استفان دی میستورا نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه روز دوشنبه گفت سوریه به سوی فاجعه تجزیه پیش می رود و در صورتی که یک راه حل سیاسی جامع برای حل و فصل اختلافات در این کشور حاصل نشود امکان بازگشت تروریست های داعش به آن وجود دارد.
حال با این اظهارات این سوال مطرح است که چه عوامل یا بازیگرانی سوریه را به سمت تجزیه می برند و چه اهدافی را از آن دنبال می کنند و چگونه می توان جلوی تجزیه سوریه را گرفت؟
در پاسخ به سوال نخست می توان گفت همان عواملی که علیه احیای حاکمیت ملی و تمامیت ارضی سوریه که از اصول مصرح منشور ملل متحد و اصول حقوق بین الملل است خیز برداشته اند و جانب گروههای مسلح و تکفیری را گرفته اند و آنها را علیه دولت مرکزی تسلیح و تقویت می کنند خواسته یا ناخواسته گام در مسیر تجزیه سوریه برداشته اند.  یکی از این عوامل و بازیگران رژیم صهیونیستی است که همواره چشم به اشغال بقیه اراضی سوریه دوخته و می خواهد هم بخش های دیگری از اراضی این کشور را در امتداد مناطق اشغالی جولان به اشغال خود در آورد و هم اینکه بخش های دیگری از این سرزمین را وجه المصالحه حل بحران فلسطین قرار دهد و مبادلات ارضی به گونه ای صورت گیرد که مابه ازای اشغال کامل کرانه باختری از سوی رژیم صهیونیستی از خاک اردن و مابه ازای آن نیز از خاک سوریه پرداخت شود. همچنین رژیم صهیونیستی از تجزیه سوریه در پی آن است که با تقویت نیروهای گریز از مرکز  کردی در شمال سوریه روند تجزیه را بتدریج به سایر کشورهای همجوار سوریه در شمال بخصوص ترکیه نیز تسری دهد.   با توجه به اینکه این رژیم به طور مستقیم در جبهه شمالی حضور ندارد لذا این هدف را یا به کمک کردهای محلی و یا به کمک امریکا دنبال می کند که آن هم بخشی از ماموریت خود را به کمک نیروهای محلی کردی پیش می برد. بخش دیگری از پروژه تجزیه سوریه از طریق عربستان و به واسطه ارتباط این کشور با اغلب گروههای تکفیری همچون جبهه النصره ، جیش الاسلام و تامین هزینه های مالی و تسلیحاتی این گروهها و به طور تامین مالی پروژه براندازی در سوریه دنبال می شود و از زمانی که این دو بازیگر آشوب ساز در مسیر همپیمانی گام برداشته اند هم  موانع و چالش ها در سر راه تلاش های سیاسی برای حل بحران بیشتر شده و عملا به شکست انجامیده  و هم پروژه تجزیه ابعاد عینی و ملموسی به خود گرفته است .
در این میان هر چند ترکیه در ماههای اخیر راه خود را به ظاهر از ائتلاف برانداز و تجزیه طلب جداکرده است اما در عمل شیوه ای در پیش گرفته که نمی تواند برای مقابله با پروژه  تجزیه اطمینان بخش و امیدوار کننده باشد.  برای مثال اگر ترکیه دغدغه های امنیتی خود را در شمال سوریه با دولت مرکزی این کشور در میان می گذاشت و آن را از دولت سوریه مطالبه مي کرد  در این صورت دولت سوریه این فرصت را داشت  که ارتش خود را برای احیای حاکمیت ملی و تمامیت ارضی در مناطق شمالی وارد عمل  و نیروهای گریز از مرکز را مهار و کنترل نمايد.   اما ترکیه ارتش و نیروهای مزدور موسوم به ارتش آزاد را در چارچوب عملیات موسوم به شاخه زیتون وارد عمل کرد که هیچ دست کمی از اشغال نظامی ندارد . در مجموع از آنچه که گفته شد مشخص می شود سرنخ پروژه تجزیه سوریه در دست رژیم صهیونیستی است و بقیه نیز هر کدام به سهم خود در این زمینه ایفای نقش می کنند.   با توجه به اینکه این رژیم و برخی از همپیمانان آن از جمله تجدیدنظرطلبان حاکم بر دولت ترامپ در امریکا و کودتاگرایان حاکم بر ریاض در عربستان به چیزی جز براندازی و تجزیه فکر نمی کنند و در واقع بده و بستان ها و حساب و کتاب های خود را در چارچوب طرح موسوم به معامله قرن انجام داده اند لذا در وضعیت کنونی تنها راه باقیمانده برای مقابله با خطر تجزیه در سوریه و تسری آن به سایر کشورهای منطقه در این است که با این مثلث تجدیدنظر طلب مقابله شود چراکه طرح ها و تلاش های صلح هم قربانی سیاست های این مثلث شده است . البته در این میان نباید از همراهی گاه و بیگاه انگلیس و فرانسه نیز غافل شد که به علت اعمال نفوذ لابی صهیونیستی و چشم طمع به دلارهای سعودی چشم خود را به واقعیت های منطقه اعم از سوریه و یمن بسته اند.
------------------------------
احمد کاظم زاده