شرق، زينب اسماعيلي: رکس تيلرسون، وزير امورخارجه آمريكا برکنار و مايک پمپئو، رئيس سازمان سيا به جايش نشانده شد. عزل و انتصابي که دونالد ترامپ در توييتر شخصي‌اش اعلام کرد و در زماني کمتر از 10 دقيقه بيش از هفت هزار بار ريتوييت (بازنشر) شد. اما اين خبر را جور ديگري هم مي‌توان نوشت: «تيلرسون که ترمز ترامپ درباره برجام بود، حذف و پمپئوي مخالف ايران و برجام به جايش منصوب شد». خبرنگار بي‌بي‌سي نوشته است که ترامپ صريحا گفته که علت اخراج تيلرسون اختلاف‌نظر بر سر برجام بوده است.
اختلاف رکس تيلرسون و ترامپ را از همان اوايل انتصابش به اين سمت می‌شد پيش‌بيني کرد اما مردادماه گذشته بود که او در جمع خبرنگاران به اين اختلاف‌نظر اقرار کرد و البته گفت که نقطه اصلي اختلاف او و ترامپ، بر سر توافق هسته‌اي (برجام) است. البته ناگفته پيداست که مخالفت تيلرسون و ترامپ به‌ اين شکل نيست که تيلرسون موافق برجام باشد؛ نه، تنها نقطه اختلاف دو نفر بر اين است که تيلرسون معتقد است براي لغو و پاره‌کردن برجام آمريكا نبايد تنها وارد عمل شود بلکه بايد ديگر شرکا، از جمله اروپا، روسيه و چين نيز همراه شوند. وگرنه تيلرسون نيز مثل ديگر اعضاي کابينه سياست خارجي دولت فعلي آمريكا، مخالف فعاليت‌هاي ايران در منطقه و موضوع موشکي ايران است. همچنين او نيز هوادار برجام نيست و به اندازه ترامپ با ايران مخالف است. تيلرسون که پيش‌تر سابقه کار در شرکتي نفتي دارد و در ارتباط نزديکي با روسيه بوده، به نظر مي‌رسد بيش از ترامپ در جريان قواعد تجارت و ديپلماسي بوده است. او که از همان چند ماه اول اخباري درباره برکناري‌اش منتشر شده بود، در تلاش بود تا فضا را همچنان براي خود مثبت نگه دارد و در پاسخ به اين شايعات گفت: «او و من ديدگاه‌هاي متفاوتي درباره چيزهايي مثل برجام و چگونگي استفاده از آن داريم. اما من فکر مي‌کنم اگر اين اختلاف‌ها وجود نداشته باشد، مطمئن نيستم که درحال خدمت به او باشم».
تيلرسون مدير ارشد اجرائي شرکت اکسان موبيل، در تگزاس متولد شده و شصت و نهمين وزير خارجه آمريكا بود؛ وزارتي حدود يک سال‌و‌دو ماه. تيلرسون اما در حالي برکنار شد که چند ساعت قبل از توييت برکناري‌اش، از سفر آفريقايي‌اش بازگشته بود.  
پمپئوي ضدايراني
مايک پمپئو مخالف سرسخت ايران و برجام است. درحالي‌که ارديبهشت‌ماه، ترامپ بايد يک بار ديگر درباره تمديد تعليق تحريم‌هاي هسته‌اي تصميم بگيرد، انتصاب پمپئوي منتقد برجام، نتيجه را تقريبا روشن مي‌کند. ترامپ پيش‌تر نيز تهديد کرده بود که برجام را در ارديبهشت‌ماه تمديد نمي‌کند؛ مگر آنکه اروپايي‌ها برجام را اصلاح کنند. پمپئو زماني که گزينه رياست سيا بود، در جلسه‌اي در مجلس نمايندگان آمريكا درباره گسترش تحريم‌هاي تسليحاتي ايران گفت: «مفتخرم که در کنار نمايندگاني از هر دو جناح در مقابل تخاصم ايران ايستاده‌ام. گسترش تحريم‌هاي تسليحاتي ايران نقش مهمي در حفظ امنيت آمريكايي‌ها دارد». در جامعه آمريكا پمپئو مخالف ايران و برجام شناخته مي‌شود. سي‌ان‌بي‌سي در گزارشي «انتصاب مايک پامپئو، رئيس سازمان سيا را به عنوان وزير خارجه جديد آمريكا، خبر بدي براي ايران و برجام دانسته است». به گزارش ايسنا، پمپئو پيش‌تر در سمت رياست سازمان سيا مواضع بسيار خصمانه‌اي را عليه ايران اتخاذ کرده است. او علاوه بر اين مدعي مرتبط‌دانستن ايران با گروه تروريستي داعش شده است. او اتهام‌هاي ديگري هم به ايران زده است.
يک سال اختلاف
 اما اختلافات ترامپ و تيلرسون بر سر برجام پيش از اين هم نشانه‌هاي زيادي داشت. بر سر يکي از اولين گزارش‌هاي وزارت امور خارجه آمريكا در تأييد پايبندي ايران به برجام، اخباري از دستکاري ترامپ در گزارش منتشر شد و حاکي از اين بود که او بحث‌هايي را درباره نقش منفي منطقه‌اي ايران و موضع موشکي به آن افزوده بود. در زماني که ترامپ معتقد بود بايد وزارت امور خارجه آمريكا مواردي از نقض تعهدات ايران به برجام را پيدا کند تا آنها به سادگي افکار عمومي را متقاعد کنند و از برجام خارج شوند، اخباري از اختلاف نظر تيلرسون و ترامپ در اين زمینه منتشر مي‌شد. تيلرسون مدعي بود ايران روح برجام را نقض کرده اما براي خروج آمريكا از برجام نمي‌توانست مستندات قانع‌کننده‌اي ارائه کند. در همان کج‌دار و مريز رئيس‌جمهور و وزير، ترامپ به کميته‌اي از معتمدانش در کاخ سفيد مأموريت داد تا مواردي از نقض تعهد ايران به برجام پيدا کنند. اگرچه او صد روز هم به اين کميته وقت داد اما آنها نيز نتوانستند شواهدي از نقض برجام روي ميز رئيس‌جمهور بگذارند. همين اتفاق موجب شد که رئيس‌جمهور آمريكا در موعد مهرماه تمديد تعليق تحريم‌هاي هسته‌اي ايران، سخنراني مفصلي عليه تهران کند که حاوي ادعاهايي درباره نقش منطقه‌اي تهران و لزوم تغيير حکومت بود.
از همان دوران به نظر مي‌رسيد که تيلرسون از تلاش بر سر برجام کنار گذاشته شده است و رئيس‌جمهور با گروهي در کاخ سفيد و البته نيکي هيلي در حال ادامه‌دادن سناريوي خود بود. اين ماجرا آن‌قدر کش پيدا کرد که نيکي هيلي، سفير آمريكا در مقر سازمان ملل در نيويورک، کاملا به اجراي برنامه‌هايي ضدايراني مشغول شد. او در شوراي امنيت تلاش و موضوع برجام، ناآرامي‌هاي برخي شهرهاي ايران و مسئله موشکي را مطرح کرد ولي نتوانست اجماعي عليه ايران ايجاد کند. در زماني که او تلاش مي‌کرد پاره‌آهني را به عنوان موشک ايراني پرتاب‌شده از يمن به رياض قالب کند، رسانه‌ها از احتمال جايگزيني او به جاي تيلرسون سخن مي‌گفتند؛ احتمالي که نهايتا‌ اتفاق نیفتاد و فردي ضدايراني‌تر از او به‌جاي تيلرسون نشست.  ترامپ در راستاي اينکه تيلرسون را در امور ايران بي‌اختيار کند، حتي فردي نظامي بدون سابقه ديپلماتيک را به‌عنوان مسئول امور خاورميانه و ايران در وزارت امور خارجه منصوب کرد. در ماه‌هاي گذشته تنها اعلام نظري که از تيلرسون در مورد ايران و برجام شنيده شد، اعلام خبر تشکيل کارگروه مشترک آمريكا و اروپا براي اصلاح برجام بود که بعدها اروپايي‌ها صحت آن‌ را در مواجهه با ايراني‌ها تأييد نکردند.
اولين موضع ترامپ بعد از حذف تيلرسون
رئيس‌جمهوري آمريكا دقايقي پس از کنارگذاشتن وزير خارجه خود، با حضور در جمع خبرنگاران اختلاف در مورد توافق هسته‌اي ايران را از دلايل اصلي خروج تيلرسون از کاخ سفيد اعلام کرد. به گزارش ايسنا، به نقل از شبکه تلويزيوني ام‌اس‌ان‌بي‌سي، ترامپ گفت: من براي رکس آرزوي موفقيت مي‌کنم. فکر مي‌کنم که مايک پومپئو يک وزير خارجه بسيار مفيد خواهد بود. ترامپ در مورد اختلافاتش با تيلرسون در مورد برجام افزود: ما در مورد مسائل مختلفي با يکديگر مثل توافق هسته‌اي ايران اختلاف‌نظراتي داشته‌ايم. من اعلام کرده‌ام که اين توافق فاجعه‌بار است، اما او فکر مي‌کرد که اين توافق مشکلي ندارد. من قصد داشتم که برجام را لغو يا آن را اصلاح کنم، اما او فکر ديگري دراين‌باره داشت. بنابراين تفکرات ما يکسان نبود، اما با وجود پومپئو همه‌چيز خوب پيش خواهد رفت و تفکرات ما به هم نزديک است.

ترامپ عادت کرده غيرقابل‌اعتماد باشد 
محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه ايران، کمتر از يک ساعت بعد از توييت برکناری تيلرسون در توييتي نوشت: «به حميد مير (خبرنگار پاکستاني) گفتم که آمريكا در جايگاهي نيست که براي برجام شرط تعيين کند. آقاي ترامپ عادت کرده است که غيرقابل پيش‌بيني بوده و براي هر کسي که با او طرف است، غيرقابل‌اعتماد باشد. اگر قرار باشد امضاي آمريكا تنها براي 4-8 سال معتبر باشد، ديگر هيچ‌کس علاقه‌مند توافق با کاخ سفيد نخواهد بود».