، اما می‌گوید باید این میله‌ها طوری طراحی شود که به شکل سنتی نباشد و اصلا منظره پل را زشت نشان دهد تا واکنش مردم را در بر داشته باشد؛ شاید نتیجه بی تدبیری مردم همین حصارکشی باشد! وی می‌گوید به نظرم باید از نرده‌های چوبی ارزانقیمت به مدت یک‌سال استفاده کرد و سپس کار تبلیغی و آموزشی انجام داد تا مردم به فرهنگ لازم برسند.

نصب نرده بازدارنده نیست

احمد امین‌پور از مدیران اسبق اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری اعتقاد دارد با توجه به این‌که چندین حادثه اتفاق افتاده است، در شرایط فعلی با توجه به تصویب، نصب میله یا نرده ضروری است، اما طرح باید با بنا هماهنگ باشد یعنی از جنس چوب و همرنگ بنای پل باشد.

وی می‌گوید: شاید این طرح ضروری باشد، اما در کل با این ایده مخالفم چرا که اصل تاریخی بودن بنا را ممکن است از بین ببرد ضمن این‌که گذاشتن نرده به همراه نصب هم تضعیف آجرها و سوراخ کاری لازم دارد که موجب صدمه به بنا می‌شود.

این کارشناس میراث فرهنگی می‌افزاید: حدود 400 سال از ساخت این بنا می‌گذرد و در گذشته چنین چیزی روی پل نصب نبوده است و به نظر می‌رسد باید روش‌های دیگری مثل هشدارهای تابلویی در ابتدا و انتهای پل هم امتحان شود. به عقیده امین‌پور ممکن است با نصب نرده یا میله هم برخی با تکیه بر آن بخواهند شیطنت یا عکس سلفی بگیرند و باز هم از روی پل سقوط کنند.

فرهنگ مردم باید تغییر کند

امین عدیلی، کارشناس حفاظت و مرمت آثار و ابنیه تاریخی و فعال گردشگری هم در این خصوص می‌گوید به بسیاری از کشورهای جهان سفر کرده و آثار تاریخی بسیار زیادی را بازدید کرده که برخی از آنها چندین برابر پل‌هایی همچون سی‌و‌سه پل خطرآفرین بوده اند همانند «تپه‌های آکروپولیس» در یونان اما در این اماکن فقط از حفاظ‌های طنابی و تابلوها راهنما استفاده شده است، چرا که طبق قوانین مرمت بین کشورها و طبق قوانین و توافقات بسته شده منشور آتن حفاظت آثار تاریخی باید به نحوی باشد که در هویت و اصالت بنا تغییر ایجاد نشود و نصب میله‌های فلزی به نوعی هویت و اصالت را تغییر می‌دهد و نسل آینده ما فکر می‌کند نرده هم بخشی از هویت پل است. به نظر وی، اگر قرار به نصب حفاظ باشد، تنها راهکار، نصب حفاظ طنابی و تابلوی راهنمای هشداری است، چرا که با طرح میله حالا چه موقت چه دائم هویت جدید به بنا می‌بخشیم و چنین حفاظی در هیچ بنای مشابهی تعریف نشده است.

این کارشناس حفاظت و مرمت آثار و ابنیه تاریخی در بخشی از صحبت‌های خود به کوهنوردی و خطرآفرینی آن اشاره کرده و می‌گوید: کوه هم خطرناک و احتمال سقوط وجود دارد اما باید فقط کار فرهنگی و تابلوهای هشداری نصب کرد، قاعدتا مردم هم وقتی متوجه خطر شوند یا نزدیک نمی‌شوند یا اگر حادثه‌ای اتفاق افتاد هیچ ارگانی زیر سوال نمی‌رود. وی معتقد است عامل بازدارنده باید خود مردم باشند و در گام اول بهترین راه فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی و پیام است و در گام‌های بعدی حفاظ با پرچین سنگ و در نهایت طناب کشی و ممنوعیت برای ورود به دهنه‌ها با تعریف بخش‌هایی از لوکیشن پل برای گرفتن عکس عرف معمول جهان است.

نجات سی‌و‌سه پل با حصار الکتریکی و هشدار‌دهنده‌های هوشمند

در هر روی و به عقیده کارشناسان، به نظر می‌رسد اجرایی شدن طرح حفاظ روی دهنه‌های پل‌های تاریخی اصفهان نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد، چرا که هنوز راه‌های دیگری برای پیشگیری از بروز حوادث می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد. از آنجا که اصفهان با پل‌های تاریخی و زیبای آن زبانزد جهانیان شده است، علاوه بر حفظ امنیت و سلامت مردم حفظ زیبایی بصری آن نیز باید در نظر گرفته شود و در این میان باید از تجربیات سایر کشورها استفاده کرد. امروزه حفاظت از اماکن مهم با پیشرفته‌ترین فناوری‌های نوین یک امر ضروری و اجتناب‌ناپذیر است و به نظر می‌رسد برای حفظ آثار و ابنیه‌های پر‌مخاطب تاریخی و گاهی خطرآفرین باید از روش‌های جدید حفاظتی که کمترین خطر و آسیب را برای این بناهای تاریخی دارند، استفاده کرد، چنان‌که بازگشت به گذشته و استفاده از روش‌های سنتی نه تنها حافظ و بازدارنده خطرات نیست، بلکه با گذشت زمان در سال‌های متمادی ممکن است بخشی از هویت ساختگی آن آثار و بنای تاریخی شود.

در این راستا، سیستم‌ها و روش‌های متنوعی وجود دارد که یکی از مطمئن‌ترین این سیستم‌ها حفاظت با حصارالکتریکی است. حفاظ‌های الکتریکی یکی از قوی‌ترین و پیشرفته‌ترین سیستم‌های بازدارنده ورود غیر مجاز و شناسایی محل ورود غیرمجاز به اماکن حفاظت شده است، این روش قابل استفاده به‌صورت تنها یا در کنار حفاظ‌های معمولی نصب شده نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

یکی دیگر از روش‌ها نصب سیستم‌های هوشمند است که علاوه بر صرفه‌جویی در زمان و هزینه نیروی انسانی و کاهش مصارف انرژی، کاهش هزینه‌های انرژی، کاهش خطاپذیری و افزایش اثربخشی سیستم را به دنبال دارد. با به‌کارگیری انواع حسگرها می‌توان به‌صورت لحظه‌ای، کنترل شرایط آسایشی و امنیتی را در اختیار داشت و از آنها در جهت رسیدن به شرایط ایده‌آل استفاده کرد.

نصب سیستم‌های صوتی هشدار‌دهنده «گویا» با نصب حسگرهای بازدارنده و تابلوهای هشدار‌دهنده از دیگر راه‌حل‌های به روزی است که می‌تواند کمترین آسیب را به بناهای تاریخی وارد کند.