کمتر از 10 درصد خیران از طریق فضای مجازی کمک میکنند
اعتمادسازی شرط اول است
صاحبخبر - شبکههای اجتماعی به استراتژی بسیار موثری برای خیریهها در دنیا تبدیل شده است. یکی از اصلیترین اهداف آنها ارتباط حامیان با یکدیگر و تسهیل امر کمکرسانی به نیازمندان است. اما با این حال هنوز هم اغلب افراد خیر به دلایلی چون کلاهبرداریهای اینترنتی و مجازی ترجیح میدهند خودشان پیشقدم شوند و شخصا کمکهای نقدی و غیرنقدی را به دست نیازمندان برسانند. دلیل این موضوع هم بیاعتمادی مردم به فضای مجازی است؛ عاملی که باعث شده اس مردم و بهویژه خیران تمایل چندانی به کمک کردن مجازی نداشته باشند. به عبارت دیگر متولیان جمعآوری کمکهای مردمی و خیریهها نتوانستهاند از ظرفیتهای فضای مجازی برای افزایش کمکها استفاده کنند؛ بهطوری که براساس آماری که پایگاه اطلاعرسانی خیریهها و سمنهای کشور بهعنوان جامعترین بانک خیریههای کشور در اختیار «صفر و یک» قرار دادهاند کمتر از 10 درصد خیران از طریق فضای مجازی کمکرسانی میکنند. فضای مجازی در امور خیران موفق نبوده است معمولا نرمافزارهایی که در قالب موسسههای خیریه طراحی میشوند از سه بخش خیران، نیازمندان و ساختار خود خیریه تشکیل میشود. در ساختار خود خیریهها، هر موسسه خود را از طریق فعالیتهای نرمافزاری اداره میکند. در واقع، افراد اطلاعات خود را داخل نرمافزار قرار میدهند و این کار نیاز به حضور فیزیکی افراد را در مراکز برطرف میکند. مجید یوسفپور، مدیر روابطعمومی پایگاه اطلاعرسانی خیریهها و سمنهای کشور در گفتوگو با «صفر و یک» پیرامون فعالیت موسسههای خیریه کشور در فضای مجازی بیان کرد: «فضای مجازی بهویژه در بخش ساختار خیریهها بسیار موثر بوده بهطوری که موسسهها توانستهاند تاییدیهها را از طریق فضای مجازی انجام دهند.» با این روند، در بخش نیازمندان دیگر نیازی نیست که افراد برای ارائه درخواست عضویت در موسسه حضور داشته باشند. آنها حتی بدون داشتن آدرس خیریه هم میتوانند با وارد شدن به سامانه، درخواست دهند. سیستم پس از بررسی ویژگیهای آنها، درخواست را تایید کرده و کد پیگیری را هم از طریق وبسایت و هم از طریق اپلیکیشن مربوط در اختیار فرد درخواستدهنده قرار میدهد. بخشی از فضای مجازی موسسههای خیریه نیز برای خیران طراحی شده است بهطوری که آنها میتوانند از این طریق اقدام به پرداخت کمکهای مالی خود کنند.» یوسفپور معتقد است که موسسههای خیریه در این بخش هنوز نتوانستهاند به موفقیت برسند. او میگوید: «خیران معمولا تا نیازمندان را نشناسند کمک نمیکنند. البته افرادی هستند که با ورود به فضای مجازی کمک میکنند. بیشترین تاثیر فعالیت مراکز خیریه روی خرید و فروش اینترنتی بوده است.» موسسههای خیریهای که بعضا در فضای مجازی فعالیت میکنند، گاهی طرحهایی را به صورت پروژههای مالی در دستور کار قرار میدهند و از این طریق مبالغی را جمعآوری میکنند و چنانچه این پروژهها به سرانجام نرسد، پولهای گرفته شده از خیران به آنها برگردانده میشود. این قبیل کارها در خارج از کشور مرسومتر است. کمکرسانی مجازی کمتر از 10 درصد موثر بوده است مدیر روابطعمومی پایگاه اطلاعرسانی خیریهها و سمنهای کشور افزود: «تمام خیریههایی که در داخل کشور فعالیت میکنند مردمنهادند و دولت نقشی در عملکرد آنها ندارد؛ بلکه مردم بیشترین نقش را در پیشبرد فعالیت خیریهها دارند.» او درباره تاثیر کار مجازی روی روند کار خیریهها به این نکته اشاره کرد که «روی بحث خیران در درآمدزایی کار خاصی صورت نگرفته است ولی سایتهای معروفی چون خیریههای محک و بنیاد کودک از جمله سایتهایی هستند که توانستهاند با جلب اعتماد خیران، درآمد خوبی داشته باشند.» موسسههای خیریه در فضای مجازی بیشتر به امر تبلیغات و اطلاعرسانی برنامهها و اقدامات خود داخل موسسه میپردازند؛ بنابراین تا امروز فضای مجازی نتوانسته روی بهبود کمکرسانی خیران اثر مثبتی بگذارد. یوسفپور معتقد است «بهرهمندی از قابلیتهای فضای مجازی زمانی میتواند در روند کمکرسانی خیران اثربخش باشد تا مردم اعتماد لازم را به موسسهها و مراکز خیریه داشته باشند. در حال حاضر آنقدر این حس اعتماد بین خیران پایین است که شاید آمار خیرانی که بهطور مجازی کمکرسانی میکنند به زیر 10 درصد میرسد.» باید اعتمادسازی کرد عباس بشکوه، مسئول روابطعمومی و امور اعضای شبکه ملی موسسات نیکوکاری و خیریه معتقد است: «گسترش اینترنت و فعالیت کاربران در فضای مجازی در برخی حوزهها بسیار کارآمد بوده و نقش بسزایی در پیشبرد فعالیتها داشته است. ایجاد وبسایتهای اختصاصی برای برخی مراکز و ساخت اپلیکیشنهای مختلف که بتوانند کار کاربران را راحتتر کنند از جمله نقشهای فضای مجازی است.» امروزه میتوان این فناوری را در برخی موسسههای خیریه نیز مشاهده کرد اما آیا فضای مجازی در این سالها توانسته جای خود را بین خیران و افرادی که پیش از این بهطور حضوری به این قبیل مراکز کمکرسانی میکردند، باز کند و آنها را به استفاده از این قابلیت ترغیب کند؟ فضای مجازی معمولا برای کاربران متفاوت است و کارکردهای متنوعی در آن انجام میدهند. انجام امور خیریه و نیکوکاری از جمله کارهایی است که در بستر فضای مجازی میتوان از آن بهرهمند شد. یکسری از موسسات خیریه، خیران خود را به سمت استفاده از فضای مجازی برای کمکرسانی سوق میدهند اما یکسری از آنها آنجایی که هنوز بافت قدیمی خود را حفظ کردهاند، به دنبال فناوریهای نوین نیستند و از این فضا استفاده نمیکنند. البته بیش از هر چیز، این کاربران و خیران هستند که تصمیم میگیرند در چنین فضای جدیدی کمکرسانی کنند یا خیر. بشکوه افزود: «در سالهای اخیر بسیاری از موسسات خیریه به این سمت حرکت کردهاند و درآمدهای خوبی هم از کنار آن به دست آوردهاند. خیران تنها با کلیک کردن روی گزینههای پرداختی به راحتی میتوانند مبالغ مورد نظر خود را بهطور آنلاین پرداخت کنند. حتی ایجاد اپلیکیشنها هم میتواند باعث منفعت مراکز خیریه و هم موجب ضرر آن شود. در حال حاضر، فعالیت موسسات خیریه در فضای مجازی خوب بوده اما آمار دقیقی از میزان فعالیت آنها در این فضا وجود ندارد. اما بهطور کلی، از ظرفیت اپلیکیشنها خوب استفاده کردهاند.» کمیته امداد سالها در برابر ورود به فضای مجازی و راهاندازی اپلیکیشن برای این موسسه خیریه مقاومت میکرد اما درنهایت با این اقدام موثر موافقت کرد. این کار با قرار دادن صندوقهای صدقات الکترونیک داخل مترو آغاز شد. موسسههای دیگر هم اپلیکیشنهایی را از طریق تلگرام و پیامرسانهای دیگر ایجاد کردهاند که در گروهها پخش شده و خیران از طریق آن کمک میکنند. اما کمتری کسی پیدا میشود که از طریق اپلیکیشنها و گروهها و کانالهای تلگرامی اقدام به پرداخت کمکهای نقدی کند که این بیانگر وجود فضای بیاعتمادی در کشور است. روابطعمومی شبکه ملی موسسات نیکوکاری و خیریه بر این نکته متذکر شد: «هنوز در جامعه ما اعتمادی که باید ایجاد شود تا خیران با خیال راحت و بهطور غیرحضوری بتوانند کمکرسانی کنند، وجود ندارد. در واقع اگر بتوان اعتماد را بهوجود آورد، کمکرسانی بهبود مییابد. موسسات خیریه در کشور مانند یک چاقوی دو لبه عمل میکنند. فضای آنها در کشور فضای بدی شده و مردم غیر از تعدادی موسسههای معتبر و شناخته شده، به بقیه اعتماد ندارند.» تعداد موسسهها باید کم شود در این فضای بیاعتمادی، برخی موسسهها موفق عمل کردهاند اما گاهی این بیاعتمادی روی کارهای انساندوستانه مردم هم تاثیر منفی میگذارد. بهعنوان مثال، خیریه همت، خیریهای است که اولین بار فعالیت خود را در فضای اینترنت و تلگرام آغاز کرد. این خیریه فاقد فضای فیزیکی است و اقدام به جمعآوری مبالغ خرد میکند. نمیتوان موسسهای را یافت که روی حوزه فضای مجازی فعالیت نکرده باشد. بشکوه عنوان کرد: «این موسسهها یکسری خیران ثابت دارند که بین 70 تا 80 درصد درآمد آنها توسط خیران تامین میشود. علاوهبر این، کمیته امداد، محک و موسسههای معروفی از این قبیل بخشی از منابع مالی خود را از پولهای خرد تامین میکنند.» اگر جستوجویی در فضای مجازی داشته باشید متوجه وجود موسسههای متعددی میشوید که در امر کمکرسانی به نیازمندان فعال هستند. اما چگونه است که با این حجم بالای حضور موسسهها در فضای مجازی، هنوز هم مردم کمک حضوری را ترجیح میدهند. بشکوه معتقد است: «برای حل این مشکل باید به سمتی برویم که موسسهها را کمتر کنیم. ما بیشتر به دنبال کمیت هستیم نه کیفیت. در صورتی که این موسسهها باید کیفیت بالایی داشته باشند و نباید قارچگونه رشد کنند. درواقع، اگر بتوان اعتماد جمعی را ایجاد کرد، حرکت جمعی خوبی را بین مردم و موسسه خیریه ایجاد میکند.» زمانی که فردی به یک موسسه کمک میکند، باید نتیجه آن را ببیند تا بار دیگر ترغیب به این کار شود. این نگاه در فضای مجازی متفاوت است و انتظارها بیشتر میشود. موسسه محک بعد از کمک نقدی خیران از طریق فضای مجازی، صورتحسابی برای فرد صادر میکند مبنیبر اینکه فرد به چه میزان به موسسه کمک کرده است. این مسئول روابطعمومی شبکه ملی موسسههای نیکوکاری و خیریه بیان میکند: «با شفافیت مالی میتوان مشتری را راضی نگه داشت بهطوری که موارد مصرف پولهای واریزی در پروژهها باید به وضوع مشخص شود. این مساله در فضای مجازی از اهمیت بالاتری برخوردار است.» ارتباط خیریهها و فضای مجازی در دنیا خیریهها در سطح جهانی، خیران را ترغیب میکنند از فرصتهایی که شبکههای اجتماعی و فضای مجازی در اختیار آنها قرار میدهد، استفاده کنند. در این راستا مراکز خیریه ترغیب میشوند روشهای تجاری، تخصصهای تجاری و کارآفرینی را در قالب فضای مجازی به بخش داوطلبی ارائه دهند. از آنجایی که بسیاری از خیریهها برای سرپا ایستادن به حمایت عمومی نیاز دارند، باید به دنبال راههای جدید باشند تا بتوانند از کانالهای مختلفی کمکهای خیران را دریافت کنند. به گزارش «گاردین»، فضای مجازی یکی از موثرترین راههایی است که خیریهها میتوانند از آن بهرهمند شوند. حدود 80 درصد جوانان 18 تا 24 سال و 73 درصد افراد 25 تا 34 سال به ترتیب از شبکههای اجتماعی فیسبوک و توییتر استفاده میکنند. این پلتفرمها ارتباط تنگاتنگی با خیریهها دارند تا از این طریق بتوانند مشارکت نسل جوان را در امور خیریه افزایش دهند. فعالیت شبکههای اجتماعی در جذب خیران بیشتر به این معنا نیست که خیریهها نباید فعالیتهای سابق خود را از قبیل استفاده از وبسایتها، ارائه پرینتها و مجلات و ارسال ایمیل کنار بگذارند اما شبکههای اجتماعی و فضای مجازی مزیتهایی را دارد که سایر حوزهها ندارد. اما از سوی دیگر، برخی منتقدان بر این باورند که بیشتر خیریهها زمان و پول زیادی را صرف شبکههای اجتماعی میکنند که این امر باید متوقف شود. گزارشهای منتشر شده حاکی از آن است که فضای مجازی به نوعی اتلاف وقت است و جدا از اینکه تاثیر بسزایی روی مقوله فروش ندارد، در پیشبرد کار خیریهها هم تاثیر چشمگیری نداشته است. در تئوری، شبکههای اجتماعی توانسته یک میلیارد نفر را در فیسبوک و 320 میلیون نفر را در توییتر به هم متصل کند اما در واقعیت آمارها پایینتر از ارقام اشاره شده است. پستهای فیسبوکی تنها 6/2 درصد مخاطبان خیریهها را شامل میشود. صلیب سرخ از جمله خیریههای جهانی است که در کنار جمعآوری کمکهای مادی هنگام بروز حوادث غیرمترقبه، سالهاست اپلیکیشنی را راهاندازی کرده است که به کاربران امکان میدهد به وسیله پیامهای متنی به حادثهدیدگان کمک کنند. در واقع، بعد از بروز هر حادثه طبیعی، به کاربران اطلاعرسانی میشود که میتوانند با پیامهای متنی خود به بازماندگان، با آنها ابراز همدردی کنند. طبق آمار، در سال 2010 به دنبال وقوع زلزله هائیتی، صلیب سرخ با کمک این اپلیکیشن توانست بیش از 30 میلیون دلار کمک نقدی برای حادثهدیدگان جمع کند. براساس آماری که سال گذشته منتشر شد، 47 درصد مردم از طریق شبکههای اجتماعی یا اینترنت از فعالیت خیریهها مطلع میشوند. حدود یک پنجم آمریکاییها بهطور آنلاین به خیریهها کمک میکنند. ایران جزء نیکوکارترین کشورهاست بنیاد جهانی اهدا، در پایان هر سال میلادی فهرستی از نیکوکارترین کشورهای جهان ارائه میدهد. مسئولان این بنیاد از سه معیار کمک به غریبهها، کمک به خیریهها و کار داوطلبانه را برای گزینش خیرترین کشورها استفاده میکنند. آمارهایی که در پایان سال 2017 اعلام شده نشان از کاهش میزان کمکرسانی در دنیا دارد. براساس این آمار، میزان کمکرسانی کشورهای اروپایی که در فهرست 20 کشور برتر دنیا قرار دارند، نسبت به سال 2016 بین یک تا 5 درصد کاهش یافته است. چنین وضعیت مشابهی را نیز در کشورهای آسیایی و اقیانوسیه شاهد هستیم اما در این میان، تنها قاره آفریقا بوده است که در هر سه معیار افزایش نشان میدهد. در این آمار به دستآمده، ایران جزء 20 کشور نیکوکار دنیا قرار گرفته بهطوری که از رتبه 45 در سال 2016 به 17 در سال گذشته ارتقا یافته است. اگر بخواهیم جزئیات این آمار را اعلام کنیم به این صورت است که از هر 100 ایرانی، 61 نفر به افراد غریبه و 50 نفر به خیریهها کمک کردهاند و 25 نفر هم در کارهای داوطلبانه و عامالمنفعه مشارکت داشتهاند. طبق آماری که سال گذشته منتشر شد، 15 هزار موسسه خیریه در کشور تاییدیه دریافت کرده و بهطور رسمی مشغول به فعالیت هستند. ایران در حالی در رده هفدهم قرار گرفته که میانمار لقب نیکوکارترین کشور را در چهارمین سال متوالی کسب کرده است.∎
نظر شما