ساعت ۴:۱۸ دقیقه بعدازظهر امروز، زلزله‌ای به قدرت ۷ در مقیاس ریشتر، شهر سن‌فرانسیسکو را لرزاند؛ ۸۰۰ کشته، صدها زخمی، هزاران بی‌خانمان و قطع آب و برق مناطق زیادی از شهر، بخشی از تلفات و خسارات این زمین‌لرزه پرقدرت در خلیج سن‌فرانسیسکو بود.
به گزارش خبرآنلاین و به نقل از سیناپرس، خبر فوق در حقیقت سناریویی فرضی است که از سوی سازمان زمین‌شناسی آمریکا (USGS) ارائه شده است تا مسئولان مدیریت بحران، مدیریت شهری و سازمان‌های امدادرسانی در مورد چگونگی واکنش در برابر رخداد زلزله‌های بزرگ بیندیشند.
سازمان زمین‌شناسی آمریکا این سناریو را «HayWired» نام‌گذاری کرده است، چراکه گسل هیوارد (Hayward) توان ایجاد زلزله‌های مخرب ۶٫۷ ریشتری یا بالاتر را طی ۲۵ سال آینده دارد. دانشمندان در این سناریو بررسی می‌کنند که چگونه رخداد یک زلزله بزرگ می‌تواند صدها کشته و مجروح برجای بگذارد یا اتصال اینترنت را در خلیج سن‌فرانسیسکو مختل کند؛ کسب‌وکارهای بزرگ ازجمله سیلیکون‌ولی که قلب تپنده‌ی فناوری اطلاعات عصر حاضر در آن‌جا می‌تپد، چگونه می‌توانند خود را برای رویارویی با این حوادث طبیعی آماده کنند و چگونه می‌توان میزان تلفات و خسارات را کاهش داد؟
سناریوی «HayWired» دقیق‌ترین شبیه‌سازی از وضعیت یک شهر (سن‌فرانسیسکو) پس از رخداد یک زلزله بزرگ است که بر اساس درس‌هایی که دانشمندان با بررسی زلزله‌های اخیر در نقاط مختلف جهان آموخته‌اند، طراحی شده است.
دکتر «کنت هادنات» (Kenneth Hudnut) از زمین شناسان USGS و سرپرست سناریوی HayWired می‌گوید: «سال‌هاست که درباره وقوع زمین‌لرزه‌ای بزرگ در سن‌فرانسیسکو صحبت می‌کنیم، اما واقعا تصویر درستی از آن در ذهن نداشتیم. بسیاری از ساختمان‌ها در برابر زلزله مقاوم‌سازی شده‌اند، اما برخی ساختمان‌ها (به دلیل عدم مقاوم‌سازی) با خطر مواجهند. در صورت رخداد زلزله در خلیج سن‌فرانسیسکو، بیش از ۷ میلیون نفر و ۲ میلیون ساختمان در معرض خطر قرار دارند.»
مطالعات دیرینه‌لرزه‌شناختی (Palaeoseismic) نشان می‌دهند که ۹ زلزله با بزرگی بیش از ۶٫۵ ریشتر در فواصل زمانی ۱۵۰ ساله در این منطقه به وقوع پیوسته‌اند؛ آخرین آن‌ها زلزله‌ای ۶٫۸ ریشتری بود که اکتبر ۱۸۶۸ (مهر ۱۲۴۷) روی داد و اکنون ۱۵۰ سال از این رخداد گذشته است.
زلزله ۷٫۸ ریشتری نپال در سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) و ۶٫۲ ریشتری در کریسچرچ نیوزلند، به دانشمندان کمک کرد تا بتوانند تأثیرگذاری زلزله‌ای ۷ ریشتری را بر شهری مانند سن‌فرانسیسکو پیش‌بینی و شبیه‌سازی کنند.
تهران و احتمال رخداد یک زلزله بزرگ
سناریوی زلزله سن‌فرانسیسکو برای کلان‌شهر تهران نیز صدق می‌کند. بارها مطالب مختلفی در مورد احتمال رخداد زلزله‌ای بزرگ در تهران و توان گسل‌های تهران برای ایجاد زلزله ۷٫۵ ریشتری با دوره‌های ۱۵۰ تا ۲۰۰ ساله بازگشت زلزله در محدوده تهران شنیده یا خوانده‌اید.
اما به گفته دکتر «مهدی زارع» استاد و مدیر گروه زلزله‌شناسی مهندسی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، هنوز با سناریوی زلزله به لحاظ علمی آشنا نیستیم. سناریوی زلزله عبارت است از رخداد زلزله، تبعات آن و روش‌های واکنش نشان دادن؛ اما چنین چیزی هنوز در تهران به‌صورت سناریو تهیه نشده و تاکنون به لحاظ علمی این کار انجام نشده است.
تبعات زلزله احتمالی در تهران بسته به بزرگی زلزله، از تخریب زیرساخت‌های شهری، وقوع آتش‌سوزی و تلفات انسانی تا آسیب جدی به ساختار کشور را در بر می‌گیرد؛ چراکه بخش قابل‌توجهی از اقتصاد ایران در تهران هدایت می‌شود. بخش‌های مهمی از تولید علم و فناوری و مسائل آموزشی کشور، در تهران واقع شده‌اند و وقوع زلزله احتمالی در این کلان‌شهر می‌تواند تبعاتی ملی به همراه داشته باشد. اما ما چه درس‌هایی از زلزله‌های بزرگ گرفته‌ایم؟
در زلزله ۷٫۳ ریشتری سال ۹۶ در سرپل ذهاب، کیفیت بد ساخت‌وساز و عدم رعایت حداقل‌های مهندسی در برخی بناهای حتی نوساز، خسارات جانی و مالی شدیدی به بار آورد. از این منظر در کلان‌شهر تهران و البته سایر شهرها، نیازمند رعایت استاندارهای ساخت‌وساز و اعمال نظارت‌های سخت‌گیرانه‌تری هستیم.
بحث مهم دیگر در این زمینه، وجود بافت‌های فرسوده در مناطق عمدتا متراکم و پرجمعیت شهر تهران است. پیگیری جدی‌تر بحث نوسازی بافت‌های فرسوده، در کنار برگزاری مستمر مانورهای زلزله، استفاده از نیروهای خلاق و با دانش علمی کافی در ستادهای مدیریت بحران، تجهیز مراکز خدمات‌رسانی و امدادی به مدرن‌ترین امکانات می‌تواند به کاهش تلفات و خسارات ناشی از زلزله‌های احتمالی منجر شود.
۵۴۵۴
نظر شما