چکیده

قشربندی اجتماعی در جزیرة العرب قبل از اسلام، متأثر از نظام قبیله‌ای و سنت‌های حاکم بر آن، سلسله مراتبی پلکانی داشت. این قشربندی در مناطق شمالی و جنوبی، با توجه به توسعه سازمان اجتماعی و همچنین رشد سیاسی و اقتصادی این مناطق، تفاوت‌هایی با قشربندی منطقه حجاز یافت. این مقاله می‌کوشد با رویکردی توصیفی ـ تبیینی و با بهره‌گیری از منابع مربوط به دوره جاهلیت، تاریخ‌های عمومی، تاریخ‌های محلی، کتب رجالی و جغرافیایی این تفاوت را بررسی کند. بر اساس این پژوهش، توسعه نظام قبیله‌ای و سیاسی مناطق شمالی و جنوبی و رشد اقتصادی آن‌ها، بر نحوه توزیع ثروت، قدرت و منزلت مؤثر بوده و سبب شده است که اقشار اجتماعی این مناطق در لایه‌های بالایی و میانی، متفاوت از قشربندی اجتماعی در منطقه حجاز باشد.

کلیدواژه‌ها: جزیرة العرب؛ حجاز؛ تاریخ صدر اسلام؛ قشربندی اجتماعی؛ تاریخ اجتماعی

نویسنده:

هدیه تقوی: استادیار گروه تاریخ دانشگاه الزهراء(س)

فصلنامه تاریخ اسلام - دوره 17، شماره 4، مسلسل 68، زمستان 1395.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.