با این‌حال، طبق اعلام مقامات نظامی ارشد روسیه حدود 70 موشک شلیک‌شده متجاوزان توسط سامانه‌های دفاع موشکی مستقر در سوریه رهگیری و ساقط شد.

به‌منظور بررسی ابعاد مختلف حمله ائتلاف سه‌جانبه آمریکایی به سوریه گفت‌وگویی را با توفیق شومان، کارشناس لبنانی مسائل استراتژیک انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ذیل مطالعه می‌کنید.

به نظر شما مهم‌ترین اهداف ایالات متحده آمریکا و متحدانش از تجاوز نظامی به سوریه چه بوده است؟

چند روز پیش از انجام این تجاوز آشکار، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا توییتی را منتشر کرده و در آن نوشت موشک‌های زیبا، هوشمند و پیشرفته ایالات متحده در مسیر سوریه هستند و روسیه باید خود را برای مقابله با این موشک‌ها آماده کند. از دیدگاه من، این توییت عجولانه و منفعلانه بود و موجب شد تا دستگاه‌های امنیتی ـ نظامی و اطلاعاتی آمریکا با هدف تغییر فضای تبلیغاتی ایجادشده و افزایش انتظارات متحدان درخصوص عملیات فراگیر نظامی علیه دمشق، وارد عمل شوند. عجولانه بودن این توییت به این دلیل است که جیمز ماتیس، وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا پس از آن اعلام کرد ما می‌دانیم در شهر دوما از تسلیحات شیمیایی استفاده شده است اما هنوز به این نتیجه نرسیدیم که دولت سوریه عامل آن بوده است یا نه.

بنابراین، می‌توان این‌گونه استنباط کرد که ایالات متحده برای حفظ آبروی خود هم که شده، پس از توییت ترامپ چاره‌ای جز انجام یک عملیات محدود در سوریه نداشت تا به‌این‌‌ترتیب اعتبار خود را ظاهرا حفظ کرده باشد. از سوی دیگر پس از برگزاری نشست صلح سوریه در شهر سوچی روسیه در اواخر ژوئن سال گذشته میلادی، آمریکایی‌ها در مسأله سوریه احساس انزوا کردند و راهکارهای متعددی را برای خروج از این انزوا در دستور کار خود قرار دادند. انجام عملیات نظامی محدود در سوریه نیز یکی از این گونه راهکارها برای آمریکا محسوب می‌شود که واشنگتن از رهگذر آن تلاش کرد تا خود را در بطن تحولات سوریه مطرح کرده و به نوعی لزوم حذف مذاکرات سوچی و بازگشت به مذاکرات ژنو را تحت نظارت واشنگتن به طرف‌های سوری، روسی و ایران گوشزد کند.

آیا احتمال دارد آمریکا به دنبال تبدیل سوریه به عراق یا لیبی دوم باشد و سناریوی خود را علیه این کشورها در سوریه نیز پیاده کند؟

ایالات متحده آمریکا درحال حاضر هیچ استراتژی‌ای برای تکرار سناریوهای 2003 عراق و 2011 لیبی در سوریه ندارد. تکرار چنین سناریوهایی در سوریه توسط ایالات متحده آمریکا بسیار بعید به نظر می‌رسد. شرایط امروز سوریه به هیچ وجه با شرایط عراق و لیبی در آن سال‌ها قابل مقایسه نیست. امروز دولت حاکم بر سوریه بر خلاف دولت‌های وقت عراق و لیبی در موضع قدرت قرار دارد و نه موضع ضعف و سستی. با تمام اینها باید گفت عدم تصمیم آمریکایی‌ها برای تکرار سناریوی لیبی و عراق در سوریه به مثابه عدم تجاوزگری‌ مجدد آنها‌در این کشور نیست.

به نظر من در آینده شاهد جنگی مشابه جنگ آمریکا علیه عراق در سوریه نخواهیم بود و همچنین جنگ فراگیر علیه لیبی نیز در این کشور تکرار نخواهد شد، چراکه بدون شک متحدان و هم‌پیمانان دمشق یعنی جمهوری اسلامی ایران و روسیه خطوط قرمز بزرگ و غیرقابل عبوری را در مقابل متجاوزان آمریکایی و هم‌پیاله‌هایشان قرار خواهند داد و مانع تکرار سناریوی عراق و لیبی در سوریه می‌شوند. با ‌وجود این، ممکن است در آینده باز هم شاهد عملیات‌های نظامی متجاوزانه اما محدود آمریکا و متحدانش در سوریه باشیم.

شما در همین حمله صورت‌گرفته اگر دقت کرده باشید، آمریکایی‌ها به هیچ وجه هم‌پیمانان و متحدان دولت دمشق را هدف قرار ندادند. در حملات انجام‌شده، نه نیروهای مقاومت لبنان هدف قرار گرفتند و نه مستشاران جمهوری اسلامی ایران. علاوه‌براین، پایگاه‌های نظامی روسیه نیز هدف هجوم موشک‌های ائتلاف سه‌جانبه واقع نشد. لذا آمریکایی‌ها خود بخوبی می‌دانند تکرار سناریوهای لیبی و عراق در سوریه به مثابه مواجهه مستقیم با هم‌پیمانان دمشق یعنی مسکو و تهران است. فرماندهان ارشد نظامی و سیاستمداران آمریکایی نیک می‌دانند هرگونه مواجهه در این سطح به وقوع یک جنگ منطقه‌ای فراگیر یا حتی یک جنگ جهانی، منجر خواهد شد. برهمین اساس پیامدهای هرگونه ماجراجویی واشنگتن در سوریه طبق نسخه‌های پیشین برای مقامات آمریکایی کاملا آشکار است.

ارزیابی شما از نقش حکام عرب در تجاوز اخیر ایالات متحده آمریکا و متحدانش به سوریه چیست؟ آیا آنها اصلا در این حمله نقشی ایفا کرده‌اند؟

زمانی که مواضع سران کشورهای عربی درقبال حملات تجاوزکارانه به دمشق و حمص را مرور می‌کنیم می‌بینیم آنها آشکارا از این حملات استقبال کرده و در مواردی هم خواستار تشدید و افزایش دامنه این حملات شدند. طبیعی است در چنین شرایطی، دستگاه‌های امنیتی ـ اطلاعاتی برخی کشورهای عربی هم در مداخله نظامی اخیر آمریکا، فرانسه و انگلیس در سوریه دخیل بوده‌ و نقش داشته‌اند. بدون شک هماهنگی‌هایی میان دستگاه‌های اطلاعاتی عربی و همچنین دستگاه‌های اطلاعاتی غربی و در رأس آنها دستگاه‌های آمریکایی، پیش از عملیات متجاوزانه علیه سوریه صورت گرفته است.

البته این تنها دستگاه‌های اطلاعاتی عربی نیستند که در حمله اخیر آمریکایی‌ها و متحدانشان به سوریه سهیم بودند. در این میان، نباید از نقش دستگاه‌های امنیتی ـ اطلاعاتی صهیونیستی غافل شد. در واقع بهتر است گفته شود حمله به سوریه حاصل هماهنگی‌های دستگاه‌های اطلاعاتی عبری ـ عربی ـ غربی بود. چنین همکاری و همگرایی چه در سطح امنیتی و چه در سطح اطلاعاتی میان اعراب، اسرائیل و غرب اتفاق افتاده است. البته چنین همکاری‌ای با توجه به سابقه کشورهای عربی کاملا طبیعی است هرچند از چارچوب عقل و منطق خارج بوده و به کلی مردود است.

درباره نقش مخفیانه و محوری عربستان در حمله ائتلاف سه‌جانبه به سوریه چه دیدگاهی دارید؟ آیا آل‌سعود اساسا ایفاگر نقش محوری در این مورد مشخص بوده است؟

رئیس‌جمهور آمریکا بارها و در مناسبت‌های گوناگون تأکید کرده سعودی‌ها باید هزینه حمایت‌های واشنگتن را از ریاض در منطقه بپردازند. به عنوان نمونه می‌توان به دیدار اخیر ترامپ با محمد بن‌سلمان، ولیعهد و وزیر دفاع سعودی اشاره کرد که رئیس‌جمهور آمریکا در این دیدار بصراحت اعلام کرد اگر ریاض خواهان بقای واشنگتن در سوریه است باید هزینه آن را متقبل شود. برهمین اساس، فارغ از این‌که اسناد، شواهد و مدارکی دال بر نقش‌آفرینی عربستان سعودی در تجاوز غرب به سوریه وجود داشته باشد یا نه، پر واضح است که رژیم سعودی تأمین‌کننده بخش عمده‌ای از هزینه عملیات غیرقانونی علیه سوریه بوده است. سعودی‌ها برای تأمین هزینه‌های این عملیات دست‌کم بیش از دو میلیارد دلار خرج کرده‌اند.