یکی از مهمترین ابزارهای روابط اجتماعی بشر در عصر کنونی ، توجه به "غذا" است و این مهم علاوه بر عادت روزمره افراد ، به دلیل اهمیت آن در تأمین سلامت ، عاملی در مواجهه و ارتباط با بسیاری از مفاهیم فرهنگی دیگر است.

با مدنظر قرار دادن این تعریف ، صاحبان عرصه های فرهنگی ، اجتماعی ، علمی و حتی سیاسی در تلاش هستند با بهره مندی از ظرفیت غذاهای بومی و محلی مناطق تحت مدیریت خود ، علاوه بر معرفی آداب و رسوم ، زمینه های جذب گردشگر و تقویت صنعت توریسم را فراهم کنند.

شهرستان مرزی بندر آستارا به دلیل واقع شدن در تقاطع مراودات تجاری ، فرهنگی و سیاسی اقوام تالش ، گیلک ، آذری ، ترک و کرد از استان های گیلان ، اردبیل و سایر استان های غرب کشور و کشور جمهوری آذربایجان ، دارای ویژگی های منحصر به فرد در زمینه فرهنگ غذایی می باشد و در حال حاضر به عنوان یک جاذبه برای گردشگران داخلی و خارجی شناخته شده است.

داریوش ملک زاده ، رئیس اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری آستارا در گفتگو با ایسنا اظهار کرد : معرفی و زنده نگه داشتن فرهنگ غذاهایی می تواند نقش بسزایی را در جذب گردشگر و پویایی صنعت توریسم منطقه داشته باشد.

وی تفاوت قابل توجه روش و طبخ غذاهای محلی در آستارا با سایر مناطق استان گیلان و حتی استان های همجوار را مبین فرهنگ غنی منطقه برشمرد و گفت : لَوَنگی ماهی سفید ، لَوَنگی جوجه محلی ، آلو مسما ، باستیرمای مرغابی و بوقلمون ، چغیرتما ، بورانی پلو ، قورما ، آیران آشی (آش دوغ) ، نذیر چورک و سایر غذاها نامی آشنا و مملو از خاطره برای گردشگران هستند.

ملک زاده خاطرنشان کرد: در طبخ بیشتر این غذاها از چند نوع سس محلی به نام رب ازگیل، رب به ، رب آلوچه وحشی و رب انار وحشی استفاده می شود که میوه های آن توسط زنان و مردان کشاورز کوهپیایه های شهرستان چیده و سپس طی مراسم ها و آیین های ویژه ای پخته می شود.

وی با اشاره به اینکه رستوران های شهرستان به خوبی توانسته اند غذاهای محلی را به گردشگران معرفی کنند ، افزود : برگزاری جشنواره ها و مسابقات می تواند بر معرفی هر چه بهتر آنها تأثرگذار باشد.

لَوَنگی جوجه محلی و ماهی سفید

این خوراک‌ خوش قیافه و خوشمزه، از غذاهای سنتی و اصلی مرزنشینان آستارا می‌باشد، که در رأس مواد اولیه این خوراک‌ «رب ازگیل شیرین» و «رب آلوچه ترش یا رب انار» قرار دارد که در ترکیب با یکدیگر طعم به اصطلاح ملسی را به غذا می بخشد و در اکثر رستوران های آستارا و حومه سرو می‌شود.

برای تهیه و پخت لونگی علاوه بر جوجه محلی، ماهی سفید با اشپل، مغز گردو، پیاز، آب غوره، نمک و فلفل استفاده می‌باشد.

باستیرمای مرغابی و بوقلمون

در «باستیرما» استفاده از مرغابی و یا بوقلمون در اولویت قرار دارد و پس از ترکیب مغز گردو و پیاز خرد شده با رب ازگیل و آب غوره، آن را در شکم مرغابی جاسازی می کنند و زیر برنج آبکش شده می گذارند تا دم بکشد.

این غذا را پس از تهیه و پخت کامل به همراه گوجه فرنگی سرخ شده و ترشی هفت بیجار، در منازل با برنج کته و در رستوران‌ها با برنج آبکش سرو می‌کنند.

آلو مسما

غذای مسما در نزد مردم شهر مرزی بندر آستارا از جایگاه ویژه ای برخوردار است و در اکثر مراسم ها از قبیل توزیع نذورات و میهمانی ها یکی از غذاهای اصلی سفره های اهالی این خطه است.

در تهیه این غذا پیاز محلی خرد و سرخ شده با مقدار کمی رب گوجه فرنگی، آلوچه وحشی خشک شده و جوجه محلی را پس از تفت دادن در کنار هم قرار می دهند و با کمی آب می پزند تا حدی که آب آن به شکل کامل بخار شده و روغن مخلوط شده با پیاز و چاشنی های محلی باقی بماند.

(در مناطق مرکزی و شرقی گیلان نوعی غذا با نام «آلو مسما» پخت می شود که با غذای مردم آستارا به شکل کامل متفاوت است).

چغیرتما

یکی از خوشمزه ترین خوراک های مردم آستارا که بیشتر در وعده شام سرو می شود، «چغیرتما» می باشد.

در تهیه این غذا، گوشت مرغ محلی، پیاز  محلی، سیب زمینی و گوجه فرنگی به شکل مجزا سرخ شده و در پایان با تخم مرغ مخلوط می شود.

بورانی پلو

این غذا برای نهار و به خصوص روزهای بارانی پاییزی در سفره اکثر خانواده های آستارایی مشاهده می شود.

برنج، خلال کدو (که در زبان محلی به آن بورانی می گویند)، شیر (به اندازه مقداری که آب برای کته می ریزند)، کمی شکر، زرچوبه و کره را با هم مخلوط کرده و می پزند و با ماهی سفید شور ویا ماهی دودی می خورند.

آیران آشی (آش دوغ)

آش دوغ علاوه بر بندر مرزی آستارا در غرب استان گیلان از قبیل تالش و استان اردبیل و آذربایجان شرقی هم به شکل های مختلف تهیه می شود.

در مناطق مختلف آستارا نخود را یک روز زودتر در آب می پزند و سپس به همراه سبزی خرد شده، برنج، گوشت قرمز (کوفته های ریز) و آرد برنج یا گندم در داخل دوغ جوشیده می ریزند و می پزند. در آستارا معمولا بر اساس سلیقه های مختلف علاوه بر دوغ محلی ترش از ماست هم برای شیرین شدن آش استفاده می کنند.

قورما (جیزویز)

غذایی کامل برای صبحانه است که در غذاخوری های آستارا به نام «جیزویز» شناخته می شود.

این غذا ترکیبی از جگر، دل و قلوه گوسفندی سرخ شده با سیب زمینی، پیاز و گوجه فرنگی سرخ شده می باشد.

نذیر چورک (فطیر چورک)

این نان شباهت‌های کمی به «نان فطیر» دارد و نانی مشابه با آن در تالش هم پخت می‌شود که به آن «نان زرین» گفته می‌شود.

خمیر«نذیر چورک» با آرد، شیر، کره، تخم مرغ، خامه و زعفران، و حلوای داخل آن با آرد، شکر، کره و زرچوبه تهیه شده و روی آن با زرده‌ی تخم مرغ، رنگ زعفران و کنجد تزئین می‌شود.

پس از آماده کردن نان آن را درون سینی‌های مخصوص می‌چینند. در گذشته درون تنور نانوایی‌ها و با پیشرفت تکنولوژی درون فرهای اجاق گاز می‌پزند.

تازه دامادهایی را که پس از پایان مراسم خواستگاری پاسخ «بله» را از عروس و خانواده‌ی وی می‌گیرند، با در پیش بودن عید سعید فطر، با پخت«نذیر چورک» و تهیه‌ی هدایایی نفیس به اتفاق خانواده، برای عرض تبریک عید به منزل پدری عروس می‌روند.

به گزارش ایسنا، در مراسم سنتی«قره بایرام» آستارایی ها نذیر چورک به همراه حلوا و خرما در میان افرادی که برای عرض تسلیت به نزد خانواده‌هایی که در طول سال عزیزان خود را از دست داده‌اند، هم توزیع می‌شود.