گزارش مكتوب: كهگيلويه و بويراحمد و نگاهي به رسوم نوروز

خبرگزاری صداوسیما

نوروز به عنوان يكي از جشن هاي فرهنگ ملي ايرانيان در بين مردم استان كهگيلويه و بويراحمد از ويژگيهاي خاصي برخوردار است.

صاحب‌خبر -

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز کهگیلویه و بویراحمد،نوروز به همراه انقلاب طبيعت با شتاب هرچه تمام تر با ايجاد تحول و زدودن كينه ها و نگرانيها از راه رسيد.

نوروز به عنوان يكي از جشن هاي فرهنگ ملي ايرانيان در بين مردم استان كهگيلويه و بويراحمد از ويژگيهاي خاصي برخوردار است و اقشار مختلف مردم استان با آداب و رسوم مخصوص خود نوروز را به شكل زيبايي برگزار مي كنند.

در اين استان معمولا در آخرين چهارشنبه سال بچه هاي هر محل وآبادي در كوچه ها با هيزم جمع آوري شده آتش روشن مي كنندآنان از روي آتش مي پرند و اين شعر«زردي من از تو و سرخي تو از من»را مي خوانند.

نخستین كساني كه به پيشواز نوروز رفته اند بانوان هستند كه از 20روز پيش از نوروز خانه تكاني را آغاز مي كنند چرا كه آنان معتقدند با خانه تكاني و زدودن گرد و غبار از محيط خانه، سال با نشاطي را به خانواده نويد مي دهند.

آنان از چند روز قبل از عيد تا يك هفته بعد از عيد در و پنجره هاي خانه هاي خود را باز مي كنند و معتقدند با اين كار كينه و كدورت از خانه بيرون و جاي خود را به مهر و محبت مي دهد.

تهيه سبزه از بذرهاي غلات و حبوبات توسط خانواده ها و چيدن سفره هفت سين همانند ديگر استانها، ديد و بازديد ، هديه دادن ها و مسافرت به روستاها و چادر برپا كردن در دل طبيعت (عمدتاً در بخش هاي گرمسيري استان) از رسومي است كه نه تنها در اين استان بلكه در همه كشور تقريبا رواج دارد.

اما در اين بين رسومي از دیرباز خاص اين استان وجود داشته همانند عيد مردگان،در این آیین درپنجشنبه آخر سال همه مردم به زيارت اهل قبور می روند و معمولا خود را مکلف به انجام آن میدانند.

سنتی دیگر که در این استان مرسوم است "عرفه یا خیرات نیمه برات" است این رسم معمولا دو سه روز پيش از آغاز سال نو برگزار می شود و در اين ايام تمامي خانواده از شير، برنج و دانه هايي نظير سياه دانه و رازيانه شير برنج تهيه مي كنند و همراه با نوعي حلواي محلي بين همسايگان توزيع مي كنند.

اين رسم ميان تركها و لرهاي استان به طور يكسان رايج است و معتقدند هر كس بايد براي شادي روح اموات خود تا قبل از آغاز سال نو ، به هفت خانوار خيرات بدهد و مردم بعد از خوردن خيراتي كه معمولاً همراه با نان محلي است براي مردگان آن شخص فاتحه مي خوانند.

همچنين در كنار اين كار قبل از سال نو افراد محل به ديدار خانواده شخصي كه يكي از بستگان خود را از دست داده مي روند و لباس مشکی را از تن او خارج  و لباس رنگی شادی را که با خود آورده اند به تن او می پوشانند.

از ديگر رسوم موجود در استان كهگيلويه و بويراحمد اين است كه چنانچه افراد نسبت به يكديگر كدورتي داشته باشند، بزرگترها و ريش سفيدان فاميل بين آنها صلح و صفا برقرار مي كنند تا كينه و خصومت را در سال نو از دل بيرون كنند.

شاهنامه خواني و نواختن موسيقي ساز و كرنا نيز در روز عيد در اين استان رسم است.

بدين صورت كه مراسمي در هر منطقه به ويژه در ميادين هر روستا برپا می شود و در این مراسم به نواختن موسیقی محلی( ساز و کرنا )و شاهنامه خوانی می پردازند.

بر اساس سنت قديمي، مردم اين استان در لحظات نزديك شدن به سال نو سفره هفت سين را چيده و با پوشيدن لباس نو دور آن جمع مي‌شوند وبزرگ خانواده با قرائت قرآن مجيد و دعاي تحويل سال و راز و نياز با خدا درانتظارتحويل سال ثانيه‌شماري مي‌كنند.

آنان هنگام تحويل سال نو در و پنجره‌هاي منازل خود را باز كرده و خير و بركت را به خانه‌هاي خود فرا مي‌خوانند.

چاله گرمی و پخت غذای گرم در اولین شب سال نو از دیگر رسوم مردم این استان است که معمولا از دیگر رسوم پابرجاتر و همگان به انجام آن اعتقاد راسخ دارند.

مردم استان معتقدند با پخت غذای گرم و روشن کردن آتیش با هیزم موجب برکت و گرمی سفره تا پایان سال می شود.

غذاي شب عيد اغلب مردم در اين استان سبزي پلو با ماهي و قورمه سبزي است كه به اعتقاد آنان پختن اين غذاها در شب عيد به دليل رنگ سبزشان چندان با سرسبزي بهار بي‌ربط نبوده و اعتقاد دارند با پخت اين غذاها خير و بركت به سفره ارزاني مي‌شود.

ديد و بازديدهاي نوروزي دراين استان از ديگر آدابي است كه بلافاصله بعد ازلحظه تحويل سال آغاز و معمولا تا پايان تعطيلات نوروزي نيز ادامه خواهد داشت.

به گفته باقر فتحی کارشناس جامعه شناسی استان در گذشته كه وسايل ارتباط جمعي وجود نداشت ، معمولاً ساكنان منطقه لحظه تحويل سال نو را نمي دانستند از اين رو معتقد بودند كه حيواناتي نظير گوسفند ، اسب و يا پرندگاني چون مرغ و خروس در لحظه تحويل سال حركاتي از خود نشان مي دهند. مثلاً اسب يا خروس صداي خاص خود را سر مي دهند اكنون با راديو و تلويزيون اين مشكل رفع شده است.

وي افزود: قبل از سال نو به خصوص در مناطق روستايي مراسم سفره پركنون مرسوم است معمولا در چاله گرمي هر خانواده علاوه بر پخت غذاي گرم سفره خود را از نان پر مي كرد به اين اميد كه سال پرخيز و بركتي داشته باشد.

گاهی روستائیان فرآورده‌هاي لبنی خود همچون ماست ، شير ، كَلگ( نان بلوط) و كشك‌ به میهمانان خود که معمولا شهرنشین بوده و به دیدار آنها می آیند هدیه می دهند.

عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد نیز رسوم خاص خود را دارند و هر ایل با بزرگان خود جشنی ساده در سیاه چادرهای خود برپا می کنند و به انجام بازی های محلی می پردازند.

اسکند درفش از عشایر استان می گوید: درميان عشاير، رسوم هديه آوردن و بردن به درب منازل جايي ندارد، چرا كه هرچه هست، سياه چادر و حركت و كوچ است.

وی که حدود 70 سال سن دارد اضافه می کند: عشایر در روزهاي آغازين نوروز، پلو يا خورشتي از گوشت ماكيان و يا چارپايان درست كرده و به همديگر عرضه می دارند كه به آن «چاله گرم‌كنان می گویند.» .

به گفته يكي از ريش سفيدان عشاير ، پيش از سيزدهم زنان عشایری و برخی از روستاها معمولاً سنگهاي اطراف اجاق خود را بيرون انداخته و مرغ يا گوسفندي را ذبح و خونش را در اجاق می ریختند ( این سنت این روزها کمتر انجام می گیرد )و سپس گوشت قرباني را بين خانواده ها تقسيم مي کردند زیرا معتقدند اين مراسم براي دفع بلا در طول يك سال آينده مناسب است.

آخرين روز نوروز روز سيزده نزد مردم اين استان داراي اهميت ويژه‌اي است.

در اين روز خانواده‌ها به دامن طبيعت پناه مي‌برند و با خارج كردن خستگي از تن و بريدن از تمام ناخرسندي‌ها و ناملايمات خود را براي تلاش تازه به منظور خودسازي ، عمران و آباداني منطقه و استان در سال جديد آماده مي كنند.

∎​