مسئله اصلی ما در حوزه سیاست خارجی در سالی که گذشت، دونالد ترامپ بود که در مدت یکسالی که از رویکارآمدن او گذشته است، تمام تلاش خود را به کار گرفته تا توافق هستهای را بشکند و نابود کند و خدا را شکر که از لحاظ حقوقی نتوانست چنین کاری را انجام دهد و علتش هم قوت ساختار حقوقی توافق هستهای بود. او تمام توان خود را برای شکستن جمهوری اسلامی ایران پشت سر اسرائیل و عربستان گذاشت و جز این کار دیگری نکرد. امیدواریم در سال 97 بهنحوی بتوانیم از شر این فرد کمخرد راحت شویم.
بخشی از مشکلات پیشآمده برای توافق هستهای که یک توافق بینالمللی و کاملا حقوقی است، مربوط به نقشی میشود که ما در داخل کشور ایفا کردهایم، یعنی عدهای در داخل چنان به این توافق تاختند که حتی آنهایی را که در بیرون بودند، به اعتراض واداشتند. اروپاییها میگویند وقتی شما احترام توافق هستهای خود را نگه نمیدارید، چگونه انتظار دارید ما در اروپا احترام این توافق را نگه داریم و در این فضای تندی که شما علیه توافق هستهای بهوجود آوردهاید، به سرمایهگذارانمان قوت قلب دهیم که به ایران بیایند و سرمایهگذاری کنند؟ متأسفانه این واقعیتی بود که بسیار برای ما مشکلساز شد. ولی بخش بزرگی از مشکلات هم در یک سال گذشته به شخص ترامپ برمیگشت که این توافق را زیر سؤال برد و قصد داشت با تحریمهایی از سوی کنگره علیه ما باشد. خوشبختانه کنگره آمریکا با نفوذی که اروپاییها در آن کردند، حاضر به دخل و تصرف در توافق نشد و آن را به ترامپ بازگرداند. اما ترامپ مصمم بود که یا از توافق خارج شود یا ایران شرایط جدیدی را بپذیرد که با مقاومت رکس تیلرسون وزیر امور خارجهاش روبهرو شد. اگرچه ترامپ و دستیاران او میدانند که این توافق چقدر برای امنیت بینالملل و منافع ملی آمریکا مفید است و توافق جایگزینی برای آن وجود ندارد ولی بههرجهت، فعلا دونالد ترامپ زورگویی را ترجیح میدهد و به همین دلیل تیلرسون را برکنار کرد. شاید با توافقی که آمریکا با کرهشمالی انجام دهد، بستر تا حدي مناسب و مسالمتآمیز به جای استفاده از زور یا تحریم درباره توافق هستهای نیز بهوجود بیاید و امیدواریم با وجود تعویض تیلرسون، در سال 97 تا حدودی از درجه این فشار کاسته شود. مسئله بعدی ما جنگیدن برای بهدستآوردن شرایط بهتر در سایه لغو تحریمها بود که بتواند به اقتصاد و صنعت ما شکل دهد. این دقیقا همان جایی بود که ترامپ گلوی آن را فشار میداد تا از منافع و مواهب لغو تحریمها چیزی به ما نرسد. ولی با آنکه زیاد نتوانستیم از آن بهرهبرداری مالی کنیم، اقداماتی که راجع به FATF صورت گرفت و گامهایی مانند پیوستن به کنوانسیون پالرمو در مورد مبارزه با جرائم سازمانیافته و شفافسازی مالی و موارد دیگر که در داخل برداشته شد، مقدمهای شد که بتوانیم شرایط بهتری در روابط بانکی کسب کنیم. دیگر موضوع مهم ما بعد از این در منطقه بود که در ارتباط با عربستان و اسرائیل، نقش ایران و ترکیه در سوریه. لبنان، فلسطین، سوریه و... مورد تعرض جناح آمریکا-اسرائیل-عربستان قرار گرفت ولی ایران توانست در صحنه سوریه با کمک روسیه و سوریه و حزبالله موفقیتهای چشمگیری روی زمین بهدست آورد که دستاورد خوبی برای ایران محسوب میشود. در صحنه یمن هم شاید همین وضعیت مقابله ایران و عربستان وجود داشت. عربستان در یمن جنایاتی انجام داد که بیشمار و با تنوع بسیار بود، جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت، ولی متأسفانه بهجهت قدرت اقتصادی و قدرت یارگیری عربستان با کمک آمریکا و اسرائیل، جلوی هرگونه برخورد با عربستان گرفته شد و در مقابل، برای موشکی که مدعی بودند شبیه به موشک قیام ایران است، این گروه چند بار به شورای امنیت رفت تا اقدامی علیه ایران انجام دهد که با وتوی روسیه روبهرو شد که این نیز میتواند سرآغاز تحولی برای سال 97 باشد. در سوریه، بین ایران و ترکیه، تقابل، تبدیل به همکاری شد که این نقطه مثبتی بود و امیدوار هستیم در سال 97 این همکاری ادامه پیدا کند و ما شاهد تقابل بین ایران و ترکیه نباشیم. از دیگر موارد مهم سال 96 میتوان به مسئله مسلمانان روهینگیا اشاره کرد که در کنار کشورهایی مانند عراق و سوریه مورد توجه واقع شد. در این سال جنایاتی در سه منطقه یمن، روهینگیا و سوریه صورت گرفت که شنیدن آن لرزه بر تن انسان میانداخت. اینها همه وقایع بد سال 96 بودند. از دیگر موارد مهم سال گذشته مسئله کرهشمالی بود. این مسئله برجسته و نگرانکننده الان به جای نسبتا آرامی رسیده است، البته هنوز زود است برای اينکه قضاوت کنیم که نتیجه چه خواهد بود ولی حتما تحولات مهمی پیش خواهد آمد. امیدواریم سال 97 پر از تحولات مثبت باشد.
∎
نظر شما