صاحب‌خبر - حمزه عالمي طي روزهاي اخير بالاخره اختلافات دونالد ترامپ با رکس تيلرسون، وزير خارجه سابق آمريکا، کارساز شد و تيلرسون در شرايطي که برخلاف ماه هاي قبل کمترين انتظار را داشت، از وزارت خارجه آمريکا برکنار شد. ترامپ برکناري تيلرسون را در توئيترش اعلام کرد و جالب آن که اين کار را زماني انجام داد که تيلرسون در آفريقا به سر مي برد. ترامپ در توئيت خود از «اختلافات عميق با تيلرسون» نوشت و چنان که مشهور است اين اختلافات بيش از همه در زمينه توافق هسته اي ايران (برجام) بود. به گفته کارشناسان، تيلرسون در پي آن بود تا شرايط ترامپ با مقامات اروپايي را در زمينه اصلاح برجام به گونه اي تأمين کند که حساسيّت تهران را موجب نشود و برجام را به نوعي حفظ کند، اما ترامپ به اين اقدامات قانع نبود. در اين ميان آنچه به اين اختلافات سرعت داد، تصميم ناگهاني ترامپ براي ديدار با رهبر کره شمالي بود، در حالي که تيلرسون مخالف اين موضوع بود و آن را تصميم شخصي ترامپ و نه موضع وزارت خارجه آمريكا توصيف کرده بود.مهم تر از دلايل برکناري تيلرسون اما، انتخاب مايک پمپئو، رئيس سازمان سيا به سمت وزارت خارجه آمريکا و انتصاب خانم جينا هاسپيل به سمت رئيس جديد سيا است. پمپئو، افسر بازنشسته ارتش، فارغ‌التحصيل آکادمي نظامي آمريکا در وست‌پوينت نيويورک و دانش‌آموخته مدرسه حقوق هاروارد است و از مخالفان سرسخت توافق هسته اي ايران محسوب مي شود. وي هم سويي زيادي با ترامپ دارد و يکي از تندروترين چهره‌ها در زمينه سياست خارجي در حلقه نزديک به رئيس جمهوري آمريکاست و از همين رو بسياري از کارشناسان قرارگرفتن وي در رأس وزارت خارجه آمريکا را به معناي افزايش سخت گيري بر طرف هاي اروپايي براي اصلاح يا لغو برجام مي دانند، ماري کزنسکي، نايب رئيس موسسه «بلوشر» حتي در اين خصوص مي گويد: اين مسئله گرايش و رويکردي نگران‌کننده محسوب مي شود و حاکي از آن است که ترامپ در تعامل با ديگر کشورها، تمايل به استفاده از سلاح دارد و تلاش مي کند که وزرا و مشاورانش را به سوي همين رويکرد سوق دهد. از سوي ديگر برخي کارشناسان با وجود اين که تندرو بودن پمپئو نسبت به تيلرسون را تأييد مي کنند، اما معتقدند نبايد در اين زمينه زود قضاوت کرد، چرا که هرچند پمپئو در زمان حضور در مجلس نمايندگان از منتقدان آتشين توافق هسته‌اي ايران بود، در جلسه استماع ژانويه ۲۰۱۷ پيش از حضور خود در سيا مواضع به نسبت معتدل تري در مورد توافق از خود نشان داد. يک مقام ارشد سابق دولت آمريکا در اين باره مي گويد: «پمپئو از منتقدان آتشين ايران بود؛ اما برداشت من اين است که وي نمي‌خواهد توافق هسته‌اي با ايران از بين برود. نبايد خيلي زود در مورد او قضاوت کرد.» اگر آمدن پمپئو به وزارت خارجه آمريکا را مسبب آينده اي نامطمئن و همراه با افزايش فشارها براي برجام بدانيم، قرار گرفتن جينا هاسپيل در رأس سازمان سيا اما، يک پيامد روشن خواهد داشت و آن فراهم شدن زمينه همپوشاني بيشتر ميان سازمان سيا با وزارت خارجه آمريکا است. جينا هاسپيل، از افسران اطلاعاتي کهنه کار آمريکا، با سابقه اي از خشونت، همکار مايک پمپئو در بازجويي و شکنجه مخالفان آمريکا محسوب مي شود و پيش از اين قائم مقام پمپئو در سازمان سيا بود. به گزارش گاردين، نام جينا هاسپيل يک دهه پيش، زماني بر سر زبان‌ها افتاد که مشخص شد سيا در تايلند يک زندان مخفي براي نگهداري، شکنجه و بازجويي از متهمان به ارتباط با گروه‌هاي تروريستي ايجاد کرده است. وي در سال ۲۰۰۲ رياست اين بازداشتگاه را بر عهده داشته است. اسنادي که بعدا منتشر شد، نشان داد زندانيان در اين بازداشتگاه به روش‌هايي که حتي در قوانين آمريکا غيرقانوني است، شکنجه مي‌شده‌اند. هاسپيل در سال ۲۰۰۵ دستور داد که نوارهاي ويديويي که از روند بازجويي‌ها در زندان مخفي سيا در تايلند (تحت مسئوليت هاسپيل) تهيه شده بود و در واقع اسناد محکوميت خود او بودند، نابود شود. وي در سال ۲۰۱۳ هم به معاونت «سرويس سري ملي» که مسئوليت عمليات‌هاي خرابکارانه مخفي آمريکا در سرتاسر جهان را بر عهده دارد، منصوب شد و در فوريه ۲۰۱۷، از طرف ترامپ به عنوان قائم مقام رياست سيا منصوب گرديد و کارنامه سياه هاسپيل در زندان هاي تايلند، سبب شد تا چند عضو کميته اطلاعات سنا، خواستار تجديدنظر ترامپ در اين انتصاب شوند. بنابراين در رأس وزارت خارجه و سازمان سياي آمريکا افرادي اطلاعاتي با سابقه اي از بازجويي و شکنجه گري قرار گرفته اند. اهميت اين مسئله با مروري بر نقش سازمان سيا در سياست خارجي آمريکا بيشتر مشخص مي شود. سازمان سيا که مستقيما تحت نظر رئيس جمهور آمريکا کار مي کند، وظيفه ارائه اطلاعات به وزارت خارجه آمريکا را برعهده دارد و بر ميزان پايبندي کشورها به تعهدات، توافقات و قراردادهايشان با دولت آمريکا نظارت مي کند و حتي عملکرد وزارت خارجه آمريکا در انجام وظايفش را نيز زير ذره بين دارد. وظيفه مهم تر سازمان سيا اما در اين است که دست پنهان وزارت خارجه آمريکا در انجام عملياتي مختلف نرم و نيمه سخت عليه يک کشور محسوب مي شود. اين عمليات ها مي تواند، رواني-تبليغاتي، سياسي، اقتصادي و يا شبه نظامي باشد. روشن ترين نمونه از اقدامات پنهاني سيا در سياست خارجي آمريکا را مي توان نقش اين سازمان را در کودتاي 28 مرداد 1332 دانست که در آن از اقدامات رواني، سياسي تا سازماندهي چماق بدستان جهت ايجاد آشوب و براندازي دولت مصدق وجود داشت. بنابراين تغييرات جديد در وزارت خارجه و سازمان سيا آمريکا، پيام نسبتا روشني مبني بر افزايش فشارهاي آمريکا عليه جمهوري اسلامي ايران دارد. اين فشارها مسلما به حوزه برجام محدود نخواهد شد و آمريکا سعي خواهد کرد در حوزه هاي مختلف عليه جمهوري اسلامي اقدام کند. ويژگي اصلي اين اقدامات، فعال سازي همه ظرفيت هاي اعمال فشار عليه ايران خواهد بود. اين ظرفيت ها از حوزه سياست و اقتصاد فراتر خواهد رفت و حوزه اجتماع و امنيت را نيز در بر خواهد گرفت. رفتار دولت آمريکا در ماه هاي قبل مبني بر سوء استفاده از اعتراضات اقتصادي مردم ايران و تلاش براي سوق دادن آن ها به حوزه سياست و تبديل کردن آن ها به يک آشوب سراسري و راديکال، الگوي مهمي از پيش بيني آينده اقدامات آمريکا عليه ايران است. به نظر مي رسد نقطه کانوني اقدامات ترامپ، به همراه وزير خارجه جديدش و رئيس جديد سازمان سيا، فعال سازي «هسته هاي خشونت» عليه ايران باشد. هسته هاي خشونت، به معناي کانون هاي بالقوه اعتراض و اقدام خشونت آميز عليه جمهوري اسلامي ايران است که بر روي شکاف هاي داخلي و خارجي شکل گرفته اند. اين هسته ها و کانون ها، مي تواند قومي، مذهبي، اقتصادي، سياسي و امنيتي باشند، بنابراين مي توان انتظار داشت اقدامات نيمه سخت، همانند فراهم سازي زمينه اعتراضات خشونت آميز در داخل و ايجاد هسته هاي جديدي از گروه هاي تروريستي در اطراف ايران، از سوي دولت آمريکا عليه جمهوري اسلامي ايران افزايش يابد. نبايد فراموش کرد که دونالد ترامپ در اولين سخنراني خود بعد از پيروزي در انتخابات، سياست نسبتا روشني را درباره جمهوري اسلامي ايران اعلام کرد و آن اين که مدعي شد ايران منطقه را با ناآرامي مواجه کرده است و بايد اين ناآرامي ها را به درون کشور ايران بازگرداند. نکته مهم اما اين که ويژگي اصلي اقدامات ترامپ، نقطه اي بودن اين اقدامات است. دولت ترامپ با عقلانيت معطوف به سود زودهنگام، حمايت از اقدامات مقطعي و زودبازده را بر اتخاذ يک راهبرد بلند مدت عليه جمهوري اسلامي ايران ترجيح مي دهد، ضمن اين که توجه چنداني به ملاحظات بين المللي اين اقدامات ندارد، بنابراين هرچند با توجه به تغييرات جديد در دولت آمريکا، مي توان انتظار داشت که عمليات نقطه اي و کور عليه جمهوري اسلامي، با رويکردي نيمه سخت، افزايش يابد، اما چنين اقداماتي تأثير قابل توجهي در تضعيف قدرت ايران و يا از بين بردن امنيت و آرامش داخلي کشور نخواهد داشت، ضمن اين که چهره خشن و غيرقابل اعتماد آمريكا را بيش از پيش نمايان ساخته و سبب اتحاد و انسجام بيشتر در داخل ايران مي شود.∎​