حجت الاسلام والمسلمین محمدجعفر حسینیان، عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا به بررسی بایدها و نبایدهای روشنفکری پرداخت و اظهار داشت: گام اول درباره بایدها و نبایدهای روشنفکری مشخص شدن تعریف روشنفکری است، اگر جامعه به دو بخش تقسیم شود؛ یک دسته طیف و عرف عادی هستند و دسته دیگر عرف ویژه و کارشناس  جامعه هستند که روشنفکر نامیده می‌شوند؛ بنابراین روشنفکران کسانی هستند که ظرفیت درک مفهومی حوادث جامعه را دارند.

وی در بیان تفاوت ادراک عرف عادی و کارشناسان جامعه گفت: معمولا درک عرف اجتماعی نسبت به حوادث جامعه درک احساسی است؛ اما همان افرادی که مقداری از لحاظ قدرت فکری بالاتر هستند احساسات اجتماعی را به مفهوم تبدیل می‌کنند، می‌توانند حوادث را تجزیه و تحلیل کرده، براساس آن ساختارسازی کرده و در نهایت بر اساس تحلیل‌های خود پیش‌بینی‌های لازمی از حوادث آینده داشته باشند؛ ازاین‌رو هر جامعه‌ای به قشر روشنفکری نیازمند است، یعنی طیفی که می‌توانند برای تصرفات اجتماعی مدل بسازند و نسبت به اهداف و جهت‌گیری‌های جامعه صاحب‌نظر باشند و در نهایت جامعه را به توسعه ختم کنند.

تعبد و بندگی بالاترین شاخص‌های روشنفکری

عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی ادامه داد: اگر بخواهیم بایدها و نبایدهای روشنفکری را در جامعه خود تعریف کنیم عمدتا بالاترین شاخص‌های جامعه ارزشی ما بایدها و نبایدهای روشنفکری را تعریف می‌کند.

وی ویژگی‌های روشنفکران واقعی را برشمرد و بیان کرد: ویژگی یک روشنفکر در مرتبه اول تعبد و بندگی خداوند است که از همه ویژگی‌ها بالاتر است و در مرتبه دوم شاخص‌های انقلابی بودن است، اگر برای جامعه ویژگی‌ها و شاخص‌های انقلابی مهم باشد روشنفکری آن جامعه هم باید در ارتباط با شاخص‌های انقلابی پیشرو باشد تا آثار شاخص‌های انقلاب اعم از واردات و صادرات در ساختارهای اجتماعی دیده شود.

استاد حوزه علمیه خصوصیت بعدی روشنفکران را توانایی از صیانت جامعه دانست و تأکید کرد: روشنفکر باید توانایی صیانت از جامعه را داشته باشد و تحلیل‌ها و مدل‌های ارائه شده او برای ساختارهای جامعه بایستی در راستای حفظ صیانت جامعه باشد.

روشنفکری در راستای تحقق کامل عدالت دینی

وی در تعریف از صیانت گفت: صیانت به این معنا است که اعتقادات، امنیت و فرهنگ جامعه حفظ شود و بایستی جامعه روشنفکری در جهت تحقق کامل عدالت دینی و اجتماعی در جامعه فعال شود، روشنفکران اینکه فرآیند عدالت در ساختارهای مختلف جامعه چگونه جریان پیدا کند.

حجت الاسلام والمسلمین حسینیان در بیان معنای تعاون اجتماعی گفت: تعاون اجتماعی که در آیه «تَعاوَنوا عَلَى البِرِّ وَالتَّقوىٰ وَلا تَعاوَنوا عَلَى الإِثمِ وَالعُدوانِ تعاون» به آن پرداخته شده است به‌معنای این است که جریان روشنفکری باید توانایی ارائه مدل تعاون در بِر را به جامعه اسلامی داشته باشد تا بر اساس آن مدل، تعاون اسلامی شکل بگیرد و فعالیت‌های اجتماعی برمدار همکاری و ایثار شکل بگیرد.

وی در ادامه ویژگی دیگر روشنفکران حقیقی را هدایت و هدف‌گذاری ارتباطات اجتماعی  دانست و گفت: دیگر ویژگی روشنفکران هدایت ارتباطات اجتماعی به سمت تعاون بیشتر جامعه است؛ چراکه آنها ابزار مفهومی را در اختیار دارند و به هرصورتی که بخواهند می‌توانند فرهنگ‌سازی کنند؛ از این‌رو فرهنگ اجتماعی بسیار تحت تأثیر فرهنگ روشنفکری است.

قصد حذف دین در عرصه حاکمیت از سوی روشنفکران غیردینی

عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی رعایت جریان دینی در روشنفکری را سبب توسعه‌و تعالی جامعه دانست و بیان کرد: روشنفکرها اگر واقعا جریان دین را در اهداف خود رعایت کنند و روشنفکر دینی شوند، مشکلات جامعه به سرعت حل خواهد شد و جامعه به سمت پیشرفت و توسعه حرکت خواهد کرد.

وی در ادامه با اشاره به نبایدهای روشنفکری در جامعه گفت: نبایدهای روشنفکری درست نقطه مقابل این بایدها است، در حال‌حاضر روشنفکری حاکم بر جامعه، روشنفکری غیردینی است و در برخی موارد احساس می‌شود نسبت به دین در جامعه عناد ویژه‌ای وجود دارد و برخی قصد حذف دین را در عرصه حاکمیت و تعریف دین را فقط در عرصه فردی دارند، عده‌ای هدفشان این است و معتقدند دین صرفا در مساجد و خانه‌ها رواج داشته باشد و در عرصه جامعه و حاکمیت کارایی و ظهور و بروز نداشته باشد.

حجت الاسلام والمسلمین حسینیان در پایان شاخص‌های دینی را برای جامعه و حکومت اسلامی ضروری دانست و تصریح کرد: شاخص‌های ضد دینی، نظام سرمایه‌داری و لیبرالیستی که متأسفانه در عرصه روشنفکری کشور حکومت دارد بایستی جای خود را به شاخص‌های روشنفکری دینی بدهد./۸۷۶/ت۳۰۲/س