دکتر مجید شفیع پور روز جمعه در گفت وگو با خبرنگار علمی ایرنا در مورد عواقب جنگ ها بر محیط زیست کشورها گفت: بر اساس مشاهدات و اسناد گوناگون جنگ ها آثار تخریبی زیادی بر پیکره محیط زیست دارند که دستکم در 5 حوزه قابل بررسی و طرح شدن است.
وی با اشاره به آسیب به تاسیسات و زیرساخت های اصلی تامین کننده نیازهای شهروندان در جنگ ها گفت: شبکه های تامین آب شرب، دفع فاضلاب و نظایر آن معمولا به دلیل بمباران آسیب می بینند و خساراتی برای محیط زیست و شهروندان در پی دارد.
رئیس موسسه تغییر اقلیم و محیط زیست دانشگاه تهران اولین حوزه محیط زیست را که در درگیری های مسلحانه آسیب می بیند، منابع آب برشمرد و افزود: منابع آب و تاسیسات مرتبط نقل و انتقال آب معمولا با توجه به مواد مورد استفاده در بمب ها و موشک ها و در پی بمباران، آلوده می شوند که مخاطرات زیادی را برای محیط زیست و شهروندان در پی دارد.
وی با اشاره به وضعیت درازمدت مخاصمه در مناطقی از جهان همچون نوار غزه خاطرنشان کرد: تامین آب شرب سالم در این منطقه بارها با تهدید روبرو شده و همین امر بیماری کودکان و سالمندان را در پی داشته است؛ چنانکه در گزارش ها و مقالات بعضی کارشناسان مستقل و منصف نیز شاهد آن بوده ایم.
دکتر شفیع پور دومین گروه از پیکره محیط زیست را که در جنگ ها آسیب می بیند، خاک دانست و افزود: عرصه های پیرامون شهرها مانند بوستان ها و عرصه های بیرونی مانند مزارع و باغات با فرود آمدن انواع تسلیحات، بمب ها و موشک ها به ویژه تسلیحاتی که مواد شیمیایی یا اتمی مانند اورانیوم رقیق شده در آنها به کار رفته، آلوده شده و آثار آلودگی تا چند ده سال بعد در آنها باقی می ماند.
وی با تاکید بر ضرورت حفظ سلامت خاک در حفاظت از محیط زیست اضافه کرد: شدت آلودگی در بعضی مناطق به اندازه ای است که توان رویش هر نوع رُستنی را از بین می برد و عرصه خاک دیگر برای هیچ کاری اعم از زیستن، کشاورزی یا چرای دام مناسب نیست.
استاد دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران حوزه سوم را هوا دانست و گفت: در زمان درگیری نیروهای مسلح در محیط های شهری و غیرشهری، آلودگی در اثر انفجار و بروز آتش سوزی های مکرر، کیفیت هوا را کاهش می دهد، ضمن اینکه استفاده از تسلیحات می تواند به زیرساخت هایی مانند پتروشیمی ها، تاسیسات گازرسانی و نظایر آن آسیب برساند و انتشار گازهای ناشی از مواد شیمیایی در انبار این تاسیسات هم به آلودگی بیشتر هوا منجر می شود.
وی گفت: گروه دیگری که در نزاع های مسلحانه آسیب می بینند پوشش های گیاهی و محیط های جنگلی به دلیل آتش سوزی یا در اثر اصابت موشک و بمب است.
«انتشار این مواد شیمیایی و ورود آن به ریه انسان ها و نشست روی گیاهان آثار مخربی هم برای هوا و هم برای بخش دیگر محیط زیست یعنی گیاهان و سایر موجودات زنده در اکوسیستم های مختلف دارد».
دکتر شفیع پور با اشاره به از بین رفتن عرصه های جنگلی در درگیری های مسلحانه ادامه داد: از بین رفتن اکوسیستم ها در شرایطی که به دلیل آلوده شدن خاک امکان رویش مجدد آن نیست خسارت عمده ای برای محیط زیست به شمار می رود.
مشاور امور بین الملل دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران با اشاره به قرار گرفتن منطقه غرب آسیا در نواحی خشک و نیمه خشک زمین افزود: با از بین رفتن پوشش گیاهی و جنگل ها، کانون های ریزگرد در کشورها پدید می آید؛ ضمن این که امکان ترمیم خاک به دلیل آلوده شدن وجود ندارد و گاه خودپالایی طبیعت در پی استفاده از انواع تسلیحات شیمیایی یا اتمی چندصدسال به طول خواهد انجامید.
وی ادامه داد: افزون بر این، از بین رفتن پوشش گیاهی زندگی حیات وحش را نیز تهدید می کند و به شکل دیگری به محیط زیست آسیب می رساند.
دکتر شفیع پور آلودگی محیط زیست دریایی را از دیگر عواقب جنگ ها دانست و گفت: کشیده شدن درگیری ها به مرزهای دریایی یا سواحل کشورها می تواند تعادل در محیط زیست دریایی را به هم زده و موجب آلودگی این منابع شود.
وی با اشاره به آتش سوزی در چاه های نفتی در خلیج فارس طی حمله عراق به کویت (1369/ 1990) یا تخریب تاسیسات نفتی لبنان یا سوریه در درگیری های فعلی و نزاع با رژیم صهیونیستی ادامه داد: گاهی این تاسیسات با سوءاستفاده نیروهای اشغالگر یا متخاصم برای حمله بیشتر روبرو می شود و همین امر موجب تشدید آلودگی هاست.

***تعیین روز جهانی منع بهره کشی از محیط زیست در نزاع های مسلحانه
دکتر شفیع پور ادامه داد: با درک اهمیت حفظ سلامت این 5 حوزه محیط زیست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نشست 5 نوامبر 2005، علاوه بر انواع کنوانسیون های موجود روز ششم نوامبر را روز جهانی منع بهره کشی از محیط زیست در نزاع های مسلحانه International Day for Preventing the Exploitation of the Environment in War and Armed Conflict نامگذاری کرد؛ تا از طرفین درگیری ها در همه جای جهان بخواهد به این حوزه ها آسیب وارد نکنند؛ ولی گاه همین حوزه ها با بیشترین آسیب و سوءاستفاده گروه های مهاجم روبرو می شوند.
وی آسب به محیط زیست را از این جهت مهم برشمرد که موجب نسل کشی می شود و توضیح داد: آلودگی محیط زیست امکان حیات را در منطقه مورد مخاصمه طی چند دهه بعد از بین می برد و حتی اگر خودپالایی طبیعت ممکن باشد، آثار مخرب آن محسوس است.
دکتر شفیع پور همچنین با اشاره به حمله هفته گذشته آمریکا، فرانسه و انگلیس به سوریه ادامه داد: این حملات پیکره محیط زیستی سوریه را از بین برده است، همانطور که در یک دهه گذشته شاهد حملات مشابهی در عراق، نوار غزه و افغانستان و تخریب محیط زیست این کشورها بودیم که بخشی از آن به شکل تولد نوزادان بیمار همچنان در این کشورها منعکس است.

***جلوگیری رژیم صهیونیستی از بررس عواقب جنگ در غزه توسط کارشناسان سازمان ملل
وی در پاسخ به این سوال که آیا میزان خسارات زیست محیطی در درگیری های سوریه مشخص است یا خیر، توضیح داد: واحد ارزیابی عواقب پس از جنگ post- conflict assessment unit در سازمان ملل متحد تکلیف قانونی و ساختاری دارد که بعد از درگیری ها به محل درگیری رفته و ضمن برآورد راهکارهایی را به کشورها برای بازسازی محیط زیست ارائه دهد.
دکتر شفیع پور ادامه داد: این واحد متشکل از نیروهای متخصص و کارشناسان ملیت های مختلف بوده و مثلا در مورد عراق و افغانستان ارزیابی مد نظر را انجام داده است. اما در مورد نوار غزه رژیم صهیونیستی در 5 نوبت با جلوگیری از صدور روادید مانع از ورود ارزیابان به این منطقه شده است.
استاد دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران گفت: در مورد سوریه هم هنوز هیچ داده ای موجود نیست؛ اما بعد از پایان درگیری ها باید کارشناسان و دانشمندان حوزه های مختلف به این کشور مراجعه کرده و اطلاعات را جمع آورده و در گزارش هایی منتشر کنند. زیرا در بحبوحه درگیری هم به مصلحت نیست و هم کشور میزبان امکان تامین امنیت کارشناسان را ندارد.
آمریکا بامداد شنبه (25 فروردین) به همراه فرانسه و انگلیس، به بهانه استفاده حکومت سوریه از تسلیحات شیمیایی، مناطقی را در شهرهای دمشق و حمص این کشور هدف پرتاب موشک قرار داد.
ادعای استفاده ارتش سوریه از سلاح شیمیایی درحالی مطرح می شود که دولت دمشق، در پی توافق سال 2014 پذیرفت تمام تسلیحات شیمیایی خود را به نمایندگان سازمان ملل متحد و سازمان منع سلاح های شیمیایی تحویل دهد و تاکنون هیچ مدرکی دال بر نقض تعهدات سوریه ارائه نشده است.
از سوی دیگر، آثار جنگ ها بر محیط زیست به ویژه در منطقه غرب آسیا که با بحران های فراوانی در زمینه محیط زیست از جمله بحران کمبود آب و مناقشه بر سر منابع آبی روبروست، بسیاری از کارشناسان را نسبت به آینده محیط زیست در سوریه به ویژه بعد از 7 سال درگیری داخلی و سرایت پیامدهای زیست محیطی به دیگر کشورها مانند تشکیل کانون های ریزگرد و نظایر آن حساس کرده است.
علمی**9157*2017
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با کانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
irnaelm@
https://telegram.me