صاحب‌خبر - جام جهانی 2018 روسیه که بیست‌ویکمین دوره بزرگ‌ترین آوردگاه فوتبالی جهان است، درحالی در روسیه برگزار می‌شود که تمام تیم‌ها تلاش می‌کنند بهترین عملکرد خود را در این رقابت‌ها ارائه دهند. تیم ملی فوتبال ایران به‌عنوان دومین تیم، جواز حضور در جام‌جهانی را به دست آورده‌ تا در کنار تیم‌های ملی 32 کشور دیگر رقابتی فوتبالی داشته باشد. جام‌جهانی مهم‌ترین اتفاق ورزشی در همه کشورهای دنیاست که محمل خیلی از رخدادهای فرهنگی است. آنچه امسال شرایط حضور ایران در جام‌جهانی را تا‌حدودی متفاوت‌تر با سال‌های گذشته کرده، همراهی و اجرای دو ارکستر سمفونیک تهران و ارکستر ملی در روزهای برگزاری جام‌جهانی فوتبال است. پیش‌تر علی‌اکبر صفی‌پور، مدیرعامل بنیاد فرهنگی رودکی در نشست خبری به این مساله اشاره کرده بود که تفاهمنامه‌ای برای ساخت و اجرای سرود برای تیم ملی فوتبال ایران در جام‌جهانی صورت گرفته و براساس این تفاهمنامه قرار است با محوریت فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران، کارهای مهمی در حوزه فعالیت‌های فرهنگی و هنری پیش از آغاز جام‌جهانی صورت پذیرد. تاثیر ارزشمند اجرای ارکسترهای ایرانی در جام‌جهانی از سوی دیگر، در روز بیست‌وهفتم فروردین ماه، صفی‌پور و مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال در قالب نشست رسانه‌ای در فدراسیون فوتبال، ضمن معرفی آهنگساز و خواننده سرود تیم ملی در جام‌جهانی برنامه‌های فرهنگی تیم ملی فوتبال کشورمان را در این رویداد تشریح کردند. در این نشست، غلامحسین زمان‌آبادی، معاون فرهنگی فدراسیون فوتبال به این نکته اشاره کرده بود که فدراسیون فوتبال برای اولین بار یک کار تخصصی را به مرجع خود واگذار کرده و به دنبال این است در حد تیم ملی فوتبال ایران یک کار فاخر تولید و عرضه شود. او همچنین ابراز امیدواری کرد که این حرکت ارزشمندی است و ضرورت دارد جهانی شود. مدیرعامل بنیاد رودکی هم در این نشست از حضور دو ارکستر در جام‌جهانی ابراز خوشحالی کرده بود و آن را اتفاقی بزرگ قلمداد کرد. حضور 3 خواننده برای اجرای رپرتوار ارکسترها او همچنین در این نشست اشاره کرد: «دی ماه سال گذشته با فدراسیون تفاهمنامه‌ای برای ساخت سرود تیم ملی کشورمان منعقد شد. اگر این اتفاق امروز رقم خورده نتیجه زحمات و تلاش کارکنان مجموعه بنیاد فرهنگی رودکی و فدراسیون فوتبال است. ‌ما برای ساخت سرود تیم ملی فوتبال کشورمان روی موضوع «سرود ایرانی» تاکید زیادی داشتیم که منجر به ساخت اثری شد که محصول ایرانی است. ضمن اینکه از روز اول ما تصمیم داشتیم علاوه‌بر ساخت یک سرود، قطعات دیگری را نیز تولید کنیم، به همین منظور اولین کاری که تولید شد اثری با شعری از احسان افشاری، ‌آهنگسازی بابک زرین و خوانندگی سالار عقیلی بود که این روزها در حال اتمام است. دومین کار هم با شعری از ساعد باقری، آهنگسازی شهرداد روحانی و به خوانندگی علیرضا قربانی است که هر دو اثر با رهبری شهرداد روحانی تولید می‌شود.» صفی‌پور همچنین در این نشست از روند تولید سومین کاری که قرار است در جام‌جهانی عرضه شود خبر داده و گفته است: «آهنگسازی این اثر را فریدون شهبازیان برعهده داشته و شعر آن را عبدالجبار کاکایی سروده است اما خواننده این اثر بعد از پایان کار معرفی می‌شود.» اجرای آثاری با تم ایرانی در اولویت بنا به اخبار منتشر شده از صحبت‌های مدیرعامل بنیاد رودکی این‌طور بر می‌آید که در جریان حضور هنرمندان ایرانی درجام‌جهانی، تولید آثاری در حوزه موسیقی ارکسترال با تم ایرانی در اولویت ساخت قرار دارد. کما اینکه صفی‌پور نیز در روزهای اخیر به این مساله اشاره کرده و گفته بود که بنیاد رودکی ماموریتی برای تولید موسیقی پاپ ندارد و آنچه برای ما مهم است تولید آثاری در حوزه موسیقی ارکسترال با تمی ایرانی است و امیدوارم مخاطبان از شنیدن آن لذت ببرند. داشتن مولفه‌های حماسی و تکرار شدن آن از سوی مخاطبان هم از دیگر مولفه‌های این آثار از سوی مدیرعامل بنیاد رودکی عنوان شده بود. نوازندگان در چه روزهایی به روسیه می‌روند؟ حضور دو ارکستر ملی و سمفونیک تهران در حالی در جام‌جهانی صورت خواهد گرفت که پیش‌تر مدیرعامل بنیاد رودکی به این مساله اشاره کرده بود که در سال 96 در حوزه ارکسترها حدود 50 اجرا داشته‌اند و این آمار برای ارکسترها بسیار مهم است و امیدواریم به‌جایی برسیم که هفته‌ای دو اجرا برای ارکسترها داشته باشیم. با این حال ارکستر ملی و سمفونیک تهران بنا به اعلام‌ها قرار است در روزهای بیست‌وچهارم، بیست‌وهفتم و سی‌ام خردادماه سال جاری به برگزاری کنسرت در روسیه بپردازند. رپرتواری که این دو ارکستر اجرا خواهند کرد مشتمل بر سرود جام‌جهانی و رپرتواری مبتنی‌بر آثار آهنگسازان معاصر ایرانی خواهد بود. حضور ارکسترهای ایرانی در جام‌جهانی تشریفاتی است داریوش پیرنیاکان ازجمله هنرمندان موسیقی کشورمان درباره حضور دو ارکستر ملی و سمفونیک تهران در جام‌جهانی می‌گوید: «من در این زمینه، نه موافقم و نه مخالف، چراکه در جریان کم‌وکیف این مساله نیستم. ولی آنچه از شواهد امر برمی‌آید این است که اساسا حضور ایران از منظر موسیقایی در جام‌جهانی نمی‌تواند به آن شکلی که انتظار می‌رود مثمرثمر باشد. البته شاید هم از جهاتی این اتفاق بتواند مثبت باشد ولی آنچه اهمیت دارد این است که در شرایط کنونی وقتی جایگاه موسیقی در داخل کشور هنوز به ثبات، دوام و قوام نرسیده نمی‌توان توقع داشت این دو ارکستر با چند شب اجرا بتوانند در معرفی و شناسایی زوایای پیدا و پنهان موسیقی ایران نقش داشته باشند.» جایگاه کنونی موسیقی در جامعه رضایت‌بخش نیست این نوازنده تار و سه‌تار اضافه می‌کند: «در سال‌های اخیر اگرچه شرایط موسیقی به لحاظ افزایش تعداد نوازندگان، آهنگسازان و دانشجویان این رشته با روند مطلوبی توام شده است اما واقعیت این است که وقتی پای عمل به میان می‌آید می‌بینیم موسیقی هنوز در کارزار اجتماعی معاصر با برخوردهای سلیقه‌ای از سوی افراد مختلف مواجه است. بنابراین طبیعی است که با وجود چنین شرایطی، حضور ارکسترهای ایرانی در جام‌جهانی فقط به اجرایی تشریفاتی محدود می‌شوند و نمی‌توانند آن‌طور که باید نزد جهانیان موسیقی ایران را معرفی کنند.» ای کاش نوازندگان سازهای ملی حضور بیشتری داشتند کیوان ساکت اما هنرمند دیگری است که در زمینه حضور دو ارکستر ملی و سمفونیک تهران نظر دیگری دارد. او در این‌باره می‌گوید: «اینکه ایران در جام‌جهانی حضور داشته باشد، مایه خرسندی و خوشحالی است ولی ‌ای‌ کاش شرایطی فراهم می‌شد تا نوازندگان سازهای ملی می‌توانستند در این رویداد حضور بیشتری داشته باشند تا نوازندگان سازهای کلاسیک. این کار باعث می‌شد بازتاب گسترده و به مراتب مطلوب‌تری از این حضور صورت بگیرد.» حضور هنرمندان ایرانی در عرصه‌های بین‌الملل تاثیرگذار است این نوازنده و مدرس موسیقی اضافه می‌کند: «ما دارای فرهنگ هویت پرقدمت و ویژه خودمان هستیم و طبعا به واسطه سازهای ایرانی می‌توانیم حضوری تاثیرگذار را در معرض دید جهانیان قرار دهیم. کما اینکه در طول این سال‌ها حضور تاثیرگذار سازهای ملی در عرصه‌های بین‌الملل بارها ثابت شده است. بنابراین معتقدم ‌ای کاش فقط سازهای ایرانی در این برنامه حضور می‌یافتند.» ساکت در پاسخ به این سوال که آیا در سال‌های گذشته هم ارکسترهای ایرانی مجالی برای اجرای برنامه در جام‌جهانی را داشته‌اند نیز می‌گوید: «متاسفانه دولتمردان در سال‌های گذشته کمتر پیش‌آمده که به فرهنگ و هنر توجه جدی‌تری داشته باشند ولی کارنامه موسیقی معاصر نشانگر این مساله است که هرگاه شرایطی پیش‌آمده، هنرمندان عرصه موسیقی به خوبی توانسته‌اند به ایفای نقش در عرصه‌های بین‌الملل بپردازند.» حضور ارکسترهای ایرانی در جام‌جهانی تلقی اشتباه کشورها را تصحیح می‌کند شاهین فرهت، آهنگساز پیشکسوت کشورمان نیز از دیگر هنرمندانی است که نظرش را در ارتباط با حضور ارکسترهای ایرانی در جام‌جهانی جویا می‌شویم. او با اشاره به اینکه موسیقی از دیرباز تا به امروز همواره به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارها برای شناخته شدن ملت‌ها و جوامع بوده است، می‌گوید: «در واقع دستاورد فعالیت ارکسترها به خوبی بازتاب‌دهنده شرایط جامعه هر کشوری است. بنابراین من حضور ایران در جام‌جهانی از این منظر را اتفاق خوبی تلقی می‌کنم چراکه تصور می‌کنم شرکت کردن دو ارکستر در جام‌جهانی می‌تواند تاثیرگذاری زیادی در پی داشته باشد. به‌خصوص اینکه شاید هنوز هم دیدگاه‌های منفی نسبت به موسیقی کشورمان وجود داشته باشد و برخی تصور کنند ما اصلا موسیقی ارکسترال در این ابعاد نداریم. بنابراین قطعا حضور این دو ارکستر و اجرای قطعات مختلف می‌تواند از این نظر مفید و وسیله‌ای برای روشنگری کشورهای دیگر باشد و این تلقی اشتباه را نزد آنها تصحیح کند.» این آهنگساز با سابقه ادامه می‌دهد: «خاصه اینکه آثار آهنگسازان برجسته در این سال‌ها توانسته به غنای موسیقی معاصر بیفزاید و طبعا اجرای این آثار در جام‌جهانی می‌تواند صرف‌نظر از آن که مایه مباهات ایران نزد کشورهای دیگر باشد، در شناخت و معرفی موسیقی ایران هم در جهان موثر واقع شود.» با فرهت این بحث را مطرح می‌کنم که برخی از هنرمندان معتقدند حضور ارکسترهای ایرانی حالتی تشریفاتی و فرمالیته در جام‌جهانی دارد، این هنرمند می‌گوید: «من با این مساله موافق نیستم بلکه همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردم تصور می‌کنم حضور این ارکسترها می‌تواند از برآیند مطلوبی برخوردار شود، چراکه حتم دارم اجرای دو ارکستر ملی و سمفونیک تهران بسیار تاثیرگذار و اثربخش خواهد بود.»∎​