رسیدن به فروشندگان سخت نیست، جست‌و‌جوی ساده در چارگوش جادویی گوگل، شما را به فهرستی از فروشندگان اجزای حیات‌وحش در فضای مجازی وصل می‌کند، فروشندگانی که با دامن زدن به خرافات، کسب و کار پرسودی به راه انداخته‌اند. یکی از فروشندگان حتی مشتریانش‌ را به بخش مشاوره وصل می‌کند. آقای مشاور در آن‌سوی خط ابتدا سوالاتی از خریدار دارد. وقتی با یکی از این فروشگاه‌های آنلاین به عنوان خریدار تماس می‌گیرم، مردی که نقش مشاور دارد، می‌پرسد مشکل زندگی‌ام چیست که به دنبال کالای تبلیغ شده آنها هستم.

به همین راحتی می‌شود در فضای مجازی با پرداخت 180 هزار تومان، قطعه مورد نظر بدن کفتار را تهیه کرد؛ البته همراه با ضمانت‌نامه و دستورالعمل مصرف آن. ضمانت‌نامه ارسال شده هم بسته به نوع خرید شما از یک هفته تا 40 روز اعتبار دارد. به این شکل که اگر مشکل شما در این بازه زمانی حل نشد، طبق آن ضمانت نامه شما می‌توانید کالای خریداری شده را پس بفرستید!

البته فروشنده پیشنهادهای دیگری هم دارد. او در گفت‌وگو با ما به عنوان مشتری از بسته کامل طلسم خوشبختی و جذابیت هم رونمایی می‌کند: «بسته کامل طلسم خوشبختی و جذابیت یکی از بهترین پکیج‌های موجود در بازار است و شامل مهره مار ـ خرمهره و ناموس کفتار می‌شود که با قیمت باور نکردنی و در فروش ویژه تنها تا آخر ماه به فروش می‌رسد.» در فهرست قیمت‌هایی که به صورت آنلاین برای ما فرستاده می‌شود روی قیمت 415 هزار تومان خط زده شده و قیمت تازه 320 هزار تومان جایگزین آن شده است. این تنها یکی از نمونه‌های بسیار رایج در فضای مجازی برای دامن زدن به خرافات مربوط به حیات‌وحش است.

شیوع خرافه در فضای مجازی

کرامت بلاغی، رئیس دادگاه حقوقی شیراز که در پرونده کاری‌اش هم صدور تعداد زیادی حکم زیست‌محیطی دیده می‌شود، معتقد است باید به دلایل رواج خرافات در جامعه دقت شود تا بتوان بسترهای شیوع باورها را از ابتدا مسدود کرد. او به جام‌جم می‌گوید: یکی از دلایل رواج خرافه مربوط به ضعف‌های آموزشی است که وجود دارد. به این مفهوم که بستر لازم برای رایج شدن چنین خرافاتی را ما فراهم کرده‌ایم و باید منتظر شیوع چنین آسیبی باشیم. به گفته رئیس دادگاه حقوقی شیراز، وقتی جهل درباره موضوعی وجود داشته باشد، خرافات خودش را نشان می‌دهد. یکی از مصادیق این ناآگاهی، مربوط به موضوع حیات‌وحش و محیط‌زیست می‌شود. به این مفهوم که در رابطه با این مساله، آگاهی لازم وجود ندارد و همین باعث می‌شود افراد سودجو به گسترش این خرافات دامن بزنند و جیب خودشان را پر کنند.

قاضی بلاغی در ارتباط با نقش فضای مجازی در گسترش شایعات و خرافات می‌افزاید: فضای مجازی و گسترش آن در جامعه ایرانی هم بهترین ابزار برای شیوع چنین خرافاتی است. فضای مجازی می‌تواند محل مناسبی برای تکثیر چنین باورهای اشتباهی باشد. پیش از این خرافه‌ها مربوط به یک گروه و منطقه‌ بود، اما حالا با توجه به ضریب نفوذ اینترنت در جای جای ایران براحتی این باورهای غلط در سطح وسیعی تکثیر می‌شود.

او به تاثیرات شیوع باورهای اشتباه اشاره می‌کند و می‌گوید: فارغ از تاثیرات سوء رواج این خرافات در حیات‌وحش و محیط‌زیست ایران، تصویر ما برای جهانیان به واسطه گسترش فضای مجازی هم به عنوان جامعه‌ای حیوان‌ستیز تبلیغ می‌شود. فضای مجازی یک بستر است و مدیریت کلان این فضا باید تصمیم‌گیری درستی در این رابطه داشته باشد وگرنه تبلیغ برای کشتار حیوانات و فروش اجزای بدن آنها به واسطه خاصیت درمانی و غیره براحتی قابل پیگیری است.

از شومی تا خوش‌یمنی پرندگان

هیچ مستندی هم بر وقوع حمله کفتار به انسان گزارش نشده؛ اما رفتار کفتار موجب شده از قدیم، برخی کفتار را آفت بدانند. البته علاقه این گونه حیوان به صیفی‌جات هم در دشمنی کشاورزان با آن بی‌تأثیر نبوده تا در نهایت عامل انسانی به واسطه طعمه‌گذاری مسموم، تصادفات جاده‌ای، شکار و تخریب غارهایی که کفتار در آنها سکونت دارد، بزرگ‌ترین عامل تهدید کننده نسل این پستاندار نادر به شمار آید. هر چند حالا خرافه رایج میان بخشی از مردم باعث شده بسیاری از سودجویان با کشتار کفتار، نسل این حیوان را با خطر انقراض ‌رو‌به‌رو کنند. آن قدر که براحتی می‌توان اجزای بدن این حیوان را در فضای مجازی با ضمانت‌نامه معتبر خرید. اما کفتار تنها قربانی خرافات در ایران نیست، هر چند پر بیراه نیست بگوییم شایع‌ترینش است. آن طور که شهرام امیری‌شریفی، عضو دیده‌بان حقوق حیوانات می‌گوید: «در برخی استان‌های کشور اعتقاد جدی به خواص گرمی گوشت خرس وجود دارد. در کنار گوشت خرس، گوشت مار هم طرفدارانی دارد. »

تنها خواص درمانی، دلیلی بر کشتار این حیوانات نبوده است. بسیاری از این گونه‌ها هم قربانی خوش‌یمنی خود بوده‌اند. هد هد، یکی از پرندگانی است بر اساس باورهایی خوش یمنی برای صاحبانش به همراه دارد و جالب این که این پرنده به صورت تاکسیدرمی شده هم کاربرد خوش یمنی‌اش را از دست نمی‌دهد! به همین دلیل در فضای مجازی با 150 هزار تومان می‌توان پرنده خشک شده را در محل زندگی‌تان تحویل بگیرید تا شامل خوش یمنی همراه شده با این پرنده باشید! در سوی دیگر پرنده دیگری نیز وجود دارد که براساس خرافه‌های رایج بدیمن است و کشتنشان می‌تواند طلسم بدبیاری را در زندگی افراد باطل کند.

در باورهای اجتماعی ایران غالب دیدگاه‌ها در ارتباط با جغد منفی و آمیخته با خرافه است، به همین دلیل معمولا به محض دیدن جغد آن را بدشگون می‌دانند؛ به عنوان مثال در مناطقی از کشور شنیدن صدای جغد نشان از رسیدن خبری نامبارک و نامیمون دارد. به همین علت با ایجاد صدا و راندن، سعی بر دور کردن پرنده از خانه دارند . بعضی وقت‌ها نیز چوب نیم سوخته‌ای را به سمت پرنده پرتاب می‌کنند و فریاد می‌زنند «آتش از من،گوشت از قصاب» .

در این آشفته بازار شایعات و خرافه‌ها هم، بسیاری از افراد سودجو از جهل رایج نهایت استفاده را می‌برند. چند وقت پیش رئیس پلیس آگاهی فرماندهی انتظامی استان اصفهان از پرونده‌ای گفت که در آن با فردی مواجه شده بودند که به یکی از این رمال‌ها مراجعه کرده و برای این که دختر مورد علاقه‌اش با ازدواج با او موافقت کند، چهار گنجشک مرده را به مبلغ چهار میلیون تومان خریده و به دستور او در کنار منزل دختر مورد علاقه‌اش آویزان کرده بود!

گرگ بدهید، گوسفند ببرید

در این میان، رسم‌هایی هم در برخی از مناطق ایران رایج است که ریشه در هیچ آیینی ندارند و صرفا رواج خرافه‌ها دلیلی بوده است تا این رسم و رسوم‌ جان بگیرند. معاون یگان حفاظت سازمان محیط‌زیست در این رابطه می‌گوید: باور به این گونه خرافه‌ها در برخی شهرها به صورت افراط گونه‌ای رایج و باعث شده در این مناطق شاهد کشتار حیات‌وحش باشیم و بدتر از آن این که برای چنین کاری توجیه‌های منطقی عنوان می‌شود و همین باعث تکثیر چنین خرافه‌هایی است. یکی از این رسوم که در برخی مناطق شرق ایران همچنان متداول است و هر ساله جان بسیاری از گرگ‌ها را می‌گیرد، مربوط به اوایل زمستان است. آن طور که منوچهر فلاحی، معاون یگان حفاظت سازمان محیط‌زیست به جام‌جم می‌گوید ابتدای فصل سرما روستاییان به شکار گرگ‌ها می‌روند و هر سال چند گرگ را در این مناطق می‌کشند و سر این حیوانات را از بدنشان جدا می‌کنند و در روستا می‌چرخانند تا بر اساس باوری که وجود دارد بتوانند جلوی حمله گرگ‌ها را در فصل زمستان بگیرند. جالب این که شکارچیان با چرخاندن سر گرگ‌ها از مردم روستا پول و البته گوسفند هدیه می‌گیرند. رسمی که به «کله گرگی» مشهور است و هر سال بسیاری از گرگ‌ها قربانی چنین باوری می‌شوند! باورهای اشتباه چه ریشه در عادت‌های گذشته داشته باشد، چه حاصل نا آگاهی عمومی و سوجویی عده‌ای، آنچه مشخص است حیوانات، قربانی این خرافه‌ها هستند. اما تلخ‌تر این که با گسترش فضای مجازی سودجویان براحتی از این بستر برای دامن زدن خرافات و کشتار حیوانات سوء‌استفاده می‌کنند، در حالی که براحتی می‌توان مانع فعالیت چنین سودجویانی شد.