شهروند|  چند سالی است که در آستانه عید باستانی فارسي‌زبان، کمپین‌ها و پویش‌های متفاوتی در ایران ایجاد می‌شود و معمولا هم با استقبال فراوان در فضای مجازی و تا اندازه‌ای زندگی واقعی روبه‌رو می‌شوند؛ امسال هم از چندین هفته قبل از پایان ‌سال ۹۶، این پویش‌ها به راه افتادند و در زمینه حفظ محیط‌زیست و سفرهای امن نوروزی هشدار دادند و تبلیغ کردند؛ البته بعضی از این چالش‌ها هیچ‌گاه با همراهی کارشناسان روبه‌رو نشد و حتی انتقاداتی را به هم همراه داشت؛ «نه به سبزه عید» و «نه به ماهی قرمز» مثالی از این دست پویش‌ها است.
«نه به تصادفات جاده‌ای»
 به همت داوطلبان هلال
روزانه ۴۳ ایرانی در جاده‌ها و بر اثر تصادف جان خود را از دست می‌دهند و ۱۶ برابر این عدد هم مصدوم به جا می‌ماند؛ این آمار وحشتناک که تلفات و خسارات آن دست‌کمی از یک جنگ سنگین ندارد، هلال‌احمر و جوانان ایرانی داوطلب را مشتاق کرد تا بار دیگر کمپین «نه به تصادفات جاده‌ای» را از سر گیرند تا در کنار تجربیات سال‌های گذشته، نهایت تلاش خود را برای کاهش تصادفات جاده‌ای به‌کار گیرند. امسال این کمپین حمایت و عضویت بسیاری از چهره‌هاي شناخته‌‌شده از هنرمندان را در کنار خود دارد. «مهران مدیری» سفیر این کمپین است و بسیاری از بازیگران مطرح سینما هم تاکنون به آن پیوسته‌اند و از همه مهمتر، تا حد زیادی هم با استقبال مردم روبه‌رو شده و در فضای مجازی هم مدام تبلیغ می‌شود. امسال و در مراسم افتتاحیه این کمپین، در کنار حضور مدیران سازمان هلال‌احمر، نمایندگانی از وزارت بهداشت، پلیس راهور و همچنین تعدادی از ورزشکاران و هنرمندان ازجمله شهره لرستانی، محمد بحرانی، شراره رخام، محمد لقمانیان، علیرضا افتخاری، سروش صحت، حسین زرگر و پیمان نصیری حضور داشتند اما این نخستین سالی نیست که این کمپین فعالیت می‌کند هر چند که امسال فعالیت آن بسیار چشمگیرتر از سال‌های گذشته بوده است؛ 18‌سال است که این فعالیت صورت می‌گیرد و از ابتدا محور اصلی آن آگاهی‌بخشی به مردم بوده است و در چند‌ سال گذشته ایمنی در راستای کاهش تصادفات محور اساسی این طرح شده است. نکته بارز دیگری از فعالیت‌های این کمپین، اعداد و اطلاعاتی است که آگاهی دقیقی به مردم می‌دهد. آن‌طور که مدیران هلال در مراسم افتتاح این کمپین اعلام کردند و براساس اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس، 35 تا 50‌هزار‌میلیارد تومان بار اقتصادی و اجتماعی تصادفات جاده‌ای است که حدود هفت تا هشت‌درصد از تولید ناخالص ملی است. نکته دیگر عامل تصادفات جاده‌ای است که براساس اعلام پلیس علت 60‌درصد از این تصادفات عامل انسانی است؛ یعنی اگر ما بتوانیم تغییری در رفتار رانندگان ایجاد کنیم، یقینا شاهد کاهش تصادفات جاده‌ای خواهیم بود. اگر چه کیفیت پایین برخی خودروهای موجود در ایران و همچنین ضعف راهداری بر کسی پوشیده نیست اما در این شرایط می‌توان دست‌کم خطای انسانی را کاهش داد تا از بسیاری از این تصادفات جلوگیری شود. نکته آخر این‌که در آلمان میزان تلفات در طول 20‌ سال از 24‌هزار نفر به ۳‌هزار نفر رسید و در راستای این کاهش آمار 700 دستگاه مختلف با هم همکاری کردند و در همه این سال‌ها مردم هم اصلی‌ترین نقش را برعهده داشتند.
 #بی_زباله؛ #از_خودمان_شروع_کنیم
چالشی فراگیر که حالا چند‌ میلیون عضو دارد و به نظر می‌‌آید تأثیر آن در عید امسال و حتی در سال‌های آینده به‌وضوح آشکار خواهد شد؛ بی‌زباله. این چالش اگر چه ابتدا بین مدیران و هنرمندان دست‌به‌دست می‌شد و هر کسی سه چهار نفر از دوستان، همکاران یا چهره‌های شاخص یک حوزه را به آن دعوت می‌کرد، حالا در بین مردم هم جا باز کرده و فضای شبکه‌های مجازی ازجمله اینستاگرام و تلگرام را پرکرده است. خبرها به این صورت است که «رضا یزدانی بازیگر و خواننده به دعوت میترا حجار به چالش #بی_زباله پیوست و بهاره کیان افشار، محسن تنابنده، رضا صادقی و علی اوجی را هم به چالش بی‌زباله دعوت کرد.» یا این‌که «شهیندخت مولاوردی به دعوت کاوه مدنی به چالش #بی_زباله پیوست و با شعار #از_خودمان_شروع_کنیم، معصومه ابتکار، ترانه علیدوستی، پروانه سلحشوری و حسن قاضی‌زاده ‌هاشمی را به این چالش دعوت کرد.» اما تمام خبرها به چهره‌های شناخته‌شده فرهنگ، هنر و سیاست خلاصه نمی‌شود و بسیاری از مدارس کشور یا افراد عادی در صفحات خود در شبکه‌های اجتماعی از پیوستن به این چالش نوشته‌اند. هدف این چالش حفظ محیط‌زیست در سفرهای نوروزی‌ و به‌طورکلی همه روزها است. کسی که به این چالش می‌پیوندد، در طبیعت زباله نخواهد ریخت و از همه مهمتر این‌که در حد توان از کیسه‌های پلاستیکی استفاده نخواهند کرد. نقطه قوت این کمپین فراوانی و گستردگی اعضای آن است که از دانش‌آموزان مدارس دورافتاده‌ای در استان‌های کهگیلویه‌و‌بویراحمد و ایلام تا سفیر اکوادر در ایران یا برانکو ایوانکویچ، سرمربی پرسپولیس را شامل می‌شود.
 بیایید پشت فرمان هوای همدیگر را
داشته باشیم
هنگام رانندگی هوای همدیگر را داشته باشیم و اخلاق عمومی را رعایت کنیم، اشتباهات دیگران را ببخشیم و اگر جایی کسی نیاز به کمک داشت از او دریغ نکنیم؛ بعید است کسی با این جملات اخلاقی ساده مشکل داشته باشد اما هنگام رانندگی، رعایت‌نکردن همین بدیهیات، چه آسیب‌های جسمی و روحی که ایجاد نمی‌کند. به‌ طور ساده کمپین «با اخلاق رانندگی کنیم» که انجمن مددکاری اجتماعی ایران در راه‌اندازی آن نقش داشته، می‌خواهد جامعه ایران به این سمت نزدیک شود. این کمپین‌ که امسال چهارمین ‌سال خود را تجربه خواهد کرد، هم در روزهای گذشته با استقبال فراوان روبه‌رو شده که «سیدحسن موسوی‌چلک» رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران در معرفی آن گفته است: «منطق مدیریت ترافیک ایجاد می‌کند که بر روی عامل انسانی به‌طور ویژه‌ای تمرکز کنیم. آموزش و آگاهی‌رسانی به رانندگان برای رعایت نکات اخلاقی که الزاما به بایدها و نبایدهای قانونی مرتبط نیستند، نقش محوری در پیشگیری از تصادفات دارد.» موسوی چلک در ادامه با بیان این‌که شعار امسال انجمن مددکاری نیز با موضوع اخلاق انتخاب شده است، گفت: «این کمپین امسال به دنبال تحقق شعار اخلاق در رانندگی است. بسیاری از رفتارهای ما در رانندگی ربطی به رعایت قوانین و مقررات رانندگی ندارند، اما رعایت آنها فضایی سالم‌تر، آرام‌تر و لذت‌بخش‌تر در رانندگی ایجاد می‌کند. در حال حاضر آمار کشته‌شدگان تصادفات رانندگی برابر سقوط چندین هواپیما در ماه است و ما نباید به راحتی از کنار آن رد شویم.» نگاه و نقطه‌ اثر این چالش، رفتار و اخلاق عمومی مردم ایران است و به ‌نظر می‌آید که اگر این پویش بتواند تا اندازه‌ای رفتار ایرانیان هنگام رانندگی را اصلاح کند، بار بزرگی از روی دوش این جامعه برداشته شود. چالش‌ها و کمپین‌ها به همین موارد خلاصه نمی‌شود و کار تا جایی پیش رفته که گروهی از مردم خواستند از سبزه، ماهی قرمز و حتی سمنو هم استفاده نکنند که البته این چالش با انتقاداتی از سوی کارشناسان و مسئولان روبه‌رو شد و به ‌نظر می‌آید با استقبال چندانی روبه‌رو نشدند؛ هر چند که همه معتقدند رفتار با سبزه‌، ماهی و هر فرهنگ نوروزی دیگر باید به شیوه‌ای همساز با حفظ محیط‌زیست ایران باشد. در هر صورت نوروز می‌آید و روزهای دلنشین دگرگونی طبیعت به پایان خواهند رسید و آنچه خواهد ماند، محیط‌زیست در معرض ویرانی ایران و مردمی است که این‌روزها بیشتر از هر زمانی اثر بحران‌های زیست‌محیطی را بر روی زندگی خود احساس می‌کند.