صنم محجوب
دلزار ادريس، فارسي آموز اعزامي از كشور عراق در هشتاد و چهارمين دوره دانش‌افزايي زبان فارسي كه توسط بنياد سعدي برگزار شده بود، گفت: امروز بي‌اعتنا به تمدن چندين هزار ساله خودمان در قامت تقليد از فرهنگ غربي برآمده‌ايم و به نوعي هويت شرقي‌مان را فراموش كرده‌ايم.
دلزار ادريس، مهماني كرد كه از اربيل عراق به تهران آمده بود، گفت: سومين بار است كه به ايران سفر مي‌كنم. سفر قبلي خودم را همراه همسرم جهت شركت در دوره آموزش زبان فارسي كه به همت سركنسولگري ايران در اربيل برگزار شد، به تهران آمديم. وي ادامه داد: ايران و عراق و نژادهاي موجود در اين دو كشور مشتركات بسياري با هم دارند. در اين مورد مي‌توان به مناسبات دو ملت در برپايي مراسم نوروز اشاره كرد. كردهاي ايران و عراق از نوع لباس پوشيدن و به طور كلي سبك زندگي‌كردن و آداب ازدواج و حتي مرگ شباهت‌هاي زيادي به يكديگر دارند. در آيين نكاح يك دختر موارد پيش از ازدواج تا شب عروسي جالب است در جزئيات هم شبيه يكديگرند.
اين شركت‌كننده در دوره هشتاد و چهارم دانش‌افزايي بنياد سعدي يادآور شد: در بخش بزرگي از فرهنگ ما آداب معاشرت زنان با مردان اينگونه بود كه نسا با رجال در هم نمي‌آميختند. اين تفكيك جنسيتي در مهماني‌ها نيز رعايت مي‌شد. اصلاً زنان، مردان را در يك مراسم مهم شادي يا ترحيم نمي‌ديدند. حال اينكه به دليل نفوذ فرهنگ غرب جدا كردن آنها امروز سخت است. امري كه با دستور اسلام هم مطابقت ندارد.
وي افزود: ما يادمان نمي‌آيد اما قديمي‌ها مي‌گويند آن روزگار رعايت آداب مهمان‌نوازي امري متحجرانه نبود. اينكه تو به احترام كسي كه به خانه تو آمده است با تكريم براي او چاي و شربت بياوري و دو زانو روبه‌روي آن بنشيني و هنگام بلند شدن و خارج شدن از محضر او هم رويت به سوي او باشد و عقب عقب از نزد او فاصله بگيري تا خارج شوي از زاويه نگاهش. اين امور امروز رعايتش نه تنها مطلوب نيست چه بسا مورد تمسخر هم قرار گيرد كه مي‌گيرد. من اين توضيح را بدهم كه اين قبيل كارها و حتي نخوردن غذا از سوي زنان پاي سفره‌هاي شام و ناهار يك امر افراطي و تحميلي نبود بلكه اين يك سنت و بخشي از فرهنگ مردمان ما بود كه همگي با رضايت و حكمتي كه برايش قائل بوديم خودمان را ملزم به انجامش مي‌دانستيم.
وي با اشاره به ظرفيت‌هاي توريستي خيابان سي‌تير تهران گفت: اين محل را آنطور كه شنيده‌ام به خيابان اديان مي‌شناسند. اين نامگذاري حكايت از سال‌ها همزیستي پيروان اديان مختلف در اين حوزه تمدني و قلمرو ايران زمين دارد. اربيل هم اگر چه اين مجموعه مراكز عبادي اديان مختلف را در يك خيابان نتوانسته گرد هم بياورد اما بايد گفت در برهه‌هاي مختلف اديان خاصي بر اين منطقه حضور داشته است.
اين فارسي‌آموز با اشاره به وضعيت آثار تمدني موجود در اين شهر تاريخي گفت: متأسفانه دولت عراق نتوانست از ميراث فرهنگي خود در اين حوزه لااقل در اربيل محافظت كند. آنچه جايگزين اين قبيل عمارت‌ها و خانه‌هاي قديمي شدند فروشگاه‌هاي شيك و بزرگي هستند كه نمادي از هويت مردمان اين منطقه را ندارند. درست بر خلاف رويه‌اي كه در ايران حاكم است و بنده خودم از نزديك مشاهده كردم كه مردم آن چطور و با چه اهتمام و اشتياقي در هر منطقه درصدد حفظ اماكن تاريخي و آثار باستاني‌شان هستند.
وي با اشاره به نقش فرهنگ و دين در تعيين سرنوشت تاريخي يك ملت گفت: اربيل و تاريخ شفاهي آن پُر است از داستان‌هاي حكمت‌آميز و زيبايي كه شنيدنش براي هر فرد در هر شرايط سني و موقعيت اجتماعي دور از شادي و مسرت نيست. در اين روايت‌هاي موجود شايد شما هم قصه دخترك كاه فروش را شنيده باشيد. دختري كه قصه او نشان از تاريخ پر فراز و نشيب مردم اربيل دارد. دختري كه خودش و البته پدر او به دليل تقيد بر اصالت‌ها و حفظ ارزش‌هاي ديني به مخالفت با استعمار بريتانيا در منطقه برآمدند و نتيجه آن هم اين شد كه دختر براي هميشه از نزد پدر توسط سرلشكر جيش انگليسي‌ها ناخواسته رفت و جدايي حاصل اين همه تلاش بود. جالب است در قصه همين دختر كاه‌فروش كه البته به زبان ما در اربيل به «كيژي كافروش» شهرت دارد آمده است به دليل حضور يهودي‌ها در اين منطقه وقتي اختلاف پدر اين دختر عليه قشون بريتانيايي شروع مي‌شود، دادخواهي او نزد يك قاضي كليمي است. دلزار ادريس بيان كرد: از ديگر آثار ديني موجود در اين منطقه مي‌شود به مناره شهر تاريخي اربيل اشاره كرد. مناره چولي يا مظفريه امروز در مركز شهر اربيل قرار دارد؛محله‌اي در چند كيلومتري جنوب باختري ارگ اربيل كه در دوره سلطان مظفرالدين گوگبري بنا شده است. البته اين آثار محدود به يك قلعه، مناره و معبد نيست. در اطراف شهر اربيل آثار متعددي مانند دژ دِوين كه تخريب شده يا در آستانه نابودي هستند مشاهده مي‌شود.
وي با بيان سابقه تاريخي تعاملات كردهاي ايران و عراق يادآور شد: مردم دو كشور به دليل همسايگي و مشتركات تمدني، ديني و فرهنگي همواره تاريخ از يكديگر تأثير گرفته‌اند. در تيره و نژادها نيز اين مورد مشهود است. كردهاي عراق و ايران در بسياري از مراسم و مناسك شبيه هم اقدام مي‌كنند. براي نمونه در آيين ازدواج از مراحل مقدماتي آن تا بدرقه يك دختر به خانه داماد بسياري از سنت‌ها درست شبيه آن چيزي است كه كردهاي استان‌هاي غربي ايران به آن عمل مي‌كنند. اين مهمان خارجي حاضر در دوره دانش‌افزايي زبان و ادبيات فارسي اظهار كرد: به دليل مجاورت مكاني، كردهاي سليمانيه و حلبچه هم بيش از همه به ايران گرايش داشته و تأثيرات عميق از آن گرفته‌اند. بسياري از خوانندگان ايراني كه كردي هم حتي بلد نيستند اما همواره به دليل مشتركات زياد مردمان دو منطقه محبوب آنها بوده و از شخصيت‌هاي علمي اربيل گرفته تا خواص سياسي كه هم اكنون هم در مسند عالي‌ترين پست‌هاي دولتي حضور دارند نگاه‌شان به ايران به عنوان يك كشور محبوب تعريف مي‌شود.
دلزار ادريس گفت: ايران به دليل امنيت، ارزاني كالاها و همچنين پيشرفت‌هاي علمي آن به ويژه در حوزه پزشكي همواره مقصد سفرهاي تفريحي، تجاري و پزشكي بسياري از كردهاي اربيل بوده و است. هر چند به دليل تحت سيطره بودن اين منطقه در يد قدرت عثماني فرهنگ ترك‌ها در اين منطقه مشهود است، اما بسياري به دليل ارزاني چندين برابري و ويژگي‌هاي منحصر به فرد، ايران را براي سفر نسبت به تركيه ترجيح مي‌دهند.
وي در پايان تصريح كرد: امروز اگر چه تجملات بين جوانان اربيل از سر و صورت گرفته تا ماشين زير پاي آنها و همچنين نوع معماري شهري كاملاً مشهود است اما نگاه مردم اربيل به ايران به دليل سابقه تمدني و فرهنگ غني اين كشور همواره با ستايش همراه است. امروز جالب است بدانيد زبان فارسي و كردي به دليل داشتن لغات مشترك و زبان دستوري تقريباً شبيه هم متقاضيان و علاقه‌مندان زيادي براي يادگيري دارد.
نظر شما