تعادل|

«برنامه توسعه سواحل مکران» این پیام را به سرمایه‌گذاران مخابره می‌کند که در این منطقه کوچک‌ترین ناامنی وجود ندارد و آنها می‌توانند با آسودگی خاطر، سرمایه‌های‌شان را به اینجا بیاورند.» این بخشی از اظهارات وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در دومین همایش بین‌المللی «معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و توسعه پایدار در سواحل مکران» بود که روز گذشته با حضور مقامات لشکری و کشوری و میهمانان خارجی برگزار شد. بدون شک نوک پیکان توسعه و یکی از نمودهای رونق یک کشور، بنادر آن است که حکم توان اقتصادی و صادراتی آن کشور را بازی می‌کند. برهمین اساس، توسعه سواحل مکران به‌عنوان یک طرح توسعه‌یی ضمن پاسخگویی به بسیاری از نیازها و چالش‌های کشور، می‌تواند ایستگاهی برای جذب سرمایه و میزبانی برای حضور سرمایه‌گذاران باشد. اگرچه ایران خیلی دیر به اهمیت توسعه «ساحل-محور» پی برده، اما با این حال، در مسیر توسعه حتی دیرآمدگان هم می‌توانند عقب‌ماندگی‌های خود را به سرعت جبران کنند. بر همین اساس دولتمردان سعی دارند با معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در سواحل جنوب شرقی ایران که به سواحل مکران معروف است، آن را به محوری مهم برای توسعه کشور بدل کنند. در همین راستا معاون اول رییس‌جمهور، از «ایجاد شهرهای جدید و استقرار صنایع مختلف» در سواحل مکران خبر داد و از شرکت‌های سرمایه‌گذار داخلی و خارجی دعوت کرد تا برای سرمایه‌گذاری در سواحل مکران پیشقدم شوند. اسحاق جهانگیری همچنین این پیام را به آنها داد که دولت به‌طور جد از آنها حمایت کرده و به همین منظور 30 میلیارد دلار قرارداد فاینانس با کشورهای مختلف ازجمله «روسیه، کره‌جنوبی، ایتالیا، اتریش و هند» منعقد شده تا تسهیلات مالی خارجی به ایران اعطا شود. بنا به اظهارات او، این منابع دراختیار کسانی قرار خواهد گرفت که قصد دارند در ایران سرمایه‌گذاری کنند.

 راه توسعه از دریا می‌گذرد

مکران، سرزمینی ساحلی در جنوب خاوری ایران و جنوب باختری پاکستان است که در طول خلیج عمان از راس الکوه در باختر جاسک تا

لاس بلا در جنوب خاوری ایالت بلوچستان پاکستان گسترده است. سرزمین مکران نام ناحیه اصیل آریایی‌نشین در جنوب شرقی ایران زمین است که دارای اقوامی دلاور و جنگجو با قدمتی بیش از سه هزار سال است. از منظر اقتصادی اگر بنگریم، سواحل جنوب شرق (مکران) دارای برترین ویژگی‌های ژئوپلیتیکی و کارکرد ژئواستراتژیکی است؛ یکی از مهم‌ترین قابلیت‌های این سواحل جنوب شرق (مکران)، مجاورت آن با آب‌های آزاد بین‌المللی در سراسر مرز جنوب شرق، همسایگی مستقیم با کشورهای پاکستان و افغانستان و به‌طور غیرمستقیم با کشورهای آسیای مرکزی (از طریق ترکمنستان) است که یک راه غیرقابل چشم‌پوشی برای این کشورهای محصور در خشکی

(جز پاکستان) به دریاهای آزاد محسوب می‌شود. اما نکته تامل‌برانگیر این است که در زمان حاضر زیرساخت‌های توسعه و بسترهای ترانزیتی منطقه سواحل جنوب شرق (مکران) با سطح استاندارد جهانی، فاصله‌یی چشمگیر دارد. از این رو، ایران عملا در این سال‌ها نتوانسته از فرصت بزرگ مرزهای آبی خود آنچنان که باید استفاده کند؛ این در حالی است که توسعه اقتصادی تقریبا در تمام کشور‌های جهان، رابطه‌یی نزدیک با تجارت دریایی دارد. در برخی کشور‌ها، حتی تا ۷۰درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) از طریق تجارت دریایی تامین می‌شود، اما شهر‌های ساحلی ایران، با وجود موقعیت جغرافیایی ایران، کاملا توسعه نیافته‌اند. اما دولتمردان در فضای کنونی اقتصادی ایران، به‌دنبال اهمیت بخشی به توسعه سواحل-محور هستند.

 توسعه مکران ایران را امن‌تر می‌کند

در همین راستا، روز گذشته دومین همایش بین‌المللی معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و توسعه پایدار در سواحل مکران با حضور مقامات لشکری و کشوری، حدود ۱۲۰ مهمان خارجی، ۳۰سفیر خارجی مقیم تهران و ده‌ها نفر از کارشناسان و مدیران اقتصادی در سالن همایش‌های برج میلاد برگزار شد. معاون اول رییس‌جمهور به‌عنوان سخنران اصلی این همایش، با تاکید بر اینکه توسعه سواحل مکران قادر است طبقات و گروه‌های کم‌درآمد ساکن در سواحل دریای عمان را توانمند سازد، گفت: توسعه سواحل مکران زمانی می‌تواند موفق باشد که به زندگی مردم منطقه توجه کند. اسحاق جهانگیری با بیان اینکه در طرح توسعه سواحل مکران حتما به امنیت ملی و رشد اقتصادی ایران توجه خواهد داشت، افزود: ایران یکی از امن‌ترین کشورهای منطقه است و توسعه سواحل مکران قادر است به درجه امنیت کشور اضافه کند.

معاون اول رییس‌جمهور طرح توسعه سواحل مکران را طرحی سنجیده در آمایش سرزمین دانست و اظهار داشت: مدت زیادی است که موضوع آمایش سرزمین در برنامه‌های توسعه‌یی قبل و بعد از انقلاب مطرح می‌شود و طرح توسعه سواحل مکران می‌تواند به‌عنوان نماد آمایش سرزمین مطرح باشد و بخشی از تراکم جمعیت که در مرکز کشور ساکن هستند می‌تواند پس از توسعه سواحل مکران در این منطقه تمرکز یابند.

در طرح توسعه سواحل مکران شهرهای جدیدی پیش‌بینی شده که مردم می‌توانند در این شهرها ساکن شوند و بخش وسیعی از فعالیت‌های اقتصادی را که نمی‌توان به‌دلیل برخی محدودیت‌ها انجام داد، در سواحل مکران قابل انجام هستند و طرح‌های صنعتی مختلف بخش نفت و گاز نیز می‌تواند در این سواحل مستقر شوند.

جهانگیری در این باره توضیح داد: در طرح توسعه سواحل مکران نقاطی به‌عنوان کانون توسعه انتخاب شده‌اند که «چابهار و جاسک» ازجمله این نقاط است و خوشبختانه زیربناهای بندر چابهار که از گذشته ایجاد شده بود، در سال‌های اخیر تکمیل شده و سال گذشته ظرفیت ترانزیت بندر چابهار به 8.5میلیون تن افزایش یافته است. او با اشاره به توافق سه‌جانبه «ایران، افغانستان و هند»، گفت: در همین راستا می‌توان همکاری و توافقاتی با کشورهای دیگر نیز انجام داد و کشورهایی که در آسیای میانه و سایر کشورهایی که به آب‌های آزاد دسترسی ندارند، می‌توانند در این طرح‌ها مشارکت کنند و اقتصادهای‌مان را به یکدیگر متصل کنیم.

جهانگیری با تاکید بر اینکه علاوه بر توسعه بنادر نیازمند اتصال خطوط ریلی با کشورهای همسایه هستیم، افزود: خوشبختانه در حال حاضر ایران با اکثر کشورهای آسیای مرکزی خط ریلی دارد و باید تلاش کنیم که سواحل مکران از طریق راه‌آهن به زاهدان و سپس به مشهد متصل شود. این عضو کابینه روحانی از حمایت دولت برای استقرار صنایع مختلف در سواحل مکران خبر داد و گفت: دولت از شرکت‌های سرمایه‌گذار داخلی و خارجی به‌طور جدی حمایت می‌کند و از آنان دعوت می‌کند که در سواحل مکران حضور و سرمایه‌گذاری داشته باشند.

معاون اول رییس‌جمهور همچنین با اشاره به خط انتقال گاز به منطقه سواحل مکران برای استقرار پتروشیمی و صنایع وابسته به آن گفت: به دنبال خط انتقال گاز به هند و پاکستان هستیم اما در داخل کشور نیز سرمایه‌گذاری‌های صنعتی، پتروشیمی، کشاورزی و شیلات به خصوص در سواحل مکران انجام خواهد شد. او با اشاره به برنامه‌ریزی دولت در منطقه جاسک تصریح کرد: مهم‌ترین اقدام راهبردی که در منطقه جاسک در دستور کار دولت قرار دارد این است که پایانه صادراتی بخشی از منابع نفتی کشور را از خلیج فارس به دریای عمان و جاسک منتقل کنیم و جاسک در آینده به راه آهن سراسری کشور متصل شده و به یکی از کانون‌های مهم بندری کشور تبدیل خواهد شد.

جهانگیری در ادامه از انعقاد قرارداد و توافق با برخی کشورها برای استفاده از تسهیلات مالی خارجی خبر داد و افزود: براساس مذاکرات و توافقات انجام شده تاکنون بیش از ۳۰میلیارد دلار قرارداد فاینانس با کشورهای مختلف منعقد شده که از این میزان بانک‌های چین تا ۱۰میلیارد دلار، بانک‌های روسیه بدون سقف، ‌کره جنوبی بیش از ۸ میلیارد یورو، ایتالیا بیش از ۵ میلیارد یورو، اتریش و هند و بسیاری از کشورهای دیگر آمادگی دارند که تسهیلات مالی خارجی به ایران بدهند و  این منابع در اختیار کسانی خواهد بود که می‌خواهند در ایران سرمایه‌گذاری کنند.

توسعه پایدار با طعم امنیت

وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح که در این همایش بین‌المللی حضور یافته بود نیز گفت: سواحل مکران یک منطقه کاملا امن برای سرمایه‌گذاری است و حضور نیروهای مسلح در این منطقه تضمین مضاعفی است تا همه سرمایه‌گذاران با امنیت خاطر فعالیت کنند. اینکه دبیرخانه این برنامه توسعه سواحل مکران در اختیار وزارت دفاع قرار گرفته نیز برای همه سرمایه‌گذاران این پیام را دارد که در این منطقه کوچک‌ترین مساله ناامنی وجود ندارد. به گفته امیر حاتمی، دولت‌های یازدهم و دوازدهم توجه بسیاری در توسعه بنادر و سواحل جنوبی کشور برای توسعه اقتصادی کشور داشته و دارد. او یادآور شد: سواحل مکران به فرموده مقام معظم رهبری یک گنج پنهان است.

بنا به به اظهارات این مقام نظامی، امروز کارهای قابل توجهی از سوی دولت شامل حدود ۶۵۰ طرح نهادهای عمومی غیردولتی، ۳۰۰طرح در بخش خصوصی و حدود ۲۵۰طرح دیگر در این منطقه درحال انجام است که می‌توان به زیرساخت‌های بسیار خوبی در منطقه ازجمله فرودگاه بندر و شبکه ریلی نیز اشاره کرد.

وزیر دفاع درباره امنیت منطقه مکران تاکید کرد: وزارت دفاع به عنوان دبیر این منطقه اعلام می‌کند که امنیت در منطقه وجود دارد و اینکه نیروی دریایی ارتش به تعبیر مقام رهبری پیشگام در حفظ امنیت منطقه است. حاتمی در ادامه درباره اشتغال‌زایی این برنامه در مکران گفت: حدود ۴۰هزار شغل مستقیم و ۲تا ۳هزار شغل غیرمستقیم ایجاد شده و با توجه به ظرفیت‌ها، اشتغال‌زایی تا 3برابر هم ممکن است. از آن سو مجموعه‌یی از طرح‌های صنعتی و عمرانی در منطقه درحال اجراست و از مهم‌ترین آنها طرح و پروژه «نگین مکران» که یک طرح ملی پتروشیمی است را می‌توان نام برد. این طرح‌های دریایی به تدریج فعال خواهد شد. به گفته او «پتروشیمی نگین مکران» یک طرح ملی است و مشارکت زیادی در آن وجود دارد همچنین زیرساخت‌های آن بر عهده بخش‌های دولتی بوده که با قوت تمام ادامه پیدا می‌کند و بودجه آن هم تامین شده است.

 شرط لازم برای توسعه

از سوی دیگر، وزیر راه و شهرسازی نیز در این همایش به شروط لازم درباره توسعه پرداخت. عباس آخوندی با اعلام اینکه توسعه با خود امنیت به همراه می‌آورد، توسعه شبکه ریلی به ویژه در سواحل جنوبی کشور را از هر حیث ضروری دانست. عباس آخوندی افزود: گسترش شبکه ریلی نقش مهمی در توسعه همه ‌جانبه اقتصاد کشور دارد. از این‌ رو با توسعه این شبکه قادر خواهیم بود، حمل کانتینر از مبدا را برای صادرات داشته باشیم. بنا به اظهارات او در توسعه بندر شهید رجایی، شبکه ریلی آنچنان مطرح نبود اما امروز این مساله در اولویت برنامه‌های توسعه‌یی این وزارتخانه قرار دارد. بنا داریم رویکرد این بنادر بر محور «بندر- ریل» باشد که کانتینرهای ریلی بتوانند پس از تخلیه از کشتی به راحتی از طریق قطار کالاها را به مقاصد مورد نظر ارسال کنند.

آخوندی با اعلام اینکه راه آهن چابهار- زاهدان تا 3سال آینده به پایان می‌رسد، گفت: این پروژه یکی از مهم‌ترین طرح‌های ریلی کشور محسوب می‌شود که هم‌اکنون مراحل اجرایی آن با سرعت خوبی درحال انجام است.

وزیر راه و شهرسازی همچنین به سرمایه‌گذاری 800 میلیون دلاری هند در طرح راه آهن چابهار به زاهدان اشاره کرد. او عنوان کرد: این سرمایه‌گذاری بسیار قابل توجه است و از آن استقبال می‌کنیم. وزیر راه و شهرسازی در بخش دیگری از سخنان خود این توضیح را داد که ایجاد یک خط ریلی در سال 97 از بم به جیرفت سپس به جاسک را در دستور کار داریم تا بتوانیم بنادر را از ابتدا به شبکه ریلی کشور متصل کنیم. او همچنین ابراز امیدواری کرد که بتوان این پروژه را در برنامه سال بعد تعریف و تامین اعتبار آن را نیز در داخل و خارج داشته باشیم.

از آن سو، دبیر دومین همایش بین‌المللی معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و توسعه پایدار سواحل مکران، توسعه این منطقه را ارتقای روابط سیاسی و اقتصادی بین‌الملل خواند. علی‌اکبر‌ سلیمانی تصریح کرد که درحال حاضر توسعه منطقه مکران، مبنایی برای گسترش و ارتقای روابط سیاسی و اقتصادی بین‌المللی قرار گرفته است. او اظهار کرد: سواحل مکران در نوار ساحلی دریای عمان با ظرفیت‌های فراوان انسانی و اقتصادی در زمره مناطق راهبردی ایران به شمار می‌رود که از شرایط منحصر به‌ فردی برخوردار است. بنا به اظهارات او در این همایش‌

5 تفاهمنامه جذب سرمایه‌گذاری خارجی به ارزش بیش از 3میلیارد دلار و 4 تفاهمنامه داخلی در زمینه‌های احداث کارخانجات و شهرک‌های صنعتی، شهرهای جدید، احداث نیروگاه، توسعه زیر‌بناهای شیلات و نوسازی شناورهای صیادی منعقد شد.

توسعه اشتغال‌زایی در مکران

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار هم در این همایش گفت: ویژگی چابهار در مقایسه با 3 بندر گوادر در شمال دریای عمان و صحار و دقم در جنوب دریای عمان به لحاظ پتانسیل و ظرفیت‌های موجود امکان رقابت دارد. عبدالرحیم کردی افزود: علاوه بر این ظرفیت‌ها زیرساخت، ‌مشوق و امکاناتی در این منطقه نیاز است که در زمان مناسبی حضور سرمایه‌گذار را در منطقه تضمین کند.

به گفته این مقام مسوول ‌آنچه در چابهار تلاش کردیم تا مهیا شود، کوتاه کردن زمان شروع کسب وکار و فرآیندهاست. از این ‌رو در نظر داریم تا فضای مناسبی برای کسب وکار در دوران پسابرجام در چابهار فراهم کنیم. او تصریح کرد: در توسعه منطقه آزاد چابهار دو صنعت پتروشیمی و فولاد هدف‌گذاری شده و احداث نخستین نیروگاه در منطقه که با سرمایه‌گذاری شرکت مپنا نیز در دست احداث است. از سوی دیگر به دنبال توسعه اشتغال در صنایع کوچک و متوسط در منطقه نیز هستیم. او ادامه داد: اشتغال در زمینه شیلات، صنایع پایین دستی(پتروشیمی و فولاد) و صنایع وابسته به محصولات غذایی در دستور کار قرار دارد که امید است به موفقیت‌های چشم‌گیری دست یابیم. در این گردهمایی تفاهمنامه همکاری میان سازمان منطقه آزاد چابهار و منطقه آزاد «بیشکک قرقیزستان» با موضوع ترانزیت، حمل و نقل، لجستیک و گردشگری امضا شد.