چه کسانی در خطر ابتلا به فیبروم هستند؟

خانم‌های در سنین باروری در مقایسه با دوران پیش از بلوغ و پس از یائسگی، به‌دلیل ترشح هورمون استروژن شانس بیشتری در ابتلا به فیبروم دارند. بلوغ زودرس و یائسگی دیررس به‌دلیل تماس طولانی مدت رحم با هورمون استروژن احتمال ابتلا به فیبروم را افزایش می‌دهد ضمن این‌که افراد چاق به‌دلیل ترشح زیادتر استروژن، خانم‌های با تاخیر در باروری و همچنین در سیاهپوستان ریسک ابتلا زیادتر است. علت اصلی بروز فیبروم کاملا شناخته نشده، اما فاکتور ژنتیک در این بیماری مطرح است. همچنین احتمال تغییر و تبدیل فیبروم به سرطان بسیار نادر است.

فیبروم چه تفاوتی با پولیپ دارد؟

فیبروم یا همان میوم، غده‌ای خوش‌خیم با منشأ سلول‌های ماهیچه‌ای رحمی است که می‌تواند در سه لایه داخلی، میانی و بیرونی رحم رشد کند. اما پولیپ فقط در لایه داخلی و براثر رشد غیرطبیعی قسمتی از مخاط رحم ایجاد می‌شود و معمولا سایز آن کوچک‌تر از میوم است. پولیپ‌های زیر یک سانتی‌متر اغلب علائمی ندارند، ولی در اندازه‌های بزرگ‌تر موجب بروز علائمی چون لکه‌بینی غیرطبیعی یا خونریزی پس از نزدیکی می‌شوند.

مشکل‌سازترین فیبروم‌هاکدامند؟

میوم‌ها در هر سه لایه رحم ممکن است رشد کنند. فیبروم‌هایی که در لایه خارجی(بیرونی) دیوار رحم رشد می‌کنند پایه‌دار بوده و ساب سروزال نام دارند و معمولا علائمی ایجاد نمی‌کنند مگر این که بزرگ‌تر از هفت، هشت سانتی‌متر شوند و به‌دلیل علائم فشار بر اعضایی چون روده، مثانه و... نیاز به جراحی پیدا کنند. فیبروم‌هایی که در لایه میانی عضله رحم رشد می‌کنند بدون پایه هستند و اینترمورال نام دارند و در اندازه‌های کوچک مشکل‌ساز نخواهند بود. اما فیبروم‌های لایه داخلی که زیر مخاط رحم رشد می‌کنند و ساب موکوزال نام دارند، اغلب پایه دار و حتی در سایزهای کوچک هم می‌توانند بیمار را دچار علائمی چون خونریزی و درد کرده و انواع بزرگ‌تر آن با تغییر شکل حفره رحم سبب ناباروری شوند. این نوع فیبروم شیوع کمتری دارد، اما بسیار مشکل‌ساز بوده و اغلب با جراحی درمان یا کنترل می‌شود.

بزرگ شدن رحم و فیبروم، نگران‌کننده است؟

فیبروم‌های لایه خارجی چون به سمت بیرون رحم رشد می‌کنند منجر به بزرگ شدن رحم نمی‌شوند، اما فیبروم‌های داخل رحمی در صورتی که علامت دار نباشند، بدون این که بیمار بداند احتمال دارد به مرور رشد کنند و باعث بزرگ شدن حجم رحم و بندرت منجر به خارج کردن رحم شوند. البته همه فیبروم‌ها نیاز به عمل جراحی ندارند و در صورتی که سبب بزرگ شدن رحم شوند باید هر 6 ـ4 ماه سونوگرافی انجام شود و براساس روند رشد آن دارو درمانی صورت گیرد. در خانم‌های بالای 45 سال نیازی به خارج کردن فیبروم‌های بدون علائم نیست، چون خودبه خود پس از یائسگی کوچک می‌شوند، اما در خانم‌های جوانی که با سن یائسگی فاصله دارند، بهتر است فیبروم‌هایی که احتمال سقط جنین و بندرت نازایی را افزایش می‌دهند، برداشته شوند.

آیا فیبروم‌های خونریزی دهنده باید جراحی شوند؟

فیبروم‌هایی را که علائمی چون درد و خونریزی دارند می‌توان در مراحل اولیه به‌صورت دوره‌ای با دارو درمانی مانع بزرگ شدن و عود علائم‌شان شد. لازم است خانم‌ها هر یکی دو سال یکبار از رحم خود سونوگرافی داشته باشند تا در صورت وجود فیبروم پیش از آن که افزایش اندازه و حجم پیدا کند و علامت دار شود بتوان بدون نیاز به عمل جراحی کنترل کرد.

دارویی برای درمان قطعی فیبروم‌ها وجود دارد؟

خیر. داروهایی که در منابع اینترنتی و شبکه‌های مجازی برای درمان قطعی فیبروم تبلیغ می‌شود، پایه علمی ندارد. در حال حاضر تمام داروهایی که برای درمان فیبروم استفاده می‌شود با کاهش هورمون استروژن به صورت موقت در کوتاه‌مدت باعث می‌شود فیبروم‌ها تا
50 درصد کوچک شوند. اما این داروها طول زمان درمان دارند و با اتمام اثر و طول عمر دارو مجدد فیبروم رشد می‌کند و بزرگ می‌شود و هیچ‌کدام از این داروها از نظر اثرات درمانی بر یکدیگر ارجحیت ندارند.

امید به درمان فیبروم با جراحی امکان‌پذیر است؟

منشأ رشد هر فیبروم، یک سلول ماهیچه‌ای رحم است. در واقع هر سلول رحم این پتانسیل را دارد که به یک فیبروم جدید تبدیل شود و افرادی که مبتلا به فیبروم‌های رحمی می‌شوند در هر سلول، ژن مربوط به رشد فیبروم را دارند؛ بنابراین با برداشتن فیبروم‌های رحم به‌واسطه عمل جراحی نمی‌توان به‌طور قطعی تضمین کرد بیمار مجدد و در قسمتی دیگر از رحم خود دچار رشد فیبروم نخواهد شد.

کم‌ تهاجمی‌ترین روش‌های برداشتن فیبروم کدامند؟

لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی از روش‌های کم تهاجمی برداشتن فیبروم هستند که طول مدت بستری، درد، خونریزی جراحی، شانس ابتلا به عفونت، چسبندگی و دوران نقاهت کمتری در مقایسه با جراحی باز دارند. لاپاراسکوپی برای خارج کردن فیبروم‌های لایه میانی و خارجی رحم و هیستروسکوپی برای برداشتن فیبروم و پولیپ‌های داخل حفره رحم است. روش درمان کم تهاجمی جدید دیگری که اغلب در کشورهای خارجی در حال اجراست، استفاده از امواج اولتراسوند به کمک ام آر آی است که با تمرکز روی فیبروم‌ها منجر به کوچک شدن
آن می‌شود.

روش آمبولیزاسیون می‌تواند جایگزین لاپاراسکوپی شود؟

آمبولیزاسیون روش دیگری برای درمان رحم‌های با فیبروم‌های زیاد است که با مسدود کردن شریان رحمی تغذیه‌کننده فیبروم‌ها، جلوی رشد میوم را می‌گیرد و بتدریج کوچک می‌شود و از بین می‌رود. عوارض آن درد، عفونت و آبسه است و در مواردی سبب کاهش ذخیره تخمدانی و کوچک شدن جسم رحم می‌شود و از این نظر که می‌تواند سبب ناباروی شود یا خیر، هنوز به تائید نرسیده است. این روش برای بیمارانی که جراحی یا بی‌هوشی برایشان پرخطر بوده، گزینه مناسبی است.

برای تشخیص فیبروم‌ها نیاز به ام آر آی است؟

در روش لاپاراسکوپی چون از ابزارهای فلزی برای برداشتن فیبروم استفاده می‌شود عملا لمس فیبروم امکان‌پذیر نیست و متخصص باید با توجه به ام‌آر‌آی بیمار، محل دقیق و نوع فیبروم‌های رحمی را تشخیص دهدکه البته با سونوگرافی واژینال نیز می‌توان به تشخیص دقیق رسید. اما در عمل‌های باز چون لمس فیبروم وجود دارد، نیازی به ام آر آی نیست و سونوگرافی
کفایت می‌کند.

پس از جراحی، احتمال رشد مجدد فیبروم وجود دارد؟

در 25-15 درصد موارد احتمال رشد مجدد فیبروم وجود دارد. البته اگر فیبروم کمتر از شش ماه پس از برداشتن آن رشد کند می‌توان نتیجه گرفت میوم بخوبی از عضله رحم جدا نشده است. اما اگر میوم بیش از شش ماه پس از عمل جراحی عود کند این احتمال طبیعی است. لازم است بدانید هیچ گونه پیشگیری و درمانی برای عود مجدد فیبروم وجود ندارد و فقط بیمار سالی یکبار برای چکاپ وضعیت فیبروم باید به جراح متخصص مراجعه کند.

در چه صورت فیبروم، سارکوما (سرطانی) می‌شود؟

خوشبختانه بیشتر فیبروم‌ها در گروه تومورهای خوش‌خیم و غیرسرطانی هستند. اما اگر بیمار بالای 50-40 سال دچار فیبروم شود، رشد فیبروم سریع و ناگهانی باشد و در اقوام بیمار سابقه فیبروم‌های سارکوما وجود داشته باشد، احتمال سرطانی شدن فیبروم وجود دارد.