چکیده

در منطقه ژئوپلیتیک خلیج­فارس عوامل بسیاری توان برهم­زدن ثبات سیاسی و امنیتی منطقه را دارد. هر یک از عوامل دارای ابعاد متفاوتی­اند و در سطوح متفاوتی قرار دارند. با این­حال در منطقه خلیج­فارس، مهمترین عاملی که ساخت ذهنی منطقه را تشکیل داده ”رقابت“ است و به عنوان عامل فرادست؛ دیگر عوامل بی­ثبات را تحت‌الشعاع خود قرار می­دهد. سئوال اصلی پژوهش این است که ناپایداری و بی­ ثباتی در منطقه خلیج ­فارس ریشه در چه عواملی دارد و آیا عاملی وجود دارد که بتواند دیگر عوامل را تحت ­الشعاع خود قرار دهد و به عنوان عامل اصلی در بی­ ثباتی منطقه به حساب آید؟ فرضیه مقاله در پاسخ به سئوال پژوهش این است که عوامل متعددی در منطقه وجود دارد که باعث بی­ثباتی در منطقه شده­اند با اینحال مهم­ترین عاملی که ظرفیت ایجاد ثبات و یا بی­ثباتی در منطقه خلیج فارس را دارد، ”نظام ژئوپلیتیک“ منطقه است و هر یک از نظام­های سیاسـی منطـقه در تلاشند تا به یک جایـگاه برتر در این ساختار ژئوپلیتیک برسند. نظام­های متعدد امنیتی ناشی از ساختار ژئوپلیتیکی و نظم ژئوپلیتیک دوقطبی منطقه­ای بوده و زمینه اصلی بروز چالش­های سیاسی در منطقه می­باشد؛ درحالیکه تغییر ساخت ژئوپلیتیک منطقه منجر به تغییر نظام امنیتی منطقه شده و رویکرد سیاست خارجی دولت­های منطقه، ظرفیت خنثی­سازی و بلااثر کردن عوامل تنش­زای منطقه را خواهد داشت و بستر را برای ایجاد ثبات امنیتی و سیاسی در این منطقه فراهم می­نماید. مقاله به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانه­ای نظیر کتب، مقالات، اینترنت و مصاحبه با اساتید و نخبگان دانشگاهی مورد نگارش درآمده است.

کلیدواژه ها: منطقه خلیج‌فارس؛ رئالیسم تهاجمی؛ رئالیسم تدافعی؛ امنیت؛ ساختار ژئوپلیتیک

نویسندگان:

عبدالرضا فرجی راد، سید مصطفی هاشمی

فصلنامه پژوهش های روابط بین الملل - دوره 6، شماره 22 - شماره پیاپی 1، زمستان 1395.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.